Đáp án Lịch sử 9 kết nối tri thức Bài 16. Việt Nam Kháng Chiến Chống Mỹ Cứu Nước, Thống Nhất Đất Nước Giai Đoạn 1954 - 1965

BÀI 16. VIỆT NAM KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC, THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC GIAI ĐOẠN 1954 - 1965

MỞ ĐẦU

Hình ảnh cây cầu Hiền Lương (trong di tích Đôi bờ Hiền Lương, tỉnh Quảng Trị) gợi cho em nhớ đến hoàn cảnh nào của nước ta sau năm 1954? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về những thành tựu của miền Bắc và những thắng lợi về quân sự của nhân dân miền Nam trong giai đoạn 1954 – 1965.

Hướng dẫn chi tiết:

Cây cầu Hiền Lương là một biểu tượng quan trọng của sự chia cắt Bắc - Nam Việt Nam trong thời kỳ sau chiến tranh Điện Biên Phủ. Nó gợi nhớ đến sự đau khổ và đấu tranh của dân tộc Việt Nam trong việc thống nhất đất nước. Cầu Hiền Lương nằm trên sông Bến Hải, trên biên giới giữa miền Bắc và miền Nam Việt Nam, trở thành biểu tượng của sự chia cắt và hy vọng thống nhất.

Sau cuộc chiến Điện Biên Phủ, trong giai đoạn từ 1954 đến 1965, miền Bắc Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng. Cơ cấu xã hội đã trải qua sự biến đổi, kinh tế đã được khôi phục và vết thương chiến tranh đã được hàn gắn. Nhiều ngành nghề đã được phát triển và đẩy mạnh, góp phần đem lại sự phục hồi và phát triển cho miền Bắc.

Trên miền Nam Việt Nam, trong cùng giai đoạn từ 1954 đến 1965, nhân dân đã đạt được những thắng lợi quan trọng về quân sự. Họ tập trung vào việc giữ gìn và phát triển lực lượng, chuyển dần sang thế tiến công, và đã làm thất bại bước đầu chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mỹ. Những chiến công này đã góp phần làm suy yếu và đánh bại phương thức chiến tranh mới của Mỹ trong việc duy trì sự kiểm soát và ủng hộ chính trị cho miền Nam Việt Nam.

1. NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU TRONG CÔNG CUỘC XÂY DỰNG MIỀN BẮC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA (1954 – 1965)

Câu hỏi: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cải cách ruộng đất, công cuộc khôi phục kinh tế và hàn gắn chiến tranh từ năm 1954 đến năm 1957

Hướng dẫn chi tiết:

Sau cải cách ruộng đất, miền Bắc Việt Nam đã trải qua những thay đổi cơ bản trong bộ mặt nông thôn. Hơn 81 vạn héc-ta ruộng đất thuộc sở hữu của đế quốc và địa chủ đã bị tịch thu, trưng thu, trưng mua và chia lại cho khoảng 2,2 triệu hộ nông dân và dân nghèo ở nông thôn. Điều này đã xoá bỏ giai cấp địa chủ phong kiến và giải phóng giai cấp nông dân, tạo điều kiện cho họ trở thành người làm chủ ở nông thôn.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, sản lượng đã tăng vượt mức so với thời kỳ trước Chiến tranh thế giới thứ hai, giúp giải quyết cơ bản vấn đề đói. Cải cách ruộng đất đã khuyến khích sự phát triển nông nghiệp và nâng cao năng suất.

Bên cạnh đó, trong lĩnh vực công nghiệp, miền Bắc đã khôi phục, mở rộng và xây dựng nhiều nhà máy mới. Các nhà máy đã đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế và công nghiệp của miền Bắc.

Giao lưu hàng hoá cũng phát triển mạnh mẽ, miền Bắc đã thiết lập quan hệ buôn bán với 27 nước. Điều này góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và mở rộng thị trường cho hàng hoá của miền Bắc.

Trong lĩnh vực giao thông vận tải, đường sắt và đường ô tô đã được khôi phục và phát triển, đồng thời đường hàng không dân dụng quốc tế cũng được khai thông. Điều này đã cải thiện khả năng di chuyển và vận chuyển hàng hóa trong miền Bắc Việt Nam.

Câu hỏi: Hãy giới thiệu tóm tắt những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cải tạo quan hệ sản xuất, bước đầu phát triển kinh tế, văn hoá (1958 – 1960). Trong giai đoạn này, miền Bắc đã chi viện cho miền Nam như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Phát triển thành phần kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể: Trọng tâm của quá trình này là phát triển các doanh nghiệp quốc doanh và tập thể. Miền Bắc đã thành lập nhiều hợp tác xã nông nghiệp, cơ sở công nghiệp do Trung ương và địa phương quản lí, cùng với nhiều hình thức hợp tác kinh doanh nhỏ. Điều này đã tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển kinh tế và tăng cường vai trò của tập thể trong quản lý và sản xuất.

Phát triển văn hoá, giáo dục và y tế: Tiến bộ trong kinh tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển văn hoá, giáo dục và y tế. Miền Bắc đã căn bản xóa được nạn mù chữ ở những người dưới 50 tuổi. Các chương trình giáo dục và y tế đã được triển khai rộng rãi, đảm bảo cung cấp giáo dục và dịch vụ y tế cho người dân.

Đóng góp vào miền Nam: Trong giai đoạn này, miền Bắc vẫn làm nhiệm vụ của một hậu phương lớn và chi viện cho miền Nam. Nhiều đơn vị vũ trang, cán bộ quân sự, chính trị, văn hoá, giáo dục, y tế đã được huấn luyện và gửi vào chiến trường để tham gia chiến đấu và xây dựng vùng giải phóng ở miền Nam.

Câu hỏi: Khai thác tư liệu và thông tin trong mục, hãy giới thiệu tóm tắt những thành tựu tiêu biểu của miền bắc trong xây dựng cơ sở vật chất, kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (1961 – 1965) và chi viện cho miền Nam

Hướng dẫn chi tiết:

- Trong nông nghiệp, Nhà nước ưu tiên xây dựng và phát triển các nông trường, lâm trường quốc doanh

- Công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ đều được đầu tư phát triển

- Thương nghiệp quốc doanh chiếm lĩnh thị trường, góp phần ổn định đời sống nhân dân.

- Mạng lưới đường bộ, đường sắt, đường sông, đường biển được xây dựng, hoàn thiện, củng cố phục vụ nhu cầu giao lưu kinh tế và chi viện cho miền Nam. Nhờ đó, chỉ trong 5 năm, một khối lượng lớn lương thực.

2. CÁC THẮNG LỢI TIÊU BIỂU VỀ QUÂN SỰ CỦA NHÂN DÂN MIỀN NAM TRONG CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ, CỨU NƯỚC (1954 – 1965)

Câu hỏi 1: Phong trào Đồng Khởi nổ ra trong hoàn cảnh lịch sử nào? Nêu diễn biến, kết quả của phong trào

Hướng dẫn chi tiết:

Can thiệp của Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm: Sau khi Pháp rút khỏi miền Nam Việt Nam, Mỹ can thiệp và ủng hộ chính quyền Ngô Đình Diệm. Điều này nhằm thực hiện chiến lược chia cắt lâu dài và kiểm soát nước ta, nhằm ngăn chặn sự phát triển của phong trào dân tộc Việt Nam.

Chính sách đàn áp và khủng bố: Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm thực hiện các chiến dịch "tố cộng", "diệt cộng" nhằm đàn áp và giết hại nhân dân vô tội. Công cuộc này được thực hiện thông qua việc phá bỏ Hiệp định Giơ-ne-vơ, từ chối tổng tuyển cử, và áp dụng "Luật 10/59" để truy cứu và giết chóc người dân miền Nam.

Nổi dậy của phong trào Đồng khởi: Ngày 17/1/1960, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ Bến Tre, nhân dân ba xã ở huyện Mỏ Cày nổi dậy đánh đồn bốt, diệt ác ôn và giải tán chính quyền địch. Cuộc nổi dậy lan rộng ra toàn huyện Mỏ Cày và tỉnh Bến Tre, và sau đó phong trào Đồng khởi lan khắp Nam Bộ, Tây Nguyên và một số nơi ở miền Trung Trung Bộ.

Kết quả của phong trào: Phong trào Đồng khởi đã gây tổn thất lớn cho chính quyền Ngô Đình Diệm và Mỹ. Thành công đáng kể bao gồm phá vỡ bộ máy cai trị của chính quyền địch, thành lập uỷ ban nhân dân tự quản, tịch thu ruộng đất và cường hào của địa chủ để chia cho dân cày nghèo. Ngoài ra, phong trào Đồng khởi đã làm lung lay chính sách thực dân mới của Mỹ ở miền Nam và đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam, chuyển từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công.

Câu hỏi 2: Vì sao nói phong trào Đồng khởi đã đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam?

Hướng dẫn chi tiết:

Phong trào Đồng khởi đã đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam vì phong trào đã chuyển cách mạng từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công. Trong khí thế đó, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời

Câu hỏi 1: Hãy mô tả những thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh đặc biệt" của Mỹ

Hướng dẫn chi tiết:

- Năm 1962:

+ Đánh bại nhiều cuộc hành quân càn quét của quân đội Sài Gòn vào chiến khu D, căn cứ U Minh, Tây Ninh,...

+ Đấu tranh phá “ấp chiến lược”, làm thất bại âm mưu bình định của Mỹ và chính quyền Sài Gòn

- Năm 1963: Đánh bại cuộc hành quân càn quét của hơn 2 000 quân Sài Gòn do cố vấn Mỹ chỉ huy ở Ấp Bắc, mở ra khả năng quân dân miền Nam có thể đánh bại được chiến lược “Chiến tranh đặc biệt" của Mỹ

- 1964-1965: Mở những chiến dịch tiến công trên quy mô lớn và giành thắng lợi ở An Lão (Bình Định), Ba Gia (Quảng Ngãi), Đồng Xoài (Bình Phước), làm phá sản hoàn toàn chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mỹ

Câu hỏi 2: Khẩu hiệu “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công” cho em biết thêm điều gì về ý nghĩa của chiến thắng Ấp Bắc?

Hướng dẫn chi tiết:

- Khẩu hiệu “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công” đã khiến quân dân cả nước hưởng ứng nhiệt liệt trong thế chiến lược tiến công, giành thắng lợi ngày càng to lớn trên chiến trường miền Nam; hăng say lao động, sản xuất giỏi ở hậu phương lớn miền Bắc

- Góp phần củng cố niềm tin vững chắc của nhân dân vào sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng, cổ vũ, động viên toàn dân quyết tâm tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi 1: Lập bảng hệ thống về những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân dân miền Bắc và những thắng lợi về quân sự của quân dân miền Nam trong giai đoạn 1954 – 1965.

Hướng dẫn chi tiết:

Câu hỏi 2: Em có ấn tượng nhất với thành tựu nào của miền Bắc hoặc thắng lợi tiêu biểu nào của miền Nam trong giai đoạn 1954 – 1965? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

Đồng Khởi là phong trào do những thành viên Việt Minh ở lại miền Nam Việt Nam kêu gọi nhân dân nổi dậy đồng loạt chống lại Hoa Kỳ và chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Trước hết là những vùng nông thôn rộng lớn ở Nam Bộ và cả vùng núi Nam Trung bộ Việt Nam. Phong trào này diễn ra từ cuối năm 1959, đỉnh cao là năm 1960, nhanh chóng lan rộng khắp miền Nam làm tan rã cơ cấu chính quyền cơ sở nông thôn của chính phủ Việt Nam Cộng hòa thời kỳ Ngô Đình Diệm, dẫn đến sự thành lập của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam

Câu hỏi: Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ sau:

1. Tìm hiểu thông tin từ sách, báo, internet, hãy chọn tư liệu phù hợp để chứng minh sự chi viện sức người, sức của của hậu phương miền Bắc đã góp phần quan trọng vào những thắng lợi quân sự ở tiền tuyến miền Nam từ năm 1961

đến năm 1965

2. Tìm hiểu thông tin từ sách, báo, internet, hãy giới thiệu về khu di tích Chiến thắng Ấp Bắc và nêu lí do nên đến tham quan, học tập tại di tích này

Hướng dẫn chi tiết:

Trận đánh Ấp Bắc vào ngày 2/1/1963 tại tỉnh Tiền Giang là trận đánh lớn nhất xảy ra ở miền Nam sau Hiệp định Giơ-ne-vơ. Nó đánh dấu sự sụp đổ của chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" mà Mỹ áp dụng trong cuộc chiến xâm lược Việt Nam. Trận đánh này đã thể hiện sự ngoan cường và quyết tâm của quân và dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống lại quân xâm lược Mỹ.

Khu di tích Ấp Bắc là một nơi quan trọng để tìm hiểu về chiến tích lịch sử oanh liệt này. Đến tham quan và học tập tại đây, mọi người có thể khám phá và hiểu rõ hơn về cuộc kháng chiến chống lại quân xâm lược Mỹ và những cuộc kháng chiến khác trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Chiến thắng Ấp Bắc đã chứng minh khả năng chiến đấu của quân và dân miền Nam và làm tăng cao danh tiếng của phong trào cách mạng miền Nam trên thế giới.

Chiến thắng Ấp Bắc để lại nhiều giá trị lịch sử và văn hóa quan trọng cho thế hệ mai sau. Nó là một biểu tượng cho sự kiên cường và sự hy sinh của nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến tranh giành độc lập và tự do.