Giáo án KHTN 9 kết nối bài 32: Polymer

Polyethylene 

Tinh bột

Cellulose 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Khái niệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS nhớ lại kiến thức đã học, để: Viết công thức của tinh bột, cellulose, polyethylene.

- GV cung cấp kiến thức cho HS: Tinh bột là một loại polymer, được tạo thành bởi hàng nghìn đơn vị glucose kết hợp với nhau. Các đơn vị này được gọi là mắt xích.

- GV nêu câu hỏi: Em có nhận xét gì về khối lượng phân tử của tinh bột?

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, dựa vào kiến thức GV cung cấp về tinh bột và hình được cung cấp, cho biết: Polymer là gì? Làm thế nào để tạo thành polymer?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV (mục Hoạt động):

+ Công thức của: tinh bột (C₆H₁₀O₅)_n;cellulose (C₆H₁₀O₅)_m; polyethylene –(CH₂-CH₂)_n–.

+ Tinh bột có khối lượng phân tử rất lớn. 

+ Khái niệm và cách tạo thành polymer (DKSP). 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về khái niệm polymer.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Khái niệm, đặc điểm cấu tạo và phân loại

1. Khái niệm

- Khái niệm: Polymer là những chất có khối lượng phân tử rất lớn do nhiều đơn vị nhỏ (mắt xích) liên kết với nhau tạo nên.

- Các phân tử monomer kết hợp với nhau tạo nên polymer.

Nhiệm vụ 2: Đặc điểm cấu tạo

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình 32.1.

- GV yêu cầu HS dựa vào hình và thông tin trong SGK, trả lời câu hỏi: Hãy cho biết các loại mạch của phân tử polymer. Cho ví dụ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về đặc điểm cấu tạo của polymer.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Đặc điểm cấu tạo 

- Các mắt xích của polymer có thể nối với nhau thành các loại mạch như:

Nhiệm vụ 3: Phân loại

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, dựa vào kiến thức thực tế và cho biết: Dựa vào nguồn gốc, có thể chia polymer thành những loại nào? Cho ví dụ.

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời mục câu hỏi và bài tập: Em hãy viết phương trình hóa học của phản ứng tổng hợp các polymer PE, PP từ các monomer tương ứng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS nhớ lại kiến thức đã học, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV:

+ Phân loại polymer (DKSP).

+ Phương trình tổng quát:

Trong đó:

R: H → polyethylene (PE).

R: CH₃ → polypropylene (PP).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về cách phân loại polymer.

- GV chuyển sang nội dung mới.

3. Phân loại 

- Dựa vào nguồn gốc, polymer được chia thành 2 loại chính:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các mẫu vật được làm từ polymer (đồ nhựa, vải dệt quần áo, cao su,…).

- GV yêu cầu HS suy nghĩ và cho biết: Em hãy nêu một số tính chất vật lí đặc trưng của vật liệu polymer (trạng thái, khả năng nóng chảy, tính tan,…).

- GV cung cấp thêm thông tin cho HS về tính tan của polymer trong dung môi hữu cơ.

- GV tổ chức cho HS tìm hiểu mục Em có biết để có thêm thông tin về polymer nhiệt dẻo.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát mẫu vật, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời:

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về tính chất vật lí của polymer.

- GV chuyển sang nội dung tiếp theo. 

II. Tính chất vật lí của polymer

- Hầu hết là chất rắn, không bay hơi.

- Không có nhiệt độ nóng chảy xác định (một số polymer không nóng chảy).

- Không tan trong nước, một số tan được trong dung môi hữu cơ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Chất dẻo

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các mẫu vật được chế tạo từ chất dẻo (vỏ bút, túi nylon, chai nước, ống nước PVC,…).

- GV giới thiệu về cách chế tạo các vật dụng đó: Chất dẻo được chế tạo từ các polymer có tính dẻo.

- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức vừa được cung cấp, cho biết: Thành phần chính của chất dẻo là gì?

- GV cung cấp thêm cho HS một số thành phần khác có trong chất dẻo (chất độn, chất hóa dẻo, chất tạo màu,…).

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh chai nhựa bị biến dạng bởi nhiệt độ.

- GV yêu cầu HS dựa vào hình và thông tin trong SGK, cho biết: Tính dẻo là gì?

- GV yêu cầu HS quan sát hình 32.2.

- GV nêu câu hỏi liên hệ thực tế: Hãy cho biết ứng dụng của chất dẻo.

- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học về tính dẻo và thông tin trong SGK, trả lời câu hỏi: Em có lưu ý gì khi sử dụng chất dẻo?

- GV tổ chức cho HS quan sát và tìm hiểu thông tin trong hình 32.3 để lựa chọn đồ nhựa phù hợp với mục đích sử dụng.

- GV yêu cầu HS dựa vào thông tin vừa tìm hiểu, suy nghĩ và trả lời mục câu hỏi và bài tập: Các kí hiệu trên đồ nhựa gia dụng có ý nghĩa gì? Hãy quan sát các kí hiệu in trên các vật dụng bằng nhựa trong gia đình và tìm hiểu xem chúng được làm từ loại nhựa nào, cần lưu ý gì khi sử dụng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP). 

* Trả lời mục Câu hỏi và bài tập:

+ Các kí hiệu in trên đồ nhựa gia dụng giúp nhận biết loại nhựa sử dụng và mục đích sử dụng.

+ Một số loại nhựa dùng trong các vật dụng: PET (chai đựng nước, dầu ăn); PE (chai đựng dầu gội đầu, sữa tắm, mỹ phẩm, túi đựng); PP (hộp đựng thực phẩm); PVC (ống nước); PS (hộp xốp).

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về khái niệm, thành phần và ứng dụng của chất dẻo.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

………………….

III. Một số vật liệu polymer phổ biến

1. Chất dẻo

- Khái niệm: loại vật liệu được chế tạo từ các polymer có tính dẻo. 

- Tính dẻo: bị biến dạng khi chịu tác dụng của nhiệt, áp lực bên ngoài; vẫn giữ sự biến dạng đó khi thôi tác dụng.

- Thành phần: polymer, chất độn, chất hóa dẻo, chất tạo màu,....

- Ứng dụng: làm nguyên liệu sản xuất vật dụng trong đời sống và nhiều ngành công nghiệp.

Một số ứng dụng của chất dẻo

Lưu ý: 

- Chất độn, chất phụ gia, sử dụng nhựa tái chế có thể gây độc, ảnh hưởng sức khỏe đối với con người  ⇒ lưu ý khi sử dụng các đồ vật bằng chất dẻo để đựng nước uống, thực phẩm.

- Ở nhiệt độ cao, chất dẻo bị mềm, một số bị phân hủy thành sản phẩm độc hại ⇒ không để vật dụng làm bằng chất dẻo ở gần nguồn nhiệt cao, hạn chế sử dụng đồ nhựa đựng thức ăn nóng.

……………….