Giáo án KHTN 9 kết nối bài 22: Giới thiệu về hợp chất hữu cơ

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHƯƠNG VII: GIỚI THIỆU VỀ CHẤT HỮU CƠ. 

HYDROCARBON VÀ NGUỒN NHIÊN LIỆU

BÀI 22. GIỚI THIỆU VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.

• Nêu được khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa của nó; đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ.

• Phân biệt được chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.

• Trình bày được sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ gồm hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon.

2. Năng lực

Năng lực chung: 

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động giao tiếp trong nhóm, trình bày rõ ý tưởng cá nhân và hỗ trợ nhau hoàn thành nhiệm vụ chung, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ thông tin có liên quan đến vấn đề; phân tích để xây dựng được các ý tưởng phù hợp.

Năng lực đặc thù: 

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nhận ra, giải thích được vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức khoa học tự nhiên.

• Năng lực tìm hiểu tự nhiên: 

• Sử dụng được ngôn ngữ, hình vẽ, sơ đồ, biểu bảng để biểu đạt quá trình tìm hiểu vấn đề và kết quả tìm kiếm.

• Viết được báo cáo sau quá trình tìm hiểu.

• Năng lực nhận thức khoa học tự nhiên: 

• Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.

• Nêu được khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa của nó; đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ.

• Phân biệt được chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.

• Trình bày được sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ gồm hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon.

3. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Tài liệu: SGK, SGV Khoa học Tự nhiên 9, các hình ảnh có liên quan đến hợp chất hữu cơ. 

• Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• Tài liệu: SGK Khoa học Tự nhiên 9 

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới. 

b. Nội dung: Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về loại hợp chất trong hình; bước đầu xác định được các loại hợp chất này không phải là chất vô cơ.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các hình ảnh sau:

- GV nêu câu hỏi: Em hãy cho biết ứng dụng của vật liệu, các chất trong hình.

- GV nêu vấn đề: Theo em, các chất tạo nên vải, vitamin C và giấm ăn có phải là hợp chất vô cơ không? Vì sao?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. 

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:

* Ứng dụng của vật liệu, chất trong hình:

+ Vải dùng để may quần áo.

+ Vitamin C dùng trong lĩnh vực dược phẩm.

+ Giấm ăn dùng trong lĩnh vực thực phẩm.

* Các chất trên không phải là hợp chất vô cơ vì chúng có công thức cấu tạo khác với các loại hợp chất vô cơ em đã học.

- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.

- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện bài tập. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, dẫn dắt HS vào bài học: Các hợp chất có trong hình đóng được gọi là hợp chất hữu cơ, có vai trò thiết yếu cho sự sống và phát triển. Số lượng của chúng lớn hơn nhiều so với số lượng hợp chất vô cơ và được ứng dụng trong hầu hết các lĩnh vực phục vụ đời sống con người. Vậy hợp chất hữu cơ là gì? Chúng có gì đặc biệt về cấu tạo so với chất vô cơ? Có những loại chất hữu cơ nào? Để trả lời cho các câu hỏi đó, chúng ta cùng vào bài học ngày hôm nay Bài 22 – Giới thiệu về hợp chất hữu cơ. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Khái niệm hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ

a. Mục tiêu: HS xây dựng được khái niệm hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ.

b. Nội dung: HS quan sát hình, đọc các thông tin trong SGK trang 103 – 104 và thực hiện yêu cầu ở mục hoạt động và mục câu hỏi và bài tập.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về đặc điểm chung về thành phần nguyên tố của phân tử hợp chất hữu cơ; khái niệm hóa học hữu cơ; chỉ ra được hợp chất hữu cơ dựa vào đặc điểm của công thức cấu tạo.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2. Công thức phân tử và công thức cấu tạo 

a. Mục tiêu: HS phân biệt được công thức phân tử và công thức cấu tạo; nêu được tầm quan trọng của công thức cấu tạo trong hóa học hữu cơ; viết được công thức cấu tạo đầy đủ và thu gọn.

b. Nội dung: HS quan sát hình ảnh về công thức phân tử và công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ, đọc thông tin trong SGK trang 104 – 105 và trả lời các câu hỏi trong phiếu bài tập.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về cách xác định công thức phân tử và công thức cấu tạo; nêu được tầm quan trọng của công thức cấu tạo trong hóa học hữu cơ; viết được công thức cấu tạo đầy đủ và thu gọn.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV chia lớp thành 4 nhóm. - GV yêu cầu các nhóm đọc thông tin trong SGK, thảo luận để hoàn thành câu hỏi trong Phiếu bài tập và câu hỏi mục Hoạt động trong SGK trang 105 (trong Phiếu bài tập). - GV cung cấp thêm cho HS kiến thức về liên kết cộng hóa trị trong phân tử hợp chất hữu cơ. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -  HS đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có) (Đính kèm bên dưới hoạt động). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về mục đích sử dụng của công thức phân tử và công thức cấu tạo. - GV chuyển sang nội dung mới.

II. Công thức phân tử và công thức cấu tạo Công thức phân tử Công thức cấu tạo Cho biết thành phần nguyên tố, số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. Cho biết trật tự liên kết, cách thức liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử. Ví dụ: C2H6 Ví dụ: CH3-CH3 - Mục đích nghiên cứu công thức cấu tạo: hiểu rõ mối liên hệ giữa cấu tạo và tính chất của hợp chất hữu cơ. - Trong công thức cấu tạo: + Liên kết đơn ( – ): liên kết cộng hóa trị giữa hai nguyên tử bằng một cặp electron dùng chung. Ví dụ: Trong C2H6, liên kết giữa các nguyên tử đều là liên kết đơn. + Liên kết đôi ( = ): liên kết cộng hóa trị giữa hai nguyên tử bằng hai cặp electron dùng chung. Ví dụ: Trong C2H4 có một liên kết đôi C=C. - Cách viết công thức cấu tạo dạng thu gọn: viết gộp nguyên tử hydrogen vào nguyên tử liên kết với nó thành từng cụm.

-----------------------------------

------------------- Còn tiếp -------------------