Giáo án Lịch sử 9 cánh diều bài 8: Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, đọc thông tin Bàng 8.1, mục I.1 SGK tr.37, 38 để tìm hiểu về tình hình chính trị của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991.

- GV yêu cầu HS ghi những từ khóa quan trọng về tình hình chính trị của Liên Xô.

- GV yêu cầu HS tổng hợp các từ khóa tìm được kết hợp tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

Liên Xô – Việt Nam: “Tuy khoảng cách rất xa 

nhưng trái tim của chúng ta rất gần” (tranh cổ động)

Video: Trò chuyện với chuyên gia Liên Xô giúp Việt Nam chống Trung Quốc xâm lược.

https://www.youtube.com/watch?v=GsWK4mH7NV4

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 3 HS lần lượt trình bày các nội dung về tình hình chính trị của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991 theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận: Tình hình chính trị của Liên Xô thể hiện qua những chính sách đối nội và đối ngoại. Tình hình chính của Liên Xô khá ổn định, địa vị quốc tế được nâng cao, trở thành chỗ dựa vững chắc của phong trào hòa bình và cách mạng thế giới. Từ những năm 80 của thế kỉ XX, Liên Xô lâm vào tình trạng khủng hoảng chính trị ngày càng sâu sắc.  

- GV mở rộng kiến thức:

+ Một trong những vấn đề quan trọng nhất trong quan hệ quốc tế sau chiến tranh là việc Liên Xô nỗ lực kí các hòa ước hòa bình với các đồng minh của Đức là I-ta-li-a, Hung-ga-ri, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni, Phần Lan. Chính phủ Liên Xô cũng coi việc cắt giảm chạy đua vũ trang và đã có những hành động cụ thể như rút quân khỏi Bun-ga-ri, Tiệp Khắc, Nam Tư,…

+ Liên Xô giúp đỡ các nước XHCN về quốc phòng. Năm 1955, Hiệp ước hữu nghị hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau giữa Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu được kí kết đưa đến sự ra đời của Liên minh quân sự Vác-sa-va, làm thất bại âm mưu gây chiến tranh của các nước phương Tây, giúp đỡ một số nước đập tan cuộc đảo chính của các thế lực thù địch như Hung-ga-ri (1956), Tiệp Khắc (1968). Với đường lối chung sống hòa bình, Liên Xô có vai trò to lớn trong việc thúc đẩy nền hòa bình của thế giới như ủng hộ phong trào đấu tranh giải phóng dân tọc ở các nước thuộc địa, khắc phục hậu quả chiến tranh, đào tạo cán bộ,…

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.  

I. Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991

1. Tình hình chính trị

Kết quả Phiếu học tập số 1 về tình hình chính trị của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991 đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1. 

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác thông tin mục I.2 SGK tr.38 và trả lời câu hỏi: Trình bày tình hình kinh tế của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991. 

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về tình hình kinh tế của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991.

Thành phố Mát-xcơ-va những năm 50 của thế kỉ XX

Video: Tàu vũ trụ Vô xtốc 1 bay vòng quanh Trái Đất.

https://www.youtube.com/watch?v=bJzygLptwf8

Video: Nga công bố video vụ thử “bom Sa hoàng” mạnh gấp 3.300 lần bom phá hủy Hi-rô-si-ma.

https://www.youtube.com/watch?v=UsKqhcTipbU

- GV hướng dẫn HS khai thác thêm Hình 8.2, mục Góc mở rộng SGK tr.38 để tìm hiểu một trong những thành tựu quan trọng trong quá trình xây dựng CNXH từ năm 1945 đến năm 1991 của Liên Xô: phóng thành công vệ tinh nhân tạo đầu tiên mang tên Spút-ních 1 lên quỹ đạo Trái Đất (năm 1957). Năm 1961, phóng tàu vũ trụ “Phương Đông 1” đưa nhà du hành vũ trụ I. Ga-ga-rin bay vòng quanh Trái Đất, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. Năm 1964, nhà du hành Ti-tốp đã cùng tàu Phương Đông 2 thực hiện chuyến bay trong 32 giờ với hơn 17 vòng quanh Trái đất.

Hình 8.2. Khoảnh khắc tàu Phương Đông 1 

cùng I. Ga-ga-rin rời bệ phóng (1961)

Video: I. Ga-ga-rin - Người đầu tiên bay vào vũ trụ

https://www.youtube.com/watch?v=sZ9qifDdVNk

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu tình hình kinh tế của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

Tình hình kinh tế của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991:

+ Từ năm 1946 – 1991: nền kinh tế đạt được nhiều thành tựu to lớn trong ngành công nghiệp và sự phát triển vượt bậc của khoa học – kĩ thuật. 

+ Những năm 80 của thế kỉ XX: kinh tế khủng hoảng, ngày càng khó khăn, sản xuất công nghiệp và nông nghiệp trì trệ.

- GV chuyển sang nội dung mới.  

2. Tình hình kinh tế

- Giai đoạn 1946 – 1950: khôi phục và phát triển kinh tế đất nước. 

+ Khoa học – kĩ thuật phát triển vượt bậc.

+ Chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ thế độc quyền vũ khí nguyên tử của Mỹ. 

- Giai đoạn 1950 – những năm 70 của thế kỉ XX: xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của CNXH qua kế hoạch dài hạn. 

- Giai đoạn 1951 – 1975: 

+ Tốc tăng trưởng trung bình hằng năm của công nghiệp là 9,6%.

• Sản lượng dầu mỏ đạt 353 triệu tấn.

• Than đạt 624 triệu tấn. 

• Thép đạt 121 triệu tấn. 

• Điện lực đạt 440 tỉ ki-lô-oát giờ.

+ Là cường quốc công nghiệp đứng thứ 2 thế giới.

- Giai đoạn 1973 – 1991:

chậm đề ra biện pháp mới để thích ứng với trước khủng hoảng năng lượng. 

- Giai đoạn những năm 80 của thế kỉ XX: kinh tế ngày càng khó khăn, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp trì trệ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I.3 SGK tr.39 kết hợp tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi: Trình bày tình hình xã hội, văn hóa của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991.

Diễu hành trong Lễ khai mạc Liên hoan Thanh niên 

và sinh viên thế giới lần thứ VI tại Mát-xcơ-va (7/1957)

- GV hướng dẫn HS đọc mục Góc mở rộng SGK tr.39 để tìm hiểu về nhiệm vụ trọng tâm của trường học ở Liên Xô là đào tạo con người có kiến thức, trung thành với CNXH, do đó trình độ văn hóa của nhân dân Liên Xô đã được nâng cao, mức hưởng thụ văn hóa của người dân cũng không ngừng được tăng lên. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu tình hình xã hội, văn hóa của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Tình hình xã hội, văn hóa của Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991: sự thay đổi cơ cấu xã hội, xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa.

- GV chuyển sang nội dung mới.

3. Tình hình xã hội, văn hóa

- Sự thay đổi cơ cấu xã hội:

+ Sở hữu tư nhân bị xóa bỏ.

+ Tỉ lệ công nhân, trí thức tăng nhanh về số lượng, có vai trò chủ đạo trong đời sống xã hội.

+ Khối liên minh công – nông gắn bó chặt chẽ. 

- Xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa:

+ Đời sống văn hóa, giáo dục của nhân dân được nâng cao.

+ Số lượng tầng lớp trí thức (nhà khoa học) tăng lên.

+ Nền văn hóa xã hội chủ nghĩa từng bước được xây dựng.