Giáo án điện tử Ngữ văn 8 chân trời Bài 2 Viết: Viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em đã học những văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên nào? Liệt kê?

BÀI 2: NHỮNG BÍ ẨN CỦA THẾ GIỚI TỰ NHIÊN

Tiết... VIẾT

VĂN BẢN THUYẾT MINH GIẢI THÍCH MỘT HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tìm hiểu chung
2. Khái niệm
3. Yêu cầu đối với kiểu văn bản
4. Thực hành viết theo quy trình
5. Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản
6. Hướng dẫn quy trình viết

1. Tìm hiểu chung

Thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên là gì?

Theo em khi viết một văn bản thuyết minh giải thích về một hiện tượng tự nhiên chúng ta cần lưu ý gì?

1. Khái niệm:

Thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên thuộc kiểu văn bản thông tin, được viết để cung cấp thông tin cho người đọc về nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra của một hiện tượng tự nhiên.

2. Yêu cầu đối với kiểu văn bản

• Giới thiệu khái quát hiện tượng tự nhiên cần giải thích.
• Giải thích nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra của hiện tượng tự nhiên.
• Trình bày thông tin theo một số kiểu cấu trúc như: trật tự thời gian, mức độ quan trọng của đối tượng, mối quan hệ nhân quả hoặc so sánh, đối chiếu.
• Có thể dùng thông tin chi tiết, đề mục và các dấu hiệu hình thức (in đậm, in nghiêng, số thứ tự…) để làm nổi bật thông tin quan trọng.
• Có thể sử dụng kết hợp một số phương tiện phi ngôn ngữ (sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh…) để minh họa và làm nổi bật thông tin quan trọng.
• Trình bày mạch lạc, thuyết phục, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, viết câu.
• Bố cục bài viết gốm ba phần:
  • Phần mở đầu: Giới thiệu khái quát về hiện tượng tự nhiên muốn giải thích.
  • Phần nội dung: giải thích nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra của hiện tượng tự nhiên.
  • Phần kết thúc: có thể trình bày sự việc cuối/ kết quả của hiện tượng tự nhiên hoặc tóm tắt nội dung giải thích.

1. Thực hành viết theo quy trình

Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản

Câu 1: Xác định bố cục của bài viết và nội dung chính của từng phần.

Trả lời:

• Bố cục 3 phần
  • Phần mở đầu: Giới thiệu chung về hiện tượng tự nhiên muốn giải quyết.
  • Phần nội dung: Giải thích nguyên nhân và cách thức diễn ra của hiện tượng tự nhiên.
  • Phần kết bài: Tóm tắt nội dung đã giải thích.

Câu 2: Các đề mục có mối quan hệ như thế nào với nhan đề? Nhận xét về hình thức trình bày nhan đề, các đề mục và tác dụng của chúng.

Trả lời:

• Các đề mục có mối liên hệ bổ sung chặt chẽ với nhan đề.
• Hình thức trình bày nhan đề và các đề mục: rõ ràng, dễ hiểu.

> Tác dụng: giúp giải thích và diễn giải nội dung nhan đề muốn nhắc đến.

Câu 3: Tác giả in đậm những từ ngữ nào? Mục đích in đậm là gì?

Trả lời:

• Tác giả in đậm những từ ngữ: “nhật thực”, “nguyệt thực”.

> Mục đích: nhấn mạnh và làm nổi bật nội dung văn bản muốn đề cập.

Câu 4: Tác giả chủ yếu chọn cách trình bày thông tin như thế nào trong bài viết trên? Dựa vào đâu em có thể xác định được như vậy? Hiệu quả của cách trình bày đó là gì?

Trả lời:

• Tác giả chủ yếu chọn cách trình bày thông tin theo cấu trúc so sánh, đối chiếu.
• Dựa vào các từ ngữ: “Tuy nhiên”, “sự khác nhau”.

> Cách trình bày nhằm giúp cho người đọc, người nghe hiểu rõ và xác định chính xác đối tượng cần tìm hiểu, tránh sai lệch hiểu nhầm thông tin.

Câu 5: Nhận xét về cách sử dụng từ ngữ của bài viết.

Trả lời:

Từ ngữ được sử dụng trong bài viết thuộc các từ ngữ chuyên ngành môn thiên văn học, dễ nghe, dễ hiểu và gần gũi với đời sống thường ngày.

Câu 6: Bài viết đã sử dụng loại phương tiện phi ngôn ngữ nào? Chỉ ra hiệu quả và cách thức trình bày của loại phương tiện ấy trong văn bản.

Trả lời:

• Phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng: Hình ảnh

> Giúp cho người đọc dễ hình dung và phân biệt được hai hiện tượng nguyệt thực và nhật thực được nhắc đến trong bài.

2. Hướng dẫn quy trình viết

• Quy trình viết gồm 4 bước:
  • Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết
  • Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
  • Bước 3: Viết bài
  • Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm

• Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết
  • Đọc kĩ đề bài và xác định vấn đề, kiểu bài, độ dài của bài viết.
  • Xác định mục đích viết, người đọc và mong đợi của họ về bài viết.
  • Chọn nội dung trình bày và cách viết phù hợp.
  • Tìm đọc tư liệu về hiện tượng tự nhiên mà em muốn giải thích trên Internet, tạp chí… hoặc tham khảo ý kiến của các nhà nghiên cứu.
  • Tìm hiểu yêu cầu của các cuộc thi, các tờ báo, trang web mà bài viết cần đáp ứng.
• Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
  • Đọc kĩ tư liệu về hiện tượng tự nhiên mà em sẽ giải thích, đánh dấu những thông tin quan trọng…
  • Ghi chép thông tin về hiện tượng tự nhiên trong quá trình đọc:
    • Tên hiện tượng
    • Thông tin về hiện tượng
    • Kết quả của hiện tượng
  • Bố cục của bài thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

• Bước 3: Viết bài