Giáo án điện tử Lịch sử 9 cánh diều Bài 8: Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991 (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

BÀI 8:

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

NỘI DUNG BÀI HỌC

01

Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991

02

Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991

03

Sự sụp đổ của chế độ xã hội

chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô

02

ĐÔNG ÂU

TỪ NĂM 1945

ĐẾN NĂM 1991

1. Tình hình chính trị

TRÒ CHƠI ĐI TÌM

TỪ KHÓA

Em hãy tìm từ khóa thể hiện tình hình chính trị của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991.

Tăng cường nền chuyên chính vô sản

Tăng cường quan hệ ngoại giao với Liên Xô

Ủng hộ phong trào cách mạng thế giới

Những từ khóa quan trọng về tình hình chính trị

của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991

Tổng hợp các từ khóa vừa tìm được, kết hợp khai thác tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi: Trình bày tình hình chính trị của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991.

Hình 8.3. Lược đồ sự thành lập các nước

dân chủ nhân dân ở Đông Âu

Quan hệ hợp tác giữa các nước Đông Âu và Liên Xô

Bên cạnh hợp tác về kinh tế, giữa Liên Xô và các nước Đông Âu còn xác lập được mối liên hệ chặt chẽ về quân sự, chính trị. Năm 1955, Mỹ và các nước phương Tây đã phê chuẩn Hiệp ước Pa-ri (1954), kết nạp Cộng hòa Liên bang Đức vào khối quân sự NATO. Trước tình hình đó, ngày 14/5/1955, Liên Xô, Ba Lan, An-ba-ni, Tiệp Khắc, Hung-ga-ri, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni, Cộng hòa Dân chủ Đức đã hop tại Vác-sa-va (Ba Lan) kí Hiệp ước hữu nghị hợp tác liên minh, tương trợ, đưa đến sự ra đời của tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va. Theo đó, trong trường hợp một hay nhiều thành viên bị tấn công hoặc nền an ninh bị đe dọa, các nước khác phải giúp đỡ bằng mọi cách kể cả về quân sự…

Từ khi ra đời, tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va đã trở thành đối tượng với NATO, làm thất bại “âm mưu gây chiến tranh của các nước phương Tây”, góp phần to lớn vào việc duy trì hòa bình, an ninh thế giới, trước hết ở châu Âu, là lá chắn bảo vệ sự bình yên cho các nước thành viên, điển hình là ở Hung-ga-ri (1956), Tiệp Khắc (1968), Ba Lan (1956 – 1980).

(Đỗ Thanh Bình (Chủ biên), Nguyễn Công Khanh, Ngô Minh Oanh, Đặng Thanh Toán, Lịch sử thế giới hiện đại, Quyển 1, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2008, tr.114)

Hồng quân Liên Xô tiến vào giải phóng

Pra-ha (T5/1945)

Những năm 1944 – 1945

• Nhân dân Đông Âu nổi dậy giành chính quyền
• Thành lập nhà nước dân chủ nhân dân.

Hồng quân Liên Xô đến Bucharest, Romania vào tháng 8 năm 1944.

Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa từng bước được xây dựng.

Nhà nước chuyên chính vô sản

Vai trò được

tăng cường

Có kế hoạch phát triển kinh tế quốc dân.

Tổ chức công đoàn,

đoàn thanh niên

Vai trò lớn trong

đời sống chính trị.

Về đối nội

Thiết lập quan hệ ngoại giao chặt chẽ với Liên Xô.

Ủng hộ phong trào cách mạng thế giới.

Về đối ngoại

Cuối những năm 70, đầu những năm 80 của thế kỉ XX

Khủng hoảng chính trị sâu sắc.

• Sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1947 – 1948), giai cấp tư sản Đông Âu tiến hành hàng loạt những cuộc đảo chính giành chính quyền.
• Tuy nhiên, mọi âm mưu và hành động chống phá đã bị đập tan, giai cấp vô sản thiết lập nền dân chủ dưới hình thức dân chủ nhân dân.
• Cũng trong thời gian này, mối quan hệ giữa Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu ngày càng gắn bó mật thiết (được gọi là “cộng đồng các nước xã hội chủ nghĩa”).

Kết luận

2. Tình hình kinh tế

Khai thác thông tin mục II.2 SGK tr.40, kết hợp tư liệu GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

Hoạt động cặp đôi

Tình hình kinh tế của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991

Trong những năm 1945 – 1949

……………………………………..

Trong những năm 1950 – 1975

……………………………………..

Những năm 70 của thế kỉ XX

……………………………………..

Kết quả: …………………………………………………...

Việc hợp tác giúp đỡ lẫn nhau ngày càng diễn ra với quy mô, tính chất mở rộng, nhằm chống lại kế hoạch “phục hưng châu Âu” của Mỹ. Do đó, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) được thành lập. Hoạt động của SEV đã đạt được một số thành tựu. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, SEV cũng bộc lộ một số hạn chế như “khép kín”, nặng về trao đổi hàng hóa mang tính bao cấp, một chiều,…. Vì vậy, hiệu quả hợp tác chưa cao.

Tình hình kinh tế của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991

Trong những năm 1945 – 1949

• Tiến hành cải cách ruộng đất
• Xoá bỏ chế độ chiếm hữu ruộng đất của địa chủ
• Quốc hữu hoá xí nghiệp lớn

Trong những năm 1950 – 1975

• Thực hiện nhiều kế hoạch 5 năm, xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật của CNXH

Những năm 70 của thế kỉ XX

• Xây dựng nền công nghiệp phát triển, điện khí hoá toàn quốc
• Sản xuất nông nghiệp tăng trưởng nhanh, đáp ứng nhu cầu lương thực, thực phẩm của nhân dân

Kết quả:

• Các nước Đông Âu từng bước trở thành những nước công – nông nghiệp.
• Bộ mặt kinh tế, xã hội đất nước có sự thay đổi căn bản, sâu sắc.

Tình hình kinh tế của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991:

• Tăng trưởng nhanh
• Đạt nhiều thành tựu

Kết luận

3. Tình hình xã hội, văn hoá

Khai thác thông tin mục II.2 SGK tr.41, hình ảnh GV cung cấp và trả lời câu hỏi: Trình bày tình hình xã hội, văn hóa của Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991.

Cuộc bãi công của công nhân Ba Lan (8 – 1980)

Sự thay đổi cơ cấu xã hội:

• Giai cấp bóc lột bị xóa bỏ.
• 2 giai cấp cơ bản: Công nhân và nông dân.

Tầng lớp trí thức đông lên, có vai trò lớn với sự nghiệp xây dựng CNXH.

Đời sống nhân dân được cải thiện.

Xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa:

Tiến hành cách mạng văn hóa

Xóa bỏ

tư tưởng tư sản

Xây dựng

nền văn hóa,

tư tưởng XHCN.

Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu, Nhà nước chuyên chính vô sản ngày càng được tăng cường:

• Phát triển kinh tế quốc dân
• Chú trọng xây dựng đời sống tinh thần
• Nâng cao dân trí hướng tới xây dựng nền văn hóa, tư tưởng và chủ nghĩa xã hội.

Kết luận

03

SỰ SỤP ĐỔ CỦA

CHẾ ĐỘ XÃ HỘI

CHỦ NGHĨA Ở

ĐÔNG ÂU VÀ LIÊN XÔ

Khai thác thông tin mục Góc mở rộng, thông tin mục III SGK tr.41 và trả lời câu hỏi Giải thích sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô.

Hoạt động cặp đôi

Tình hình của Liên Xô và các nước Đông Âu từ những năm 70 của thế kỉ XX diễn ra như thế nào?

Tại sao chế độ xã hội

chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô lại sụp đổ?

Tháng 11/1989, người dân Đông Đức diễu hành tới các trạm kiểm soát ở Bức tường Béc-lin, biên giới Đông Đức và Tây Đức mở cửa ngày 9/11/1989

Người dân Đức trong sự kiện Bức tường Béc-lin sụp đổ

Bức tường Berlin sụp đổ ngày 10/11/1989

Tình hình của Liên Xô và các nước Đông Âu từ những năm 70 của thế kỉ XX:

Ở Đông Âu

Cuối 1988: Khủng hoảng trầm trọng.

Ban lãnh đạo từ bỏ quyền lãnh đạo đảng cộng sản

Chấp nhận đa nguyên, đa đảng

Tổng tuyển cử

Cuối 1989: Chế độ Xã hội chủ nghĩa

sụp đổ.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------