Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 cánh diều Bài 2: Điển cố, điển tích

BÀI 2: TRUYỆN THƠ NÔM

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: ĐIỂN CỐ, ĐIỂN TÍCH
(14 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Điển cố là gì? Hãy đưa ra một ví dụ minh họa?

Trả lời:

Điển cố là những câu chuyện, hình ảnh, sự kiện, hoặc nhân vật nổi tiếng trong lịch sử, văn học, hoặc truyền thuyết được sử dụng để làm rõ hoặc tăng cường ý nghĩa cho một câu nói, một tác phẩm văn học. 

Ví dụ: Câu "Chí khí anh hùng" thường được dùng để chỉ những người có ý chí kiên cường, thường liên quan đến hình ảnh của các nhân vật lịch sử như Trần Hưng Đạo trong cuộc kháng chiến chống Nguyên.

Câu 2: Điển tích là gì? Nêu một ví dụ cụ thể?

Trả lời:

Điển tích là những hình ảnh, câu chuyện hoặc biểu tượng có nguồn gốc từ các tác phẩm văn học, lịch sử, hoặc truyền thuyết, thường mang ý nghĩa sâu sắc và được sử dụng để truyền tải thông điệp hoặc cảm xúc trong văn học. 

Ví dụ: "Đường vào hạnh phúc" thường được liên kết với hình ảnh của nhân vật Thúy Kiều trong tác phẩm "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, thể hiện khát vọng và hành trình tìm kiếm hạnh phúc.

Câu 3: Hãy nêu tên một số tác phẩm văn học nổi tiếng có sử dụng điển cố, điển tích?

Trả lời:

Câu 4: So sánh sự khác nhau giữa điển cố và điển tích?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1:Tại sao điển cố, điển tích lại quan trọng trong việc hiểu văn bản văn học?

Trả lời:

Điển cố và điển tích rất quan trọng trong việc hiểu văn bản văn học vì chúng giúp người đọc nắm bắt được các ý nghĩa sâu xa và bối cảnh lịch sử, văn hóa của tác phẩm. Chúng tạo ra sự kết nối giữa tác phẩm và các giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc. Bằng cách sử dụng điển cố, điển tích, tác giả có thể truyền tải thông điệp một cách tinh tế và sâu sắc hơn, đồng thời làm phong phú thêm ngôn ngữ và hình ảnh trong tác phẩm.

Câu 2: Hãy giải thích ý nghĩa của một điển tích mà em biết?

Trả lời:

Một điển tích nổi tiếng là hình ảnh "Thúy Kiều" trong tác phẩm "Truyện Kiều" của Nguyễn Du. Kiều không chỉ là một nhân vật trong câu chuyện mà còn là biểu tượng cho tình yêu, sự hy sinh và nỗi đau trong cuộc đời. Hình ảnh Kiều thể hiện khát vọng tự do và hạnh phúc, đồng thời phản ánh số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Điển tích này mang ý nghĩa sâu sắc về tình yêu và số phận, khiến người đọc cảm nhận được sự đồng cảm và trăn trở của nhân vật.

Câu 3: Trong bài thơ "Tây Tiến", tác giả đã sử dụng điển tích nào? Phân tích ý nghĩa của nó?

Trả lời:

Câu 4: Viết một đoạn văn ngắn sử dụng ít nhất hai điển cố hoặc điển tích?

Trả lời:

Câu 5: Hãy phân tích một đoạn văn trong tác phẩm văn học có sử dụng điển cố, điển tích và nêu rõ tác dụng của chúng?

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Hãy phân tích vai trò của điển cố, điển tích trong việc xây dựng nhân vật trong một tác phẩm mà em yêu thích?

Trả lời:

Trong tác phẩm "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, điển cố và điển tích đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nhân vật Thúy Kiều. Điển tích về hình ảnh "Thúy Kiều" không chỉ là một nhân vật cụ thể mà còn là biểu tượng cho những người phụ nữ tài sắc nhưng phải chịu nhiều bất hạnh trong xã hội phong kiến.

Hình ảnh Kiều gợi nhớ đến những giá trị như tình yêu, lòng trung thành và sự hy sinh. Khi tác giả miêu tả Kiều với những câu thơ giàu hình ảnh và cảm xúc, điển tích từ văn học cổ điển được sử dụng để làm nổi bật phẩm chất của nhân vật. Ví dụ, Kiều được ví như "hoa" để thể hiện vẻ đẹp và sự mong manh, đồng thời là hình ảnh của "ngọc" để nhấn mạnh giá trị tinh thần và trí tuệ của cô.

Nhờ vào việc sử dụng điển cố, điển tích, Nguyễn Du đã khắc họa một Kiều đa chiều, vừa là người phụ nữ mạnh mẽ, vừa là nạn nhân của số phận. Điều này khiến người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi đau của Kiều mà còn đồng cảm với những bất công mà cô phải gánh chịu, từ đó tạo nên sức hút và chiều sâu cho nhân vật.

Câu 2: Tại sao các tác giả thường sử dụng điển cố, điển tích trong sáng tác? Hãy đưa ra quan điểm cá nhân của em?

Trả lời:

Các tác giả thường sử dụng điển cố, điển tích trong sáng tác vì chúng giúp làm phong phú thêm ngôn ngữ và hình ảnh, đồng thời tạo ra sự kết nối giữa tác phẩm và các giá trị văn hóa, lịch sử. Điển cố và điển tích không chỉ mang lại chiều sâu cho nội dung mà còn giúp người đọc dễ dàng hiểu và cảm nhận thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.

Quan điểm cá nhân của em là việc sử dụng điển cố, điển tích là một nghệ thuật tinh tế trong văn học. Nó không chỉ thể hiện sự am hiểu văn hóa của tác giả mà còn tạo ra một không gian giao tiếp giữa tác giả và người đọc. Khi người đọc nhận ra các điển cố, điển tích, họ sẽ cảm thấy như mình đang tham gia vào một cuộc đối thoại sâu sắc với tác phẩm, từ đó làm tăng thêm giá trị nghệ thuật và cảm xúc của văn bản.

Câu 3: Chọn một điển tích nổi tiếng và viết một bài luận ngắn về ảnh hưởng của nó đến văn hóa và nghệ thuật Việt Nam?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Hãy nêu cảm nhận của em về việc sử dụng điển cố, điển tích trong văn học hiện đại?

Trả lời:

Việc sử dụng điển cố, điển tích trong văn học hiện đại vẫn giữ được giá trị và ý nghĩa sâu sắc. Mặc dù xã hội đã thay đổi, nhưng những hình ảnh và câu chuyện từ văn hóa truyền thống vẫn có sức sống mạnh mẽ, giúp tác giả kết nối với người đọc qua những giá trị chung của nhân loại.

Trong văn học hiện đại, nhiều tác giả đã khéo léo kết hợp điển cố, điển tích để tạo ra những tác phẩm mang tính thời sự nhưng vẫn không quên nguồn cội văn hóa. Việc này không chỉ làm phong phú thêm ngôn ngữ mà còn tạo ra chiều sâu cho nội dung tác phẩm, giúp người đọc dễ dàng cảm nhận và suy ngẫm về cuộc sống.

Cảm nhận của em là việc sử dụng điển cố, điển tích trong văn học hiện đại không chỉ thể hiện sự sáng tạo của tác giả mà còn phản ánh sự tôn trọng và gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống. Điều này góp phần làm cho văn học trở nên phong phú và đa dạng hơn, đồng thời tạo ra một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------