CHỦ ĐỀ V: ÂM THANH

BÀI 9 - SỰ TRUYỀN ÂM

I. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Nguồn âm là gì?

Trả lời:

Vật phát ra âm gọi là nguồn âm.

Câu 2: Dao động là gì?

Trả lời:

• Khi phát ra âm, các vật đều dao động. Dao động là sự rung động (chuyển động) qua lại vị trí cân bằng.
• Sóng âm phát ra từ các vật dao động có thể truyền qua không khí đến tai người nghe.

Câu 3: Sự truyền âm trong không khí diễn ra như thế nào?

Trả lời:

Sự dao động của nguồn âm đã truyền sự nén, giãn không khí, tức là truyền sóng âm từ nguồn âm ra không gian xung quanh.

Câu 4: Sự truyền âm trong chất rắn và chất lỏng diễn ra như thế nào?

Trả lời:

Sóng âm truyền đi trong chất lỏng và chất rắn cũng tương tự như khi nó truyền đi trong chất khí.

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Kể tên một số nguồn âm mà em biết.

Trả lời:

Ví dụ: Âm thoa, cây sáo, dây dàn,

Câu 2: Tìm hiểu ví dụ về sóng âm truyền được trong môi trường rắn và khí.

Trả lời:

Ví dụ: Khi bạn B gõ xuống bàn, bạn C nghe được âm do âm truyền trong không khí, bạn A áp tai xuống bàn nghe được âm do âm truyền trong chất rắn (bàn).

Câu 3: Lấy một ví dụ minh họa âm có thể truyền được cả trong chất khí, chất lỏng và chất rắn.

Trả lời:

Đặt đồng hồ có chuông đang reo vào một hộp nhựa trong và đậy kín nắp hộp. Treo hộp lơ lửng trong một bình nước. Ta nghe thấy tiếng chuông đồng hồ phát ra. Khi đó âm thanh do chiếc đồng hồ phát ra được truyền qua không khí (chất khí) ở trong hộp nhựa, qua vỏ hộp nhựa (chất rắn), qua nước trong bình (chất lỏng) và truyền ra không khí bên ngoài bình (chất khí) đến tai của người nghe.

Câu 4: Tìm hiểu và kể tên một số vật dao động phát ra âm thanh.

Trả lời:

• Âm thanh phát ra từ màng loa
• Âm thanh phát ra từ tiếng chuông nhà chùa
• Âm thanh phát ra từ dây đàn khi đánh đàn ghi-ta.

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Vì sao khi bật loa bên cạnh cây nến đang cháy, ta thấy ngọn nến bị dao động?

Trả lời:

Khi bật loa phát nhạc, màng loa dao động. Sự dao động dãn, nén của màng loa làm ngọn nến cũng thay đổi chiều. Khi màng loa dao động dãn thì ngọn lửa nến có xu hướng hướng về phía bên phải, và ngược lại, khi màng loa dao động nén thì ngọn lửa lại bay về phía bên trái dẫn đến ngọn lửa của cây nến cũng dao động.

Câu 2: Vì sao khi có muỗi bay xung quanh, ta nghe thấy tiếng vo ve?

Trả lời:

Khi muỗi bay gần chúng ta, chúng sử dụng đôi cánh đập lên đạp xuống để bay, phát ra âm thanh, âm thanh này sẽ truyền qua môi trường không khí và đến tai người nghe, vì vậy tai ta nghe được tiếng vo ve đó.

Câu 3: Vì sao khi chuông đang reo, ta úp hộp nhựa trong lên và rút không khi ở bên trong ra thì không nghe thấy tiếng chuông reo nữa?

Trả lời:

Vì âm thanh không truyền ra không chân không nên ta không nghe thấy được tiếng chuông reo.

Câu 4: Vì sao âm thanh không thể truyền qua chân không?

Trả lời:

Vì môi trường chân không không có vật chất nên không truyền được âm.

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Sau khi nhìn thấy tia chớp thì 3 giây sau mới nghe tiếng sấm. Hỏi nơi xảy ra tiếng sấm cách người nghe bao xa? Biết vận tốc truyền âm trong không khí là 340m/s.

Trả lời:

Ta có: v = s : t ® s = v . t

Nơi xảy ra tiếng sấm cách người nghe: s = v . t = 340 . 3 = 1020 m.

Câu 2: Tại sao âm thanh truyền nhanh hơn trong môi trường rắn so với trong không khí?

Trả lời:

Âm thanh truyền nhanh hơn trong môi trường rắn so với trong không khí do sự khác biệt về mật độ của các môi trường này:

• Mật độ: Các phân tử trong môi trường rắn được sắp xếp rất sát nhau và chặt chẽ, nên mật độ cao hơn so với không khí. Khi âm thanh truyền qua các chất rắn, các phân tử này có thể truyền động nhanh chóng và chặt chẽ hơn, giúp âm thanh di chuyển nhanh hơn và truyền đi xa hơn mà không mất nhiều năng lượng.
• Tính chất đàn hồi: Môi trường rắn có hệ số đàn hồi cao hơn nhiều so với không khí. Điều này có nghĩa là môi trường rắn có khả năng truyền âm tốt hơn, vì khả năng truyền nhanh chóng và hiệu quả của âm thanh phụ thuộc nhiều vào tính chất đàn hồi của môi trường.
• Dạng sóng: Trong môi trường rắn, các phân tử gần nhau và cố định vị trí, dẫn đến sóng âm có thể truyền qua môi trường này một cách liên tục và nhanh chóng, mà không bị biến dạng nhiều.

ủa A hiện nay.

Trả lời:

• A là tầng ozon
• Ozon được cấu tạo từ 3 nguyên tử oxygen nên ozon là đơn chất
• Thực trạng của tầng ozon hiện nay: Vào giữa những năm 1970, các nhà khoa học nhận ra rằng tầng ozon bị đe dọa do sự tích tụ của các khí có chứa halogen (clo và brom) trong khí quyển. Sau đó, vào giữa những năm 1980, các nhà khoa học đã phát hiện ra một “lỗ hổng” trong tầng ozon phía trên Nam Cực - khu vực bầu khí quyển của Trái đất bị suy giảm nghiêm trọng.

Câu 3: Em biết gì về kim cương?

Trả lời:

• Kim cương là một trong hai dạng thù hình được biết đến nhiều nhất của Carbon, dạng còn lại đó là than chì. Kim cương có độ cứng cao và khả năng quang học cực tốt và chúng được ứng dụng trong các ngành công nghiệp, và đặc biệt những viên kim cương chất lượng tốt nhất được sử dụng trong ngành kim hoàn.
• Kim cương được cấu tạo từ nguyên tử Carbon (C), vì vậy nên kim cương là đơn chất.
• Kim cương là vật chất cứng nhất được tìm thấy trong tự nhiên và nhân tạo
• Từ xa xưa người ta đã biết dùng kim cương làm các mũi khoan và làm dụng cụ khắc chữ. Độ cứng của kim cương cũng khiến cho nó phù hợp hơn với vai trò của một món trang sức. Bởi vì nó chỉ có thể bị làm trầy bởi một viên kim cương khác nên nó luôn luôn sáng bóng qua thời gian.