TL: VÀ TÔI NHỚ KHÓI

NHẬN BIẾT

Câu 1: Tìm hiểu tác giả của văn bản ?

Trả lời

- Đỗ Bích Thủy – nhà văn

- Quê quán : Hà Giang, đã có hơn 20 năm sống và làm việc tại Hà Nội

- Đỗ Bích Thúy đã trở thành một hiện tượng thú vị của văn đàn Việt với đề tài miền núi. Những núi đá, nương ngô, con ngựa, hoa tam giác mạch… cùng nét ăn, nét ở, phong tục tập quán còn giữ nguyên vẻ hoang sơ, thuần phác của đồng bào Mông, Tày đã được chị đưa vào những trang văn bằng một trái tim rung cảm và một tình yêu da diết kỳ lạ…

Câu 2: Tìm hiểu các tác phẩm của truyện ?

Trả lời

- Các tác phẩm chính: tiểu thuyết Người yêu ơi, tập truyện Tôi đã trở về trên núi cao, tiểu thuyết Bóng của cây sồi.

Câu 3: Thể loại của văn bản ?

Trả lời

Thể loại: Tùy bút

Câu 4: Xuất xứ và hoàn cảnh của tác giả ?

Trả lời

In trong tập Tôi đã trở về trên núi cao, NXB Hội nhà văn, 2018

Câu 5: Phương thức biểu đạt của tác phẩm ?

Trả lời

Phương thức biểu đạt: Tự sự 

Câu 6: Ngôi kể của văn bản của tác phẩm ?

Trả lời

Người kể chuyện: Ngôi kể thứ 1

Câu 7: Tóm tắt tác phẩm theo cách hiểu của em ?

Trả lời

Hình ảnh ngọn khói từ bếp lửa quê hương in sâu vào trong tâm trí của tác giả. Ngọn khói gắn liền với cuộc sống thường nhật của người dân. Ngọn khói mang theo những mơ ước bình dị về bữa cơm thân mật bên gia đình. Ngon khói biết chia sẻ cùng những niềm vui, nỗi buồn của từng gia đình. Hơn hết, ngọn khói là kí ức không thể nào quên trong mỗi con người.

Câu 8: Nêu bố cục của tác phẩm ?

Trả lời

Đoạn 1: Từ đầu đến “bay lên trên mái nhà”: Ngọn khói quen thuộc với làng quê

Đoạn 2: Còn lại: Ngọn khói như một nhân vật quan trọng xuất hiện trong mọi phương diện của cuộc sống con người.

THÔNG HIỂU

Câu 9: Giá trị nội dung của tác phẩm ?

Trả lời

- Tôi nhớ khói là những hồi ức của tác giả về làn khói với căn bếp, cánh đồng, người dân quê. Điều này thể hiện tình yêu quê hương với một tâm hồn nhạy cảm.

Câu 10: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm ?

Trả lời

- Kể kết hợp miêu tả, biểu cảm.

- Biện pháp tu từ so sánh, liệt kê,...

Câu 11: Ngọn khói được miêu tả như thế nào ?

Trả lời

- Ngọn khói quẩn quanh mái bếp:

+ Ngọn khói như gọi người trở về.

+ Miêu tả: Ngọn khói màu xanh, nhẹ bẫng như tơ, quấn trên mái lá.

+ Sự di chuyển: Ngọn khói che phủ cả làng, len qua đầu hồi, vương vít mãi trên ngọn cây hồng, bị gió thổi cho loãng di, tan đi.

+ Mùi khói: Quẩn mãi, mùi của hạt ngô sót lại bị cháy, của gộc củi gỗ dẻ, tinh dầu vỏ cam, vỏ cây sẹ bị tước, mùi của lông mèo sém,...

→ Cảm nhận bằng nhiều giác quan: thị giác, khứu giác, thính giác.

VẬN DỤNG

Câu 12: Ngọn khó bắt lên từ những gốc củi được miêu tả như thế nào ?

Trả lời

+ Gộc củi to, gỗ chắc, cứ ngun ngún, ấm cúng.

+ Gộc củi cứ nằm yên cả ngày, lặng lẽ ủ một tảng than hồng.

+ Là nơi người đi ra khỏi nhà sau cùng nhớ vén tro xung quanh bếp cho gọn để lửa không bùng.

+ Là nơi con mèo già sưởi mình.

Câu 13: Tại sao tác giả lại miêu tả ngọn khói mang theo cả ước mơ của người về mâm cơm gia đình ?

Trả lời

+ Các công đoạn: Gác thanh củi nhỏ xếp xung quanh gộc củi lớn → Nhặt ít phôi bào nhồi vào giữa → Dùng ống thổi bằng nứa nổi để lửa bùng lên → Xuất hiện ngọn lửa màu lam, khói.

+ Ước mơ bình dị: Bữa cơm ấm cùng bên bếp lửa. Một đĩa cá kho cháy cạnh với riềng, một bát canh măng, một đĩa dưa cải.

Câu 14: Ngọn khó còn gắn với những kỉ niệm gì về con người ? Chỉ ra tác dụng nghệ thuật ở đây ?

Trả lời

- Ngọn khói gọi đám trẻ chăn trâu mải chơi về nhà:

+ Khói làm nhớ cơm, thèm cơm, lùa trâu xuống đường mòn.

+ Khói gắn với tiếng mõ, tiếng đục.

- Ngọn khói chứng kiến những năm mất mùa: Lũ lớn kéo về ngập mọi con suối cuốn tất cả khiến toàn bộ cánh đồng ngập trong màu phù sa. Người buồn, nặng trĩu âu lo.

- Ngọn khói chung vui với dân làng: Cũng có khi khói vui hơn niềm vui con người khi làng có đứa bé chào đời.

- Ngọn khói quẩn quanh bên con người:

+ Bếp chỉ nguội khi người không còn.

+ Ngọn khói rộn ràng khi nhà có khách.

+ Khói im lìm ủ kín trong tro nóng khi người đi vắng.

+ Ngọn khói gợi nhắc con người về những kỉ niệm đẹp.

VẬN DỤNG

Câu 15: Viết một đoạn văn (160 - 200 chữ ) về hình ảnh khói trong tác phẩm “Và tôi nhớ khói “?

Trả lời

Tùy bút "Và tôi nhớ khói" là những cảm nhận sâu sắc và chân thực của nhân vật tôi về hương vị quê hương, đặc biệt là làn khói tỏa đã vun đầy cả khoảng trời ấu thơ của tác giả. Khói bếp rất gần gũi, thân thiết với những con người nông thôn phải xa quê. Trong hồi ức của nhân vật tôi, khói bếp ấy ấp iu, mang theo những bữa cơm bình dị ấm áp, khói bếp ấy bay lên để gọi đám trẻ trở về sau mỗi buổi chăn trâu, khói bếp ấy biết buồn cùng người dân khi bão lũ ùa về, khói bếp còn biết nhảy nhót reo vui khi có em bé chào đời giữa những ngày đông buốt giá. Có thể nói, trong cảm nhận tinh tế của nhân vật tôi, khói bếp đã hiện lên với đầy đủ sắc thái, tính cách, linh hồn giống như con người miền núi với tình yêu thương bình dị và sâu lắng. Tóm lại, khói bếp vừa là hình ảnh thực đồng thời là một hình tượng nghệ thuật độc đáo của tác phẩm và thể hiện chủ đề của văn bản này.