Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 cánh diều Bài 8: Câu rút gọn và câu đặc biệt

BÀI 8: VĂN BẢN THÔNG TIN

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: CÂU RÚT GỌN VÀ CÂU ĐẶC BIỆT
(15 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Câu rút gọn là gì? Hãy nêu định nghĩa ngắn gọn?

Trả lời:

Câu rút gọn là câu mà một hoặc một số thành phần (chủ ngữ, vị ngữ, bổ ngữ,...) đã bị lược bỏ nhưng vẫn giữ nguyên được nghĩa của câu. Việc rút gọn giúp câu trở nên ngắn gọn, súc tích hơn.

Câu 2: Hãy cho ví dụ về một câu rút gọn trong tiếng Việt?

Trả lời:
Câu đầy đủ: "Tôi đã đi đến trường vào sáng nay."
Câu rút gọn: "Tôi đã đến trường."
Giải thích: Trong câu rút gọn, cụm từ "vào sáng nay" đã được lược bỏ, nhưng câu vẫn rõ nghĩa.

Câu 3: Câu đặc biệt là gì? Nêu một ví dụ?

Trả lời:

Câu 4: Tại sao người ta lại sử dụng câu rút gọn trong giao tiếp?

Trả lời:

Câu 5: Phân biệt giữa câu rút gọn và câu đầy đủ?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Hãy nêu một số trường hợp cụ thể mà câu đặc biệt thường được sử dụng.

Trả lời:

- Trả lời câu hỏi: Khi trả lời những câu hỏi đơn giản, câu đặc biệt thường được dùng để đáp lại một cách ngắn gọn.

Ví dụ: "Có ai ở nhà không?" - "Có!"

- Diễn đạt cảm xúc: Khi thể hiện cảm xúc hoặc trạng thái mà không cần phải nêu rõ chủ ngữ.

Ví dụ: "Thật tuyệt!" (Diễn đạt sự hài lòng).

- Kêu gọi hoặc mời gọi: Trong các tình huống kêu gọi, câu đặc biệt có thể được dùng để tạo sự chú ý.

Ví dụ: "Lên nào!" (Mời gọi mọi người tham gia).

- Nhấn mạnh thông tin: Khi muốn nhấn mạnh một điều gì đó mà không cần phải có chủ ngữ.

Ví dụ: "Rất đẹp!" (Nhấn mạnh vẻ đẹp của một cảnh vật).

Câu 2: Chuyển đổi câu sau thành câu rút gọn: "Cô giáo đã dạy chúng tôi bài học rất hay."?

Trả lời:

Câu rút gọn: "Cô giáo đã dạy bài học rất hay."
Giải thích: Trong câu rút gọn, cụm từ "chúng tôi" đã được lược bỏ nhưng ý nghĩa của câu vẫn được giữ nguyên.

Câu 3: Viết một đoạn văn ngắn sử dụng ít nhất ba câu rút gọn?

Trả lời:

Câu 4: Cho ví dụ về câu đặc biệt và giải thích tại sao nó được coi là câu đặc biệt?

Trả lời:

Câu 5: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 150 từ) sử dụng cả câu rút gọn và câu đặc biệt để thể hiện một ý tưởng cụ thể?

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Phân tích tác dụng của việc sử dụng câu rút gọn trong bài viết hoặc trong giao tiếp hàng ngày?

Trả lời:

- Tiết kiệm thời gian: Câu rút gọn giúp người nói hoặc viết truyền đạt ý tưởng một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian cho cả người nói và người nghe.

Ví dụ: Thay vì nói "Tôi sẽ đi ra ngoài một chút để hít thở không khí trong lành," có thể nói "Tôi ra ngoài một chút."

- Tăng tính súc tích: Câu rút gọn giúp loại bỏ những thông tin không cần thiết, làm cho câu trở nên ngắn gọn và dễ hiểu hơn.

Ví dụ: "Hôm nay trời đẹp" thay vì "Hôm nay thời tiết rất đẹp."

- Giúp nhấn mạnh thông điệp: Khi lược bỏ các thành phần không cần thiết, câu rút gọn có thể làm nổi bật thông điệp chính, giúp người nghe dễ dàng nắm bắt ý tưởng.

Ví dụ: "Chúng ta cần hành động!" thay vì "Chúng ta cần phải hành động ngay bây giờ!"

- Tạo cảm giác gần gũi: Trong giao tiếp hàng ngày, việc sử dụng câu rút gọn giúp tạo cảm giác thân mật và tự nhiên hơn, đặc biệt trong các cuộc trò chuyện thân tình.

Ví dụ: "Đi thôi!" thay vì "Chúng ta hãy đi nào!"

Câu 2: Thảo luận về sự khác biệt trong cách sử dụng câu rút gọn và câu đặc biệt trong văn viết và văn nói?

Trả lời:

Câu 3: Viết một bài ngắn trình bày quan điểm của em về việc sử dụng câu rút gọn trong báo chí hiện nay?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi:

Dì Hoa sang nhà Tuấn chơi. Đúng lúc ấy mẹ của Tuấn lại đi vắng. Thấy em ngồi chơi trên sân, dì hỏi:

- Tuấn ơi, mẹ của con có nhà không nhỉ?

- Không có nhà.

Dì thoáng chau mày nhưng vẫn gặng hỏi tiếp:

- Thế khi nào mẹ con về để dì sang lại?

- 5 giờ - Tuấn trả lời.

Lần này, dì Hoa không nói gì nữa, mà tạm biệt Tuấn rồi trở về nhà ngay.

a) Em hãy tìm các câu rút gọn có trong đoạn văn trên, và cho biết các câu đó đã được rút gọn bộ phận nào.

b) Theo em, việc rút gọn câu của Tuấn đã vi phạm lưu ý nào khi rút gọn câu? Điều đó đã dẫn đến hậu quả gì?

Trả lời:

1. - Các câu rút gọn là:

Không có nhà.

5 giờ.

- Câu văn đã được rút gọn các bộ phận:

Không có nhà. → Rút gọn bộ phận chủ ngữ

5 giờ. → Rút gọn cả chủ ngữ và vị ngữ

1. Việc rút gọn câu của Tuấn đã khiến câu nói trở thành một câu cộc lốc, thiễu lễ phép vì em đang trả lời câu hỏi của người lớn, như vậy là không đúng

Hậu quả của việc rút gọn câu không phù hợp: Tuấn khiến dì Hoa giận và bỏ về. Chắc hẳn sau này dì Hoa sẽ có những cảm nhận không tốt về Tuấn hoặc kể lại chuyện này với mẹ của em.

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------