Giáo án gộp KHTN (Sinh học) 9 cánh diều kì II

Bài 39: Di truyền liên kết và cơ chế xác định giới tính

Bài 40: Di truyền học người

Bài 41: Ứng dụng công nghệ di truyền vào đời sống

Bài tập

GIÁO ÁN WORD CHỦ ĐỀ 12. TIẾN HOÁ

Bài 42: Giới thiệu về tiến hóa, chọn lọc nhân tạo và chọn lọc tự nhiên

Bài 43: Cơ chế tiến hóa

Bài 44: Sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

Bài tập

BÀI MẪU

Ngày soạn: .../.../...

Ngày dạy: .../.../...

BÀI 44. SỰ PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT

1. MỤC TIÊU

2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Trình bày khái quát được sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.

• Trình bày nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.

• Trình bày sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.

• Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.

1. Năng lực

Năng lực chung

• Năng lực tự chủ và tự học: Chủ động, tự tìm hiểu về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất. Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV trong khi thảo luận về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều được tham gia và trình bày báo cáo.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải quyết vấn đề kịp thời với các thành viên trong nhóm để thảo luận hiệu quả, giải quyết các vấn đề trong bài học và hoàn thành các nhiệm vụ học tập.

Năng lực sinh học

• Nhận thức khoa học tự nhiên:

+ Trình bày khái quát được sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.

+ Trình bày nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.

+ Trình bày sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.

+ Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.

• Tìm hiểu tự nhiên: Thông qua các ví dụ cụ thể, làm rõ được nguồn gốc phát sinh của các loài sinh vật (kể cả loài người).

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất để giải thích được nguồn gốc chung của sinh giới.

1. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cần thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

• Có quan điểm đúng đắn về sự hình thành sự sống và quá trình hình thành các  loài sinh vật.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC

2. Đối với giáo viên

• Giáo án, SHS, SGV sinh học 9, máy tính, máy chiếu.

• - Tranh mô tả về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất.

• Phiếu học tập

1. Đối với học sinh

• SHS KHTN 9 cánh diều.

• Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập.

1. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

2. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( MỞ ĐẦU)

3. Mục tiêu: Dẫn dắt giới thiệu vấn đề, để học sinh biết về sự phát sinh sự sống trên Trái Đất.

4. Nội dung: HS trả lời câu hỏi mở đầu có nội dung liên quan đến bài học.

5. Sản phẩm: Đáp án cho câu hỏi mở đầu liên quan đến bài học

6. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

• GV đưa ra câu hỏi mở đầu cho HS:

“Trái Đất là hành tinh có sự sống. Vậy sự sống bắt nguồn từ đâu?”

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.

Bước 3: Báo cáo thảo luận:

• Các HS xung phong phát biểu trả lời.

• GV không yêu cầu tính đúng sai của các câu trả lời của HS.

Bước 4: Kết luận và nhận xét:

GV ghi nhận câu trả lời của HS

GV nhận xét, đánh giá và dẫn vào bài: “Chúng ta cùng nghiên cứu bài 43: Sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất ” để có câu trả lời chính xác.

1. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Tìm hiểu sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất

1. Mục tiêu: 

• Trình bày khái quát được sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.

• Trình bày nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.

• Trình bày sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.

1. Nội dung: GV tổ chức làm việc theo nhóm, hoàn thành phiếu học tập số 1.

2. Sản phẩm: Đáp án PHT số 1 và kết luận về sự phát sinh và quá trình tiến hóa của sự sống trên Trái Đất

3. Tổ chức thực hiện:

PHIẾU HỌC TẬP 

DỰ KIẾN SẢN PHẨM PHT 

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự hình thành loài người 

1. Mục tiêu: Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.

2. Nội dung: GV tổ chức học tập theo kĩ thuật trò chơi để tìm hiểu về sự hình thành loài người.

3. Sản phẩm:Câu trả lời của HS về đặc điểm các dạng người và vị trí trong cây tiến hóa.

4. Tổ chức thực hiện: 

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

2. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức về về sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.

3. Nội dung: HS trả lời các câu trắc nghiệm khách quan và câu hỏi luyện tập .

4. Sản phẩm: Đáp án cho các câu hỏi trắc nghiệm khách quan và câu hỏi luyện tập liên quan đến nội dung bài học.

5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV chiếu từng câu hỏi hoặc phát phiếu học tập có các câu trắc nghiệm sau cho HS trả lời.

Câu 1: Nguồn gốc của sự sống bắt đầu từ đâu?

A. Các chất hóa học phức tạp. 

B. Các chất hóa học đơn giản.

C. Hiện tượng vật lý.

D. Vi sinh vật.

Câu 2: Các giai đoạn phát triển sự sống trên trái đất là

A. Tiến hóa hóa học → Tiến hóa sinh học → Tiến hóa tiền sinh học.

B. Tiến hóa tiền hóa học → Tiến hóa học → Tiến hóa sinh học. 

C. Tiến hóa hóa học → Tiến hóa tiền sinh học → Tiến hóa sinh học. 

D. Tiến hóa tiền hóa học → Tiến hóa hóa học → Tiến hóa tiền sinh học → Tiến hóa sinh học. 

Câu 3: Theo Oparin và Haldane, những chất có trong khí quyển sơ khai là 

A. NH₃, CH₄, H₂, CO,...

B. NO₂, CH₄, H₂O, CO,...

C. NH₃, C₂H₄, H₂O, CO₂,...

D. NH₃, CH₄, H₂O, CO₂,...

Câu 4: Ở giai đoạn tiến hóa sinh học tế bào đầu tiên của sự sống hình thành nên các sinh vật 

A. nhân sơ.

B. đa bào.

C. bậc cao.

D. nhân thực.

Câu 5: Sự phát triển đa dạng sinh vật trên trái đất là 

A. Vi khuẩn → Nguyên sinh vật → Thực vật → Nấm → Động vật. 

B. Vi sinh vật → Nguyên sinh vật → Thực vật → Nấm → Động vật. 

C. Vi khuẩn → Nguyên sinh vật → Nấm → Thực vật → Động vật. 

D. Vi sinh vật → Nguyên sinh vật → Nấm →Thực vật →  Động vật. 

Câu 6: Sinh vật nào sau đây không thể là sinh vật nhân thực đơn bào?

A. Nấm. 

B. Động vật. 

C. Thực vật. 

D. Vi khuẩn. 

Câu 7: Phát biểu nào sau đây không đúng về sự phát sinh và quá trình tiến hóa của sự sống trên Trái Đất?

A. Tế bào nguyên thủy xuất hiện ở giai đoạn tiến hóa tiền sinh học.

B. Tế bào nhân sơ xuất hiện ở giai đoạn tiến hóa tiền sinh học.

C. Tế bào nhân thực xuất hiện ở giai đoạn tiến hóa sinh học.

D. Đơn bào nhân thực xuất hiện trước rồi mới tới đa bào nhân thực.

Câu 8: Phát biểu nào sau đây đúng về nhân tố tác động đến sự phát sinh và tiến hóa của loài người?

A. Các nhân tố tự nhiên (nhân tố sinh học) đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn vượn người hóa thạch và người cổ.

B. Ngày nay nhân tố tự nhiên không còn tác động đến sự phát triển của loài người nữa.

C. Nói nhân tố xã hội có vai trò quyết định trong giai đoạn sau vì về mặt cấu tạo con người đã tiến hóa ở mức siêu đẳng nhất rồi nên nhân tố sinh học dù có tác động cũng không mang lại hiệu quả.

D. Nhân tố sinh học và nhân tố xã hội luôn có vai trò tích cực trong quá trình phát sinh phát triển của con người.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi Luyện tập SGK tr.210 vào vở ghi: Các nhà khoa học thấy rằng quanh các miệng núi lửa dưới đáy đại dương vẫn có quá trình hình thành các chất hữu cơ từ vô cơ. Theo em liệu có quá trình tiến hóa của các hợp chất này hình thành nên tế bào sơ khai không? Vì sao?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

•   HS suy nghĩ tìm đáp án

•   GV điều hành, quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

•  HS xung phong phát biểu, nêu đáp án đúng. 

•  Các HS khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

-  GV chữa bài, chốt đáp án.

- GV nhận xét thái độ học tập, phương án trả lời của HS, ghi nhận và tuyên dương.

Đáp án

- HS lên bảng trình bày bài tập Luyện tập: 

Hiện nay không có quá trình tiến hóa của các hợp chất hữu cơ này hình thành nên tế bào sơ khai vì Trái Đất ngày nay có lượng khí oxygen lớn nên nếu chất hữu cơ có được tạo ra bằng con đường hóa học thì cũng bị oxi hóa hoặc bị các vi sinh vật phân hủy.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1. Mục tiêu: HS thực hiện làm các bài tập vận dụng để nắm vững kiến thức và biết ứng dụng những kiến thức đã học vào đời sống.

2. Nội dung: HS làm việc nhóm đôi vận dụng các kiến thức đã học vào giải quyết các bài tập trong phiếu bài tập.

3. Sản phẩm: Đáp án của HS cho các câu hỏi vận dụng liên quan đến bài học.

4. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu các nhóm đôi thảo luận và hoàn thành câu hỏi vận dụng: Vì sao ngày nay trên Trái Đất vẫn còn sự tồn tại của nhiều nhóm sinh vật có tổ chức cơ thể đơn giản bên cạnh những nhóm sinh vật có tổ chức cơ thể phức tạp?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• Nhóm đôi HS thảo luận hoàn thành nhiệm vụ.

• GV điều hành quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• HS xung phong phát biểu, các HS khác chú ý lắng nghe nhận xét và góp ý bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

• GV chữa bài, chốt đáp án.

• GV nhận xét thái độ làm việc, sản phẩm, phương án trả lời của các học sinh, ghi nhận và tuyên dương.

     Ngày nay trên Trái Đất vẫn còn sự tồn tại của nhiều nhóm sinh vật có tổ chức cơ thể đơn giản bên cạnh những nhóm sinh vật có tổ chức cơ thể phức tạp vì môi trường sống đa dạng, mỗi dạng sống dù có tổ chức cơ thể đơn giản hay phức tạp đều tồn tại khi nó thích nghi với môi trường.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ghi nhớ kiến thức trong bài.

- Hoàn thành bài tập trong SBT

- Chuẩn bị bài Ôn tập chủ đề 12