CHỦ ĐỀ 5: TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP

BÀI 6: TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP

(11 CÂU)

1. NHẬN BIẾT (3 CÂU)

Câu 1: Dựa vào hình 6.3 và thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết thế nào là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

- Nêu các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và nêu ví dụ minh họa.

Trả lời:

- Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là việc doanh nghiệp bắt buộc tuân thủ các quy định của pháp luật và tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững theo cách có lợi cho doanh nghiệp và xã hội.

- Các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp gồm:

+ Trách nhiệm nhân văn: Công ty T chuyên sản xuất kinh doanh các sản phẩm sữa. Hằng năm, công ty thường tổ chức chương trình sữa học đường, mang sữa đến các trường mầm non, tiểu học tại nhiều địa phương. Đồng thời, công ty cũng phát động cán bộ nhân viên quyên góp, giúp đỡ người dân vùng bị thiên tai vượt qua khó khăn và khắc phục hậu quả sau bão lũ,...

+ Trách nhiệm đạo đức: Công ty X sử dụng công nghệ Blockchain đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, truy xuất nguồn gốc của người tiêu dùng.

+ Trách nhiệm pháp lí: Doanh nghiệp V luôn tuân thủ các quy định của pháp luật, đóng thuế đầy đủ.

+ Trách nhiệm kinh tế: Công ty C luôn đặc biệt lưu ý đến việc kiểm soát chất lượng đầu vào, luôn chọn những nhà cung cấp tuân thủ quy định của Nhà nước về hồ sơ pháp lí; ưu tiên chọn nhà cung cấp có chứng nhận VietGAP, chuỗi thực phẩm an toàn, chứng nhận hữu cơ, hàng Việt Nam chất lượng cao,... Ngoài ra công ty còn định kì khảo sát, đánh giá trực tiếp điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị cũng như rà soát quá trình tiếp nhận, phân loại, sơ chế, sản xuất, đóng gói của nhà cung cấp. Vì vậy, sản phẩm của công ty ngày càng được nhiều khách hàng tin tưởng, ưa chuộng, doanh thu ngày càng tăng.

Câu 2: Cho biết ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Trả lời:

Ý nghĩa việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp:

+ Đối với doanh nghiệp: tránh được các rủi ro pháp lí về lao động, môi trường; tạo động lực cho người lao động và thu hút được nguồn lao động giỏi; giảm chi phí, tăng năng suất lao động, mở rộng thị phần; nâng cao thương hiệu và uy tín.

+ Đối với xã hội: chung sức hỗ trợ cộng đồng vượt qua khó khăn (đói nghèo, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, thiên tai,...), giúp ổn định cuộc sống; góp phần bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Câu 3: Công dân có trách nhiệm gì khi tham gia điều hành doanh nghiệp?

Trả lời:

- Khi tham gia điều hành doanh nghiệp, công dân có trách nhiệm:

+ Tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về quan hệ kinh tế, bảo vệ môi trường, thuế và các quy định pháp luật khác;

+ Xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh và cam kết thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp phù hợp với lợi ích và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp;

+ Bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động với mức lương tương xứng, bình đẳng và điều kiện lao động an toàn, thoải mái, bảo đảm sức khỏe;

+ Nâng cao chất lượng sản phẩm, thoả mãn nhu cầu, lợi ích của người tiêu dùng và bảo vệ uy tín của doanh nghiệp;

+ Mở rộng quan hệ hợp tác, đầu tư cùng có lợi với các đối tác;

+ Phê phán những biểu hiện thiếu trách nhiệm xã hội ở các doanh nghiệp khác.

2. THÔNG HIỂU (4 CÂU)

Câu 1: Em đồng tình với nhận định nào sau đây về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp?

1. a) Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là phải đóng thuế đầy đủ giúp Nhà nước thực hiện các chức năng quản lí và có nguồn kinh phí chăm lo cho các nhu cầu của xã hội.
2. b) Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết thực hiện đạo đức kinh doanh, tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan, tạo việc làm cho người lao động sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận, tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững.
3. c) Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là bắt buộc phải tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và tự nguyện cam kết đóng góp vào các chương trình an sinh xã hội, thực hiện các hoạt động thiện nguyện hỗ trợ cộng đồng và xã hội.
4. d) Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là không làm tổn hại đến các quyền và lợi ích của người khác và tự nguyện làm từ thiện nhằm bồi hoàn những thiệt hại do hoạt động sản xuất, kinh doanh làm tổn hại cho xã hội.

Trả lời:

Đồng tình với nhận định a, b, c.

Không đồng tình với nhận định d vì trách nhiệm xã hội là việc doanh nghiệp tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững theo cách có lợi cho doanh nghiệp và xã hội.

Câu 2: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

1. a) Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, Doanh nghiệp B đã đầu tư hệ thống xử lí nước thải và sử dụng năng lượng tái tạo trong quá trình sản xuất; doanh nghiệp cũng thực hiện các chương trình cộng đồng giúp các hộ dân ở vùng sâu, vùng xa có được nguồn nước sạch cho cuộc sống và sản xuất. Nhờ đó, uy tín và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngày càng tăng trên thị trường.
2. b) Công ty Cổ phần bảo vệ thực vật H có chức năng sản xuất thuốc trừ sâu và các sản phẩm hóa chất khác dùng trong nông nghiệp. Sản phẩm của công ty có chất lượng bảo đảm và có kèm theo bản hướng dẫn sử dụng quy trình sử dụng để bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng. Hằng năm, công ty đều dành một phần lợi nhuận để phân phối lại cho nông dân đã hợp tác với công ty thông qua các hoạt động thiện nguyện. Công ty còn triển khai chương trình Cùng nông dân ra đồng, tư vấn, hướng dẫn các kĩ thuật canh tác, sử dụng phân bón an toàn, không gây hại môi trường ở các địa phương.
3. c) Doanh nghiệp M là doanh nghiệp có uy tín trong ngành xây dựng với những dự án nhà ở hiện đại, quy mô lớn. Doanh nghiệp luôn tuân thủ các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công trình xây dựng. Đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp có chuyên môn, năng lực sáng tạo và được hưởng chế độ đãi ngộ thích đáng nên có những đóng góp to lớn cho hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Chất lượng các công trình xây dựng được bảo đảm đúng cam kết, hoàn thành đúng tiến độ và thỏa mãn hợp lí các nhu cầu và lợi ích khách hàng.

- Các doanh nghiệp trong các trường hợp trên đã thực hiện trách nhiệm xã hội nào?

- Ý nghĩa việc thực hiện các trách nhiệm xã hội đó của doanh nghiệp là gì?

Trả lời:

1. a) Doanh nghiệp B đã thực hiện những hình thức trách nhiệm xã hội: trách nhiệm nhân văn, trách nhiệm đạo đức, trách nhiệm pháp lí. Những việc làm của doanh nghiệp B mang lại lợi ích cho người lao động, cho cộng đồng và xã hội. Với doanh nghiệp, việc làm đó mang lại uy tín của doanh nghiệp với khách hàng, người lao động và xã hội, từ đó kinh doanh thuận lợi hơn.
2. b) Công ty Cổ phần bảo vệ thực vật H đã thực hiện những hình thức trách nhiệm xã hội: nhân văn, đạo đức, pháp lí và kinh tế. Những việc làm của doanh nghiệp B mang lại lợi ích cho người lao động, cho cộng đồng và xã hội. Với doanh nghiệp, việc làm đó mang lại uy tín của doanh nghiệp với khách hàng, người lao động và xã hội, từ đó kinh doanh thuận lợi hơn.
3. c) Doanh nghiệp M đã thực hiện những hình thức trách nhiệm xã hội: đạo đức và kinh tế, đảm bảo cung cấp các công trình xây dựng chất lượng, đúng tiến độ, quan tâm đến quyền lợi của khách hàng, mang lại uy tín với khách hàng, xã hội, kinh doanh sẽ thuận lợi hơn. Người lao động được đảm bảo quyền lợi về môi trường lao động, có cơ hội thăng tiến, nhờ đó đem lại hiệu quả to lớn cho doanh nghiệp.

Câu 3: Việc làm nào dưới đây đóng góp cho tăng trưởng kinh tế?

1. a) Nhiều doanh nghiệp mới đăng kí kinh doanh.
2. b) Chính phủ kí kết nhiều hiệp định với các đối tác nước ngoài để thúc đẩy thương mại và đầu tư.
3. c) Tỉnh M có nhiều biện pháp thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp.
4. d) Công ty may Q nhập khẩu hầu hết các nguyên liệu, phụ kiện may mặc của nước ngoài để phục vụ cho sản xuất.

Trả lời:

1. a) Đây là việc làm đóng góp cho tăng trưởng kinh tế vì nhiều doanh nghiệp mới đăng kí kinh doanh có nghĩa là có thêm nhiều cơ sở sản xuất, đóng góp thêm vào GDP quốc gia, đồng thời tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho người lao động.
2. b) Đây là việc làm góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vì thúc đẩy thương mại và đầu tư nghĩa là Việt Nam có thêm nhiều thị trường để tiêu thụ hàng hóa, tiếp nhận được nhiều nguồn vốn đầu tư để mở rộng sản xuất.
3. c) Đây là việc làm đóng góp cho tăng trưởng kinh tế vì thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp giúp cho người dân có thêm thị trường, doanh thu, lợi nhuận đều tăng sẽ mở rộng sản xuất, tăng thêm sản lượng.
4. d) Đây là việc làm không đóng góp cho tăng trưởng kinh tế, vì nếu các nguyên liệu, phụ kiện phục vụ cho sản xuất đều được sản xuất từ nước ngoài thì giá trị đóng góp cho GDP của doanh nghiệp này không còn bao nhiêu.

Câu 4: Phân tích vai trò của tăng trưởng, phát triển kinh tế tạo điều kiện để phát triển văn hóa, giáo dục.

Trả lời:

Tăng trưởng kinh tế tạo điều kiện vật chất tạo dựng những thiết chế văn hóa, thúc đẩy các hoạt động văn hóa phát triển, tạo ra nhiều sản phẩm văn hóa giúp người dân cải thiện đời sống văn hóa, tinh thần, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại,... Tăng trưởng kinh tế đặt ra những yêu cầu về nguồn nhân lực thúc đẩy việc nâng cao chất lượng giáo dục, tạo điều kiện xây dựng các cơ sở giáo dục hiện đại, trang bị các phương tiện hỗ trợ giáo dục,...

3. VẬN DỤNG (3 CÂU)

Câu 1: Em hãy nhận xét về việc làm của chủ thể kinh doanh trong các trường hợp sau:

1. a) Doanh nghiệp T sản xuất nước ngọt đã thực hiện tái chế chai nhựa, tối ưu khâu phân phối sản phẩm, cải tiến trong bao bì giúp giảm lượng lớn giấy thải ra môi trường. Bên cạnh đó, doanh nghiệp này còn trích lợi nhuận và quyên góp từ người lao động ủng hộ vào các chương trình từ thiện, an sinh xã hội của địa phương.
2. b) Công ty V chuyên cung ứng các suất ăn công nghiệp. Để tiết kiệm chi phí và có lợi nhuận, công ty này đã sử dụng thịt trâu, đùi gà đông lạnh quá hạn, cánh gà, xương bò, mực ống được nhập lậu từ nước ngoài không rõ nguồn gốc.

Trả lời:

1. a) Doanh nghiệp T đã thực hiện đúng trách nhiệm của công dân khi tham gia điều hành doanh nghiệp: bảo vệ môi trường, xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh và cam kết thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp phù hợp với lợi ích và hiệu quả kinh doanh; nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ uy tín của doanh nghiệp. Ngoài ra, chủ doanh nghiệp đã thực hiện tốt trách nhiệm nhân văn, tự nguyện đóng góp vào các chương trình từ thiện, an sinh xã hội. Nhờ đó, đem lại uy tín cho doanh nghiệp, kinh doanh được thuận lợi hơn.
2. b) Những việc làm của ban lãnh đạo công ty V không thực hiện đúng trách nhiệm công dân đối với xã hội, cần bị lên án và ngăn chặn, xử lí kịp thời trước khi ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Câu 2: Chính phủ đưa ra chính sách dưới đây nhằm thực hiện các chỉ tiêu nào của tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế?

"Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 với mục tiêu thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi so với bình quân chung cả nước, đến năm 2025 giảm 50% số xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn, đến năm 2030 cơ bản không còn xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn."

Trả lời:

Chính sách này góp phần thực hiện:

- Các chỉ tiêu của tăng trưởng kinh tế: gia tăng mức thu nhập, mức sống, GDP/người.

- Các chỉ tiêu của phát triển kinh tế: góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao chỉ số phát triển con người, giảm nghèo bền vững, giảm bớt bất bình đẳng xã hội.

Câu 3: Các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức như thế nào trong việc thực hiện các chương trình trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp?

Trả lời:

Một số thách thức các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mắt trong việc thực hiện các chương trình trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp:

- Nhận thức của người tiêu dùng đối với trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp cũng như các hành vi đạo đức doanh nghiệp còn khá hạn chế.

- Một số cơ quan truyền thông có nhận thức về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp cũng chưa đầy đủ, nên việc thông tin có những sai lệch, càng làm ảnh hưởng đến người tiêu dùng và các cơ quan chức năng trong ứng xử với trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và phát triển bền vững.

- Thiếu nguồn lực và cam kết thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp trong nước lấy lợi ích kinh tế làm tối thượng, chạy theo lợi nhuận bằng mọi giá, thu lợi bất chính, đồng thời bắt xã hội phải gánh chịu những thiệt hại về vật chất, tinh thần, sức khỏe gấp nhiều lần so với mối lợi ngắn hạn mà doanh nghiệp thu được.

- Vẫn còn tồn tại quan niệm "trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp chỉ dành cho các tập đoàn lớn, đa quốc gia", "trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là thứ xa xỉ của các nước phát triển, không phù hợp ở các nước đang phát triển".

- Thiếu nguồn nhân lực có kiến thức và kĩ năng về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, số người được đào tạo chuyên nghiệp vẫn còn rất nhiều hạn chế.

4. VẬN DỤNG CAO (1 CÂU)

Câu 1: Em hãy đọc thông tin dưới đây và thực hiện các yêu cầu:

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII xác định mục tiêu hành động: "Xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có ý chí tự cường, tự hào dân tộc, có lí tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe, văn hóa, kiến thức khoa học, công nghệ, kĩ năng sống; có nghề nghiệp, ý chí lập thân, lập nghiệp, năng động, sáng tạo. Phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo, trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đặc biệt là trong hội nhập quốc tế, chuyển đổi số quốc gia, góp phần thực hiện hóa mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

- Từ thông tin trên, em hãy cho biết nhiệm vụ của thế hệ trẻ Việt Nam đối với phát triển kinh tế đất nước.

- Hãy nêu một tấm gương thành niên tích cực tham gia phát triển kinh tế và rút ra bài học đối với bản thân.

Trả lời:

- Thanh niên Việt Nam phải rèn luyện nâng cao ý chí tự cường, tự hào dân tộc, có lí tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc; có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe, văn hóa, kiến thức khoa học, công nghệ, kĩ năng sống; có nghề nghiệp, ý chí lập thân, lập nghiệp, năng động, sáng tạo. Phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo, trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong hội nhập quốc tế, chuyển đổi số quốc gia,...

- Ví dụ: Anh Đặng Tiến Dũng - tấm gương điển hình trong lập thân lập nghiệp. Trong suốt những năm tháng lập nghiệp, anh đã từng thất bại rất nhiều lần, nhưng nhờ sự cần cù, năng động, chịu khó học hỏi, mạnh dạn áp dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật - công nghệ, đến năm 2016, anh Dũng là thanh niên duy nhất đại diện cho tỉnh Đắk Lắk vinh dự nhận giải thưởng Lương Định Của - giải thưởng nhà nông trẻ xuất sắc. Mô hình trồng cà phê xen hồ tiêu phát triển bền vững giúp gia đình anh Dũng thu lãi từ 200 đến 250 triệu đồng mỗi năm. Không chỉ như vậy, anh còn tích cực tham gia các phong trào hoạt động xã hội của địa phương, vận động nhân dân và đoàn viên thanh niên lao động sản xuất, phát triển kinh tế. Bằng kinh nghiệm tích lũy trong quá trình lập nghiệp của minh, anh sẵn sàng chia sẻ, hướng dẫn thanh niên và nông dân trong thôn mạnh dạn áp dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật - công nghệ vào sản xuất để phát triển kinh tế. Có thể thấy với sự kiên trì, quyết tâm vươn lên làm giàu chính đáng, anh Đặng Tiến Dũng đã khẳng định được tinh thần dám nghĩ, dám làm và ý chí vươn lên của tuổi trẻ, góp phần nâng cao vị trí, vai trò của thanh niên ở nông thôn.