Đáp án Lịch sử 9 kết nối tri thức Bài 3: Châu Á Từ Năm 1918 Đến Năm 1945

BÀI 3. CHÂU Á TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945

MỞ ĐẦU

Hai hình trên phản ánh tình hình trái ngược ở châu Á trong thời gian giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939). Trong khi Nhật Bản tăng cường chiến tranh xâm lược thì ở hầu hết các nước còn lại như Ấn Độ, Trung Quốc và các nước Đông Nam Á đã bùng nổ các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Vì sao như vậy? Những biểu hiện nào chứng tỏ điều đó?

Hướng dẫn chi tiết:

Xâm lược và bành trướng của Nhật Bản: Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới, Nhật Bản đã tăng cường chiến tranh xâm lược và mở rộng lãnh thổ. Nhật Bản xâm lược và chiếm đóng các vùng lãnh thổ ở Đông Dương, bao gồm Việt Nam, Lào và Campuchia. Họ cũng tiến hành tấn công vào Trân Châu Cảng, tấn công hạm đội Mỹ, trong sự kiện được gọi là Pearl Harbor, dẫn đến tham gia của Mỹ vào Chiến tranh thế giới thứ hai.

Cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc: Những sự kiện lịch sử quan trọng đã diễn ra ở các quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc và các nước Đông Nam Á trong giai đoạn này. Các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc đã bùng nổ, ảnh hưởng bởi Cách mạng Tháng Mười Nga và xu hướng tự chủ dân tộc. Ví dụ, Trung Quốc đã trải qua Chiến tranh Dân tộc Trung Hoa chống lại quân đội Nhật Bản và cuộc cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Ở Việt Nam, đã xảy ra Cách mạng Tháng Tám và Xô viết Nghệ-Tĩnh, đóng góp vào cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc chống lại thực dân Pháp.

1. NHẬT BẢN TRONG NHỮNG NĂM 1918 - 1929

Câu hỏi: Nêu những nét chính về tình hình Nhật bản trong những năm 1918 - 1929

Hướng dẫn chi tiết:

- Nền kinh tế phát triển nhanh chóng sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, kéo dài trong 18 tháng

- Những năm 1920 – 1921, nền kinh tế sa sút, nhiều công ty làm ăn thua lỗ, phá sản.

- Đời sống người lao động không được cải thiện, phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân bùng lên mạnh mẽ. Đảng cộng sản Nhật Bản được thành lập và trở thành lực lượng lãnh đạo phong trào công nhân

- Những năm 1924 – 1929, kinh tế phát triển nhưng không ổn định

 Câu hỏi: Tình hình Nhật bản trong những năm 1929 – 1945 có điểm gì nổi bật?

Hướng dẫn chi tiết:

Ảnh hưởng của cuộc đại suy thoái kinh tế thế giới: Cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu từ năm 1929 đến 1933, còn được gọi là Đại suy thoái, đã gây tổn thương nặng nề cho nền kinh tế Nhật Bản.

Chính sách quân sự hoá và chiến tranh xâm lược: Để đưa đất nước ra khỏi suy thoái, Chính phủ Nhật Bản đã tăng cường chính sách quân sự hoá bộ máy nhà nước và chọn lựa con đường chiến tranh xâm lược và bành trướng ra bên ngoài.

Xâm lược Đông Dương và các nước Đông Nam Á: Vào tháng 9 năm 1940, quân Nhật kéo vào Đông Dương, mở đầu cho việc chiếm đóng các quốc gia trong khu vực. Tháng 12 năm 1941, Nhật Bản tấn công bất ngờ vào hạm đội Mỹ tại Trân Châu Cảng, gây ra sự tham gia của Mỹ vào Chiến tranh thế giới thứ hai. Nhật Bản cũng tiến hành xâm lược các nước Đông Nam Á và chiếm đóng nhiều đảo thuộc khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Đầu hàng không điều kiện: Ngày 15 tháng 8 năm 1945, sau khi bị đánh bại trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản phải chấp nhận đầu hàng không điều kiện trước quân Đồng minh, đánh dấu kết thúc cuộc chiến và sự thụt lùi của Nhật Bản.

2. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở CHÂU Á TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945

Câu hỏi: Nêu những nét chính về phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Á từ năm 1918 đến năm 1945

Hướng dẫn chi tiết:

- Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga đã tác động đến nhiều nước châu Á, lan rộng khắp các khu vực: Đông Bắc Á, Đông Nam Á, Nam Á và Tây Á

- Phong trào đấu tranh giành độc lập ở châu Á diễn ra theo hai khuynh hướng chính: dân chủ tư sản (Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a,...) và vô sản (Trung Quốc, Việt Nam,...)

Câu hỏi: Nêu những nét chính về phong trào cách mạng Trung Quốc trong những năm 1919 đến năm 1945

Hướng dẫn chi tiết:

- Phong trào Ngũ tứ bùng nổ ngày 4/5/1919, mở đầu là cuộc biểu tình chống lại âm mưu xâu xé Trung Quốc của các nước đế quốc , lan rộng ra cả nước, lôi cuốn đông đảo công nhân, nông dân, trí thức yêu nước tham gia

- Những năm 1927 – 1937 tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng nhằm lật đổ nền thống trị của tập đoàn Quốc dân đảng – đại diện cho quyền lợi của đại địa chủ, đại tư sản và đế quốc ở Trung Quốc

- Tháng 7/1937, Nhật Bản mở cuộc chiến tranh xâm lược nhằm thôn tính toàn bộ Trung Quốc, cách mạng Trung Quốc chuyển sang thời kì Quốc – Cộng hợp tác để cùng kháng chiến chống Nhật Bản

Câu hỏi: Nêu những nét chính về phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á trong những năm 1918 – 1945.

Hướng dẫn chi tiết:

Giai cấp vô sản và phong trào cách mạng: Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, giai cấp vô sản ở các nước Đông Nam Á đã trưởng thành và tham gia lãnh đạo phong trào cách mạng. Các phong trào này bao gồm khởi nghĩa tại Gia-va và Xu-ma-tơ-ra (1926 - 1927) ở In-đô-nê-xi-a và cao trào Xô viết Nghệ-Tĩnh (1930 - 1931) ở Việt Nam.

Đấu tranh chống thực dân Pháp ở Đông Dương: Ở Đông Dương, cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp đã diễn ra dưới nhiều hình thức phong phú, với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Đây là một phần của phong trào giành độc lập dân tộc.

Phong trào giải phóng dân tộc trong Chiến tranh thế giới thứ hai: Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á phát triển mạnh mẽ. Vào năm 1940, quân Nhật xâm lược các nước Đông Nam Á. Vào năm 1945, khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh, phong trào giải phóng dân tộc đã giành thắng lợi ở một số nước trong khu vực.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi 1: Hãy lập bảng hệ thống những nét chính về tình hình châu Á từ năm 1918 đến năm 1945

Hướng dẫn chi tiết:

Câu hỏi 2: Trình bày những biểu hiện chứng tỏ sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất

Hướng dẫn chi tiết:

- Ở Trung Quốc, ngày 4/5/1919, phong trào cách mạng rộng lớn chống chủ nghĩa đế quốc đã bùng nổ, mở đầu cho cuộc cách mạng dân chủ mới tiếp diễn trong suốt 30 năm sau đó, dẫn đến việc thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 1921

- Năm 1921 – 1924 ở Mông Cổ diễn ra phong trào giải phóng dân tộc, dẫn đến sự ra đời của nước Cộng hòa Nhân dân Mông Cổ

- Trong những năm 1918 - 1922, nhân dân Ấn Độ đã tăng cường đấu tranh chống thực dân Anh, đấu tranh đòi quyền độc lập, tẩy chay hàng hoá của Anh và phát triển nền kinh tế dân tộc

Câu hỏi: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo và internet, hãy tìm một số sự kiện trong những năm 1939 – 1945 thể hiện mối liên minh đoàn kết chiến đấu giữa ba nước Việt Nam – Lào – Cam-pu-chia và giới thiệu với bạn

Hướng dẫn chi tiết:

- Tháng 9/1939, chiến tranh thế giới lần thứ Hai bùng nổ, phát xít Nhật kéo quân vào Đông Dương. Nhân dân Việt Nam – Campuchia cùng đoàn kết đấu tranh chống cả Pháp lẫn Nhật.

- Tại Lào, từ năm 1940, một số sĩ quan, cảnh sát, trí thức và công chức người Lào có tinh thần dân tộc lánh sang Thái Lan, tìm đường liên lạc với Đồng minh chống Nhật, liên lạc với tổ chức Việt kiều ở Thái Lan để hoạt động

- Bộ phận Việt kiều tại Lào cũng đẩy mạnh hoạt động phối hợp với nhân dân Lào đấu tranh nhằm thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc ở Việt Nam và Lào.