Giáo án điện tử Sinh học 11 kết nối Bài 8: Dinh dưỡng và tiêu hóa ở động vật

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Thức ăn sau khi ăn vào sẽ được cơ thể người tiêu hóa, hấp thụ và sử dụng như thế nào?

BÀI 8

DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT

NỘI DUNG BÀI HỌC

Quá trình dinh dưỡng

Ứng dụng

1. QUÁ TRÌNH DINH DƯỠNG

Em hãy đọc mục I – SGK tr.46 - 50 và trả lời câu hỏi:

Quá trình dinh dưỡng là gì? Quá trình dinh dưỡng gồm những giai đoạn nào?

Khái niệm

• Quá trình dinh dưỡng là quá trình lấy chất dinh dưỡng cần thiết dưới dạng thức ăn và tổng hợp thành chất sống của cơ thể → Đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển.
• Gồm 4 giai đoạn: lấy thức ăn, tiêu hóa thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và đồng hóa các chất

Phân biệt các kiểu lấy thức ăn ở động vật và cho ví dụ

Trả lời

• Ăn lọc: lọc nước qua bộ phận chuyên hóa để lấy thức ăn.

VD: trai có các tấm màng lọc…

• Ăn hút: thức ăn được lấy bằng cách hút dịch lỏng từ cơ thể động vật hoặc thực vật.

VD: muỗi dùng vòi chích lỗ hút máu qua da người và động vật.

• Ăn thức ăn rắn kích cỡ khác nhau: đa dạng nhiều phương thức khác nhau.

VD: voi dùng vòi lấy thức ăn đưa vào miệng, hổ cắn xé thịt con mồi và nuốt…

Quan sát hình sau và cho biết thế nào là tiêu hóa?

Trả lời

Tiêu hóa là quá trình biến đổi thức ăn chứa các chất dinh dưỡng có cấu tạo phức tạp thành các phân tử nhỏ, đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ được.

Quan sát video và hình ảnh dưới đây, cho biết thế nào là tiêu hóa nội bào? Động vật nào tiêu hóa nội bào? Cho ví dụ.

Trả lời

• Tiêu hóa nội bào là quá trình biến đổi thức ăn bên trong tế bào. Động vật chưa có cơ quan tiêu hóa: tiêu hóa nội bào.
• Ví dụ: trùng giày, trùng amip…

Thế nào là tiêu hóa ngoại bào? Có những hình thức tiêu hóa ngoại bào nào? Cho ví dụ.

Trả lời

• Tiêu hóa ngoại bào là quá trình biến đổi thức ăn bên ngoài tế bào.
• Các hình thức tiêu hóa ngoại bào:

   - Túi tiêu hóa: thủy tức, sứa…

   - Ống tiêu hóa: người, giun đất…

Đọc thông tin mục I.2b SGK trang 47, quan sát hình 8.2 và video sau đây, hãy tóm tắt quá trình tiêu hóa thức ăn trong túi tiêu hóa.

Trả lời

Tóm tắt quá trình tiêu hóa thức ăn trong túi tiêu hóa.

- Thức ăn đi qua miệng vào trong túi.

- Tế bào trên thành túi tiêu hóa tiết ra enzyme phân giải thức ăn thành các mảnh nhỏ.

- Các mảnh thức ăn tiếp tục được các tế bào thành túi tiêu hóa nội bào.

- Chất thải được thải đi qua miệng ra ngoài.

Đọc thông tin mục I.2c, quan sát hình 8.3, 8.4 và video sau đây, hãy tóm tắt quá trình tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa.

Hình 8.3. Ống tiêu hóa và các tuyến tiết dịch tiêu hóa ở người

Trả lời

Tóm tắt quá trình tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa.

• Miệng: làm nhỏ thức ăn, trộn thức ăn với nước bọt.
• Thực quản: co bóp đẩy thức ăn xuống dạ dày.
• Dạ dày: co bóp làm nhỏ thức ăn, trộn với dịch vị. Enzyme pepsin, HCl phân giải protein thành các peptide.
• Ruột non: Các enzyme trong dịch tụy, dịch ruột thủy phân thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể hấp thụ được.
• Ruột già: Biến đổi phần còn lại không hấp thụ được thành phân đưa về phía trực tràng và được thải ra ngoài qua hậu môn.

Đọc thông tin mục I.3 SGK và quan sát hình 8.5, cho biết ruột non có đặc điểm cấu tạo như thế nào để thực hiện chức năng hấp thụ?

Đặc điểm cấu tạo phù hợp với chức năng hấp thụ của ruột non.

• Nhiều nếp gấp, lông ruột và vi nhung mao → tạo diện tích hấp thụ rất lớn (250 – 300m²).
• Hệ thống mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày ở từng lông ruột → tăng hiệu quả hấp thụ.

Sau khi hấp thụ các chất dinh dưỡng được cơ thể sử dụng như thế nào?

Sau khi hấp thụ, chất dinh dưỡng được hệ tuần hoàn vận chuyển đến các tế bào của cơ thể và được đồng hóa thành các chất sống, dự trữ và cung cấp năng lượng cho tế bào hoạt động.

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

1. Điền tên một số loài động vật: hàu, sò, rệp, nhện, ong, thằn lằn, cá chép, cá voi, đại bàng vào bảng kẻ trong vở và đánh dấu × vào kiểu lấy thức ăn tương ứng

2. Phân biệt các hình thức tiêu hóa ở động vật.
3. Cho biết tác dụng của tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học thức ăn trong ống tiêu hóa.

Câu 1: Các kiểu lấy thức ăn của một số loài

Câu 2: Phân biệt các hình thức tiêu hóa ở động vật.