Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 cánh diều Bài 1: Sông núi nước Nam

BÀI 1: THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

VĂN BẢN 1: SÔNG NÚI NƯỚC NAM
(4 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Thể loại tác phẩm?

Trả lời:

Thất ngôn tứ tuyệt với 4 câu mỗi câu 7 chữ. Các câu 1, 2 và 4 hoặc chỉ có câu 2 và 4 là hiệp vần với nhau ở chữ cuối.

Câu 2: Hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ của tác phẩm?

Trả lời:

- Có truyền thuyết rằng năm 1077, quân Tống xâm lược nước ta. Vua Lý Nhân Tông sai Lý Thường Kiệt đem quân chặn giặc ở sông Như Nguyệt, bỗng một đêm, quân sĩ chợt nghe từ trong đền thờ hai anh em Trương Hống và Trương Hát - hai vị tướng giỏi được tôn là thần sông Như Nguyệt có giọng ngâm bài thơ này.

- Bài thơ được coi là bản Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên của nước ta. 

Câu 3: Phương thức biểu đạt?

Trả lời:

Câu 4: Bố cục của tác phẩm ?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Nêu giá trị nội dung của tác phẩm?

Trả lời:

Bài thơ là bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc khẳng định chủ quyền đất nước. Sự khẳng định tuyệt đối cùng quyết tâm bảo vệ toàn vẹn chủ quyền trước những kẻ xâm lăng, cảnh báo bất cứ kẻ nào dám xâm phạm vào chủ quyền đều phải chuốc lấy thất bại.

Câu 2: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời:

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt súc tích, cô đọng cảm xúc

- Lời thơ đanh thép, hào hùng, dõng dạc

- Cảm xúc dồn nén trong từng câu chữ

Câu 3: Nhan đề có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

Câu 4: Em hãy cho biết, dân tộc Việt Nam có bao nhiêu Tuyên ngôn độc lập trong suốt chiều dài lịch sử của mình? Đó là những bài nào? 

Trả lời:

Câu 5: Những yếu tố nào chứng minh tác phẩm Nam Quốc Sơn Hà là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Việt Nam?

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Phân tích câu thơ đầu của tác phẩm?

Trả lời:

*Cảm nghĩ về câu thứ nhất: “Nam quốc sơn hà Nam đế cư”

- Nam đế: Hoàng đế nước Nam - Ngang hàng với hoàng đế các nước phương Bắc, qua đó thể hiện lòng tự hào dân tộc.

- Tác giả khẳng định người Nam phải ở nước Nam.

- Vua Nam thì phải ở nước Nam.

- Đã phân định rõ ràng về chủ quyền và lãnh thổ.

Câu 2: Em có cảm nghĩ gì về câu thơ thứ hai?

Trả lời:

* Cảm nghĩ về câu thứ hai: “Tiệt nhiên định phận tại thiên thư”

- Thiên thư: Sách trời – Giới phận lãnh thổ của người Nam được quy định ở sách trời, điều này trở thành chân lý không thể chối cãi và không bất cứ ai có thể thay đổi được điều đó (với người Việt và người Trung tôn thờ thế giới tâm linh, thì trời chính là chân lý).

- Tác giả khẳng định rằng chủ quyền này đã được định rõ ở sách trời.

- Tác giả được thể hiện được chân lý sống, chân lý lẽ thường tình.

- Sự xâm lược của các nước khác là sai lầm.

⇒ Khẳng định niềm tin, ý chí về chủ quyền dân tộc, tinh thần tự lập, tự chủ, tự cường của dân tộc.

Câu 3: Câu thơ “Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm” có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Câu 4: Khái quát về nội dung và nghệ thuật của câu: “Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư”?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Viết dàn ý để phân tích bài thơ Sông núi nước Nam?

Trả lời:

I. Mở bài

Giới thiệu đôi nét về bài thơ Sông núi nước Nam.

II. Thân bài

1. Lời khẳng định chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc

- Câu thơ 1: Nam quốc sơn hà Nam đế cư (Sông núi nước Nam vua Nam ở)

+ Trong quan niệm của xã hội xưa: toàn bộ diện tích lãnh thổ, của cải vật chất, con người của một đất nước đều thuộc về nhà vua. Người có quyền quyết định tất cả mọi thứ, thậm chí cả quyền sinh sát.

+ “Nam đế”: hoàng đế nước Nam, người đứng đầu của một quốc gia - thể hiện sự ngang hàng với phương Bắc.

- Câu thơ 2: Tiệt nhiên định phận tại thiên thư (Vành vạch sách trời chia xứ sở)

+ “Thiên thư”: sách trời - Lãnh thổ, địa phận của đất nước đã được ghi tại sách trời.

+ Điều này khẳng định chủ quyền lãnh thổ của dân tộc ta là một chân lý không thể chối cãi và thay đổi được.

=> Một lời khẳng định đanh thép, bản lĩnh.

2. Sự quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc

- Câu thơ 3: Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm (Giặc giữ cớ sao xâm phạm đến đây?)

+ Câu hỏi tu từ: “như hà” - “cớ sao?” nhằm khẳng định lại chủ quyền dân tộc.

+ “nghịch lỗ”: khẳng định những kẻ xâm lược đi xâm lược lãnh thổ là đang làm trái ý trời.

- Câu thơ 4: Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư (Chúng mày nhất định phải tan vỡ): Những kẻ đi xâm lược, cướp nước của dân tộc khác sẽ không có được kết thúc tốt đẹp.

=> Một lần nữa khẳng định quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ.

III. Kết bài

Đánh giá về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------