Giáo án KHTN 9 kết nối bài 27: Acetic acid

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu HS quan sát mô hình phân tử acetic acid.

- GV tổ chức cho các nhóm lắp ghép mô hình phân tử theo hình mẫu.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi: Nêu thành phần và số lượng các nguyên tố trong phân tử acetic acid. Cho biết nhóm nguyên tử liên kết với nguyên tử carbon còn lại.

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Em hãy viết công thức cấu tạo đầy đủ và công thức cấu tạo thu gọn của acetic acid. 

- GV tổ chức cho HS trả lời câu hỏi vận dụng: So sánh acetic acid với alkane cùng số nguyên tử carbon về thành phần nguyên tố, nhóm nguyên tử liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon.

- GV nhấn mạnh: Nhóm -COOH là nhóm gây nên các tính chất đặc trưng của acetic acid. Các chất có nhóm chức này thuộc loại acid hữu cơ.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, thực hiện mục Câu hỏi và bài tập SGK trang 123.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV: 

+ Thành phần, số lượng các nguyên tố: 2C, 4H, 2O. Nhóm nguyên tử liên kết với carbon còn lại là -COOH.

+ Công thức cấu tạo đầy đủ:

+ Công thức cấu tạo thu gọn: CH₃-COOH.

+ So sánh acetic acid và alkane tương ứng: acetic acid có công thức phân tử C₂H₄O₂, công thức cấu tạo thu gọn là CH₃-COOH, so với alkane tương ứng là C₂H₆ thì ít hơn 2 nguyên tử hydrogen và thêm 2 nguyên tử oxygen. Về cấu tạo, 3 nguyên tử hydrogen trong -CH₃ được thay thế bởi một nguyên tử oxygen và một nhóm -OH.

* Trả lời mục Câu hỏi và bài tập: C

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về công thức và đặc điểm cấu tạo của acetic acid.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Công thức và đặc điểm cấu tạo

- Công thức cấu tạo:

Công thức cấu tạo đầy đủ	Công thức cấu tạo thu gọn
	CH3-COOH

- Công thức phân tử: C₂H₄O₂.

- Đặc điểm: Trong phân tử có nhóm -COOH (nhóm gây nên tính chất đặc trưng của acetic acid).

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS quan sát mẫu vật acetic acid.

- GV tiến hành hòa tan mẫu vật vào nước, yêu cầu HS: Nhận xét trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan của acetic acid.

- GV cung cấp thêm cho HS thông tin về nồng độ acetic acid có trong giấm ăn.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS nhớ lại kiến thức đã học, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời:

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về tính chất vật lí của acetic acid.

- GV chuyển sang nội dung tiếp theo. 

II. Tính chất vật lí

- Acetic acid là chất lỏng, không màu, vị chua, có mùi đặc trưng và tan vô hạn trong nước.

- Giấm ăn có chứa acetic acid với nồng độ 2%-5%.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tính acid

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV tổ chức cho HS quan sát video về các phản ứng chứng minh tính acid của acetic acid. 

- GV yêu cầu HS nhớ lại kiến thức đã học ở lớp 8, thảo luận nhóm, dựa vào nội dung trong video và thông tin trong SGK, hoàn thành câu hỏi trong phiếu bài tập số 1 (đính kèm dưới hoạt động).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát video, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời:

* Trả lời câu hỏi của GV (kèm dưới hoạt động).

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về tính acid của acetic acid.

- GV chuyển sang nội dung tiếp theo. 

III. Tính chất hóa học

1. Tính acid

- Ethylic alcohol dễ cháy trong không khí, tạo thành carbon dioxide và hơi nước:

C₂H₅OH + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O

- Phản ứng tỏa nhiều nhiệt.

Nhiệm vụ 2: Phản ứng ester hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV tổ chức cho HS quan sát video về phản ứng của ethylic alcohol với acetic acid.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, dựa vào nội dung trong video và thông tin trong SGK, hoàn thành câu hỏi trong phiếu bài tập số 2 (đính kèm dưới hoạt động).

- GV cung cấp kiến thức cho HS: Trong phản ứng, nhóm -OH của phân tử acetic acid được thay thế bằng nhóm C₂H₅O-.

- GV mở rộng kiến thức: Ester là một loại hợp chất hữu cơ có công thức tổng quát là RCOOR’. Ester có mùi thơm đặc trưng của nhiều loài hoa, trái cây khi thay đổi các gốc R, R’ khác nhau.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát video, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời:

* Trả lời câu hỏi của GV (kèm dưới hoạt động).

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về phản ứng ester hóa của acetic acid.

- GV chuyển sang nội dung tiếp theo. 

2. Phản ứng ester hóa 

- Acetic acid phản ứng với ethylic alcohol tạo thành ester và nước (phản ứng ester hóa):

Nhiệm vụ 3: Phản ứng cháy

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giới thiệu: Phản ứng cháy của acetic acid tương tự như các hợp chất hữu cơ khác.

- GV yêu cầu HS nhớ lại phản ứng cháy của các hợp chất hữu cơ đã học và trả lời câu hỏi: Dự đoán sản phẩm và viết phương trình hóa học của phản ứng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS nhớ lại kiến thức, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời:

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về phản ứng cháy của acetic acid.

- GV chuyển sang nội dung tiếp theo. 

3. Phản ứng cháy

- Acetic acid cháy trong khí oxygen tạo khí carbon dioxide và hơi nước theo phương trình:

CH₃COOH + 2O₂ → 2CO₂ + 2H₂O