BÀI 2. CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỈ XVIII

MỞ ĐẦU

Trong các cuộc cách mạng tư sản từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII, Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII được ví như "cái chổi khổng lồ quét sạch mọi rác rưởi của chế độ phong kiến châu Âu". Em biết những thông tin gì về Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII? Vì sao cuộc cách mạng này lại được đánh giá như vậy?

Đáp án:

• Cách mạng tư sản Pháp (1789-1799) là một sự kiện quan trọng trong lịch sử Pháp cuối thế kỷ XVIII.
• Cuộc cách mạng đã giải phóng các tư tưởng tiến bộ xã hội Pháp khỏi sự kìm hãm dưới chế độ phong kiến, mở đường cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển, trở thành mối đe dọa đến sự tồn tại của các quốc gia theo chế độ phong kiến thời bấy giờ.

I. TÌNH HÌNH NƯỚC PHÁP TRƯỚC CÁCH MẠNG

Câu hỏi: Khai thác hình 2.1 (SGK, tr.12) và thông tin trong mục, hãy nêu nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn tới sự bùng nổ Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII.

Đáp án:

·      Nguyên nhân sâu xa:

Những mâu thuẫn về kinh tế, chính trị, xã hội trong lòng chế độ phong kiến Pháp ngày càng gay gắt, trong đó bao trùm là mâu thuẫn giữa đẳng cấp thứ ba (muốn xóa bỏ chế độ phong kiến) với hai đẳng cấp Tăng lữ và Quý tộc (muốn duy trì chế độ phong kiến).

·      Nguyên nhân trực tiếp:

Sự khủng hoảng của nền tài chính quốc gia buộc Lu-i XVI phải triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp tại cung điện Vec-xai để đề xuất vấn đề vay tiền và ban hành thuế mới.

Bất bình trước hành động của nhà vua, 14-7-1789, nhân dân Pa-ri tấn công ngục Ba-xti - biểu tượng của chế độ phong kiến. Cách mạng Pháp bùng nổ.

Câu hỏi: Hãy xác định trên lược đồ (SGK, tr.7) địa điểm diễn ra Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII.

Đáp án:

II. KẾT QUẢ, Ý NGHĨA, TÍNH CHẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP

Câu hỏi: Hãy nêu kết quả của Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án:

Kết quả của Cách mạng tư sản Pháp:

• Lật đổ chế độ phong kiến, thành lập chế độ công hòa.
• Đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, xóa bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển của chủ nghĩa tư bản.

Câu hỏi: Hãy cho biết ý nghĩa, tính chất, đặc điểm chính của Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án:

Ý nghĩa: 

1. Đối với nước Pháp

• Lật đổ chế độ phong kiến, mọi tàn dư của chế độ phong kiến bị thủ tiêu.
• Người nông dân được giải phóng, vấn đề ruộng đất được giải quyết.
• Những cản trở đối với công thương nghiệp bị xóa bỏ tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

2. Đối với thế giới

• Mở ra thời kì thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản ở những nước tiên tiến Âu - Mĩ.
• Ảnh hưởng đến nhiều nước để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử thế giới, thúc đẩy lực lượng tiến bộ đứng lên chống phong kiến.

Tính chất: 

Được coi là cuộc cách mạng dân chủ tư sản điển hình và triệt để nhất:

• Thiết lập chế độ cộng hòa cùng các quyền tự do, dân chủ;
• Giải quyết vấn đề ruộng đất cho người nông dân;
• Xóa bỏ chế độ đẳng cấp và quan hệ sản xuất phong kiến.

Đặc điểm chính: Diễn ra dưới hình thức cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt do giai cấp tư sản lãnh đạo, lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế bảo vệ Tổ quốc.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lập bảng so sánh điểm giống và khác nhau của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII về: nguyên nhân, kết quả, tính chất, ý nghĩa, đặc điểm chính.

Đáp án:

Giống nhau: Các cuộc Cách mạng tư sản thời kì cận đại đều có điểm chung là muốn đánh đổ chế độ phong kiến để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

Khác nhau:

Câu hỏi: Có ý kiến cho rằng: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc đại cách mạng. Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Đáp án:

Em đồng ý với ý kiến trên vì Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc cách mạng triệt để:

• Lật đổ chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, thiết lập chế độ cộng hòa cùng các quyền tự do, dân chủ.
• Giải quyết vấn đề ruộng đất cho người nông dân, xóa bỏ chế độ đẳng cấp và quan hệ sản xuất phong kiến.
• Quần chúng nhân dân là lực lượng đông đảo nhất tham gia cách mạng, đưa cách mạng đạt đến đỉnh cao.
• Thức tỉnh lực lượng dân chủ tiến bộ trên thế giới đứng lên chống chế độ phong kiến.
• Mở ra thời kì thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản trên thế giới.

VẬN DỤNG

Câu hỏi:Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, em hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 dòng) giới thiệu về sự liên quan của Quốc kì, Quốc ca nước Pháp hiện nay với Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII và ý nghĩa của điều này.

Đáp án:

(*) Thông tin tham khảo:

- Lá cờ có ba màu đỏ, trắng và xanh dương xuất hiện trong cách mạng Pháp trở thành quốc kì của nước Cộng hòa Pháp (từ năm 1946). Trong đó:

+ Màu xanh dương tượng trưng cho: hòa bình, sự tự do và hy vọng.

+ Màu trắng tượng trưng cho: sự trong sáng, công lý, công bằng.

+ Màu đỏ tượng trưng cho: máu của những người đã ngã xuống để bảo vệ Tổ quốc, cũng đồng thời là biểu trưng cho sự bác ái, yêu thương con người.

- Bài ca Mác-xây-e xất hiện trong cách mạng Pháp cũng trở thành Quốc ca của nước Cộng hòa Pháp (từ năm 1879)