Giáo án điện tử Sinh học 11 Kết nối Bài 1: Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Điều gì xảy ra nếu cơ thể sinh vật không lấy đủ các chất cần thiết từ môi trường và không thải các chất ra môi trường?

• Sinh vật không thể tồn tại và phát triển nếu không được cung cấp đủ các chất dinh dưỡng phục vụ cho các hoạt động như vận động, sinh sản, cảm ứng, sinh trưởng và phát triển.
• Chất thải, chất độc hại hoặc dư thừa ứ đọng lại trong cơ thể có thể sẽ gây rối loạn các hoạt động sống, thậm chí gây tử vong.

Điều gì xảy ra nếu cơ thể sinh vật không lấy đủ các chất cần thiết từ môi trường và không thải các chất ra môi trường?

Hình ảnh nạn đói năm 1945

Cây khô héo khi không được tưới nước

BÀI 1. KHÁI QUÁT VỀ TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

Vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật

Các dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật

Các giai đoạn chuyển hóa năng lượng trong sinh giới

Mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể

Các phương thức trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

VAI TRÒ CỦA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG ĐỐI VỚI SINH VẬT 

Thảo luận nhóm

Câu hỏi 1: So sánh đặc điểm sinh trưởng và phát triển của các sinh vật sau.

Hình 1: Trẻ bình thường và trẻ thấp còi

Hình 2: Cây thiếu nitrogen và cây đủ nitrogen

Hình 1: Trẻ được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng sinh trưởng và phát triển bình thường, ngược lại trẻ không được cung cấp chất dinh dưỡng đầy đủ bị thấp, còi, phát triển kém.

Hình 2: Cây thiếu nitrogen bị thấp, còi cọc, lá vàng, ngược lại cây được cung cấp đầy đủ nitrogen lá xanh, sinh trưởng và phát triển tốt

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta uống ít nước, giữ thói quen ăn mặn, ăn nhiều dầu mỡ và nhịn tiểu lâu dài?

Từ đó rút ra nhận xét về vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật.

Trả lời: Uống ít nước, giữ thói quen ăn mặn, ăn nhiều dầu mỡ và nhịn tiểu lâu dài làm

các muối

chất khoáng lắng cặn trong thận

đường tiết niệu

LÂU DÀI => Xuất hiện sỏi thận

KẾT LUẬN

• Sinh vật lấy các chất từ môi trường sống cung cấp cho quá trình tạo chất sống của tế bào, cơ quan; đồng thời tích lũy và giải phóng năng lượng phục vụ cho các hoạt động sống của chúng.
• Các chất dư thừa, các chất độc hại được cơ thể thải ra môi trường đảm bảo duy trì cân bằng nội môi.

CÁC DẤU HIỆU ĐẶC TRƯNG CỦA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

Quan sát sơ đồ dưới đây, kết hợp thông tin trong SGK, hãy nêu những dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở người?

Dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở người:

Tiếp nhận các chất dinh dưỡng, nước và O₂ từ môi trường và vận chuyển các chất đó nhờ hệ tuần hoàn.

Biến đổi các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào bao gồm quá trình đồng hóa và dị hóa

Thải các chất không sử dụng, các chất dư thừa hoặc các chất độc hại ra môi trường

Quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong cơ thể được điều hòa thông qua hormone và hệ thần kinh ở người

Kết luận: Dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật thể hiện qua các quá trình sau:

1. Tiếp nhận các chất từ môi trường và vận chuyển các chất
2. Biến đổi các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào
3. Thải các chất vào môi trường
4. Điều hòa

CÁC GIAI ĐOẠN CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONG SINH GIỚI

Thảo luận nhóm

Câu hỏi 3: Dựa vào hình 1.1; mô tả tóm tắt quá trình chuyển hóa năng lượng trong sinh giới

TRẢ LỜI

• Giai đoạn tổng hợp: Nhờ các chất diệp lục, cây xanh thu nhận năng lượng ánh sáng để tổng hợp các chất hữu cơ từ CO₂ và nước. Như vậy, cây xanh đã chuyển năng lượng ánh sáng thành năng lượng tích lũy trong các chất hữu cơ.
• Giai đoạn phân giải: Quá trình hô hấp làm biến đổi các phần tử lớn thành các phân tử nhỏ, đồng thời năng lượng tích lũy trong các liên kết hóa học ở các phân tử lớn chuyển sang năng lượng tích lũy trong các liên kết hóa học của các phân tử nhỏ ở dạng dễ chuyển đổi và sử dụng (VD: ATP…)

Còn tiếp...