Đáp án lịch sử 8 kết nối tri thức bài 7: Khởi Nghĩa Nông Dân Ở Đàng Ngoài Thế Kỉ XVIII

BÀI 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII

MỞ ĐẦU

Vào thế kỉ XVIII, nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài đã diễn ra, tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa do Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Công Chất,... lãnh đạo. Theo em, các cuộc khởi nghĩa đó đã có tác động như thế nào đến tình hình Đại Việt?

Đáp án:

Các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài đã thể hiện ý chí đấu tranh, chống áp bức, bất công của đông đảo các tầng lớp nhân dân, giáng một đòn mạnh mẽ, đẩy chính quyền Lê - Trịnh lún sâu vào cuộc khủng hoảng sâu sắc, toàn diện, tạo động lực mạnh mẽ cho các phong trào đấu tranh chống áp bức, bóc lột sau đó.

I. BỐI CẢNH LỊCH SỬ

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1, 2 và thông tin trong mục, hãy nêu một số nét chính về bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào nông dân Đàng Ngoài.

Đáp án:

Bối cảnh lịch sử:

• Chính trị rối loạn: Vua, quan ăn chơi, không quan tâm đến triều chính.
• Kinh tế: không được nhà nước quan tâm nên dần dần kiệt quệ.
• Xã hội: bất ổn, đời sống nhân dân ngày càng khó khăn, cực khổ.

=> Mâu thuẫn giai cấp ngày càng trở nên gay gắt đến mức không thể điều hòa được nhân dân nổi dậy đấu tranh, khởi nghĩa.

II. MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN ĐÀNG NGOÀI

Câu hỏi: Khai thác lược đồ hình 7.1 (SGK, tr.31) và thông tin trong mục, hãy cho biết thời gian bùng nổ, diễn biến chính của một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Đáp án:

- Thời gian bùng nổ một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII:

• Khởi nghĩa Nguyễn Dương Hưng (1737) ở Sơn Tây.
• Khởi nghĩa Lê Duy Mật (1738 – 1770) ở vùng Thanh Hóa, Nghệ An.
• Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương ( 1740 – 1751).
• Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 – 1751) hoạt động trên địa bàn rộng lớn.
• Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 – 1769).

- Diễn biến chính của một số cuộc khởi nghĩa:

Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

• Nghĩa quân hoạt động chính ở vùng Điện Biên, Tây Bắc. Nhân dân hết lòng ủng hộ.
• Ông có công bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống.
• Cuộc khởi nghĩa kéo dài đến năm 1769 thì kết thúc.

Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

• Nghĩa quân hoạt động ở Sơn Tây, Việt Trì, Thái Nguyên, Tuyên Quang. Uy thế của nghĩa quân ngày một lên cao.
• Chúa Trịnh tập trung đàn áp nghĩa quân.
• Năm 1751: Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):

• Nghĩa quân hoạt động trên một vùng rộng lớn: từ Đồ Sơn, Kinh Bắc, Thăng Long đến Sơn Nam, Thanh Hóa, Nghệ An.
• Đề cao khẩu hiệu "cướp của nhà giàu, chưa cho dân nghèo".
• Năm 1751, quân Trịnh tấn công dồn dập => Khởi nghĩa thất bại.

III. KẾT QUẢ, Ý NGHĨA LỊCH SỬ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII

Câu hỏi: Hãy cho biết kết quả, ý nghĩa và tác động của phong trào nông dân Đàng Ngoài đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII. 

Đáp án:

• Kết quả: Thất bại, nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử.
• Ý nghĩa:

- Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, bất công của nhân dân.

- Chính quyền phong kiến Họ Trịnh bị lung lay. Chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,...

- Tạo điều kiện cho nghĩa quân Tây Sơn tiến ra Bắc.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Lập sơ đồ tư duy về một số cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Đáp án:

Gợi ý:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) giới thiệu về một di tích hoặc lễ hội còn tồn tại đến ngày nay gắn với tên tuổi một thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.  

Đáp án:

Gợi ý:

• Hội chọi trâu (Đồ Sơn)

Theo dân gian truyền miệng ở Đồ Sơn, hội chọi trâu có liên quan đến khởi nghĩa quận He. Tương truyền khi Nguyễn Hữu Cầu mang quân về đây, dân trong vùng mang ba con trâu ra khao quân. Hữu Cầu định làm thịt ba con trâu đó để khao quân thì bất ngờ chúng xông vào húc nhau. Quân sĩ của ông và nhân dân kéo nhau tới xem. Từ đó hàng năm nhân dân vùng Đồ Sơn thường mở hội chọi trâu để tưởng nhớ Nguyễn Hữu Cầu.

• Đền thờ Hoàn Công Chất - thành Bản Phủ (Điện Biên)

Đền thờ Hoàng Công Chất được xây ở trung tâm thành Chiềng Lê (tức Bản Phủ) để thờ họ Hoàng và 6 thủ lĩnh nghĩa quân – là di tích lịch sử văn hóa quan trọng của địa phương ghi lại công lao to lớn cửa người anh hùng nông dân Hoàng Công Chất, người con của Thái Bình trong cuộc chiến tranh giải phóng Mường Thanh (Mường Then) – Điện Biên khỏi sự chiếm đóng của giặc Phẻ.