Giáo án Kinh tế pháp luật 10 cánh diều Bài 17: Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn hoá, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường

Kinh tế

Văn hóa

Giáo dục

Khoa học. Công nghệ

Môi trường

Kinh tế

Văn hóa

Giáo dục

Khoa học. Công nghệ

Môi trường

Điều 32, 50, 51, 52, 62, 70, 96,...

Điều 41, 60

Điều 39, 61

Điều 40, 62

Điều 42, 63

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS tự đọc các trường hợp và tình huống của mục 1. Quy định của Hiến pháp về kinh tế trong SGK tr.104, thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi:

a) Ở trường hợp 1 và 2 Nhà nước đã có những chính sách nào đối với các thành phần kinh tế?

b) Em hãy giải thích thắc mắc của T, vì sao Công ty X phải cần có giấy phép của Nhà nước mới được khai thác khoáng sản?

c) Căn cứ vào đâu để Nhà nước cấp giấy phép và hỗ trợ các doanh nghiệp trong các trường hợp, tình huống trên?

• Trường hợp 1: Với mục tiêu đưa các sản phẩm nông nghiệp ra thị trường quốc tế, cùng với các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân của anh X đã được Nhà nước cấp phép kinh doanh và xuất khẩu vải thiều với một công ty nước ngoài.

• Trường hợp 2: Do một số yếu tổ khách quan tác động, sản xuất gặp khó khăn, nên công ty tư nhân của anh P và doanh nghiệp nhà nước A đều được Nhà nước hỗ trợ giải quyết khó khăn cho vay vốn và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp để phục hồi sản xuất.

• Tình huống: T thắc mặc, Công ty X hoạt động trong lĩnh vực khai thác khoáng sản mà sao hoạt động này của Coont ty X phải được Nhà nước cấp giấy phép hằng năm? Công ty có thể tự khai thác mà không cần giấy phép được không?

- GV tiếp tục đặt câu hỏi để khai thác sâu : Vì sao lĩnh vực kinh tế lại được quy định trong Hiến pháp? Điều gì sẽ xảy ra nếu Hiến pháp không quy định về lĩnh vực này?

- GV chốt kiến thức về nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 2013 về kinh tế theo SGK tr.105. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tự đọc các trường hợp và tình huống của mục 1. Quy định của Hiến pháp về kinh tế trong SGK tr.104, thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi.

- Các nhóm nghiên cứu và thảo luận: Vì sao lĩnh vực kinh tế lại được quy định trong Hiến pháp? Điều gì sẽ xảy ra nếu Hiến pháp không quy định về lĩnh vực này? 

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận:

a) Trường hợp 1, 2: Nhà nước có các chính sách khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân đầu tưm sản xuất, kinh doanh, hội nhập, hợp tác quốc tế.

b) Công ty X phải có giấy phép của Nhà nước mới được khai thác khoáng sản vì pháp luật nước ta quy định tài nguyên khoáng sản là tài sản công, thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lí.

c) Nhà nước căn cứ vào các quy định của Hiến pháp và các văn bản pháp luật về kinh tế để cấp giấy phép và hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển kinh tế.

à Quy định của Hiến pháp về kinh tế:

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả nghiên cứu:

+ Lĩnh vực kinh tế được quy định trong Hiến pháp để đảm bảo các doạnh nghiệp nhỏ đến lớn thống nhất theo một mô hình kinh doanh chung, tạo nên nền kinh tế quốc dân. Các doanh nghiệp giữ vững được quyền cạnh tranh bình đẳng; hội nhập với các doanh nghiệp nước ngoài,…

+ Nếu Hiến pháp không quy định về lĩnh vực này:

• Nhiều doanh nghiệp lớn cạnh tranh, chèn ép các doanh nghiệp nhỏ. lẻ → thị trường mất cân bằng, cung không đủ cầu,…

• Tàng trừ, mua bán chất cấm, tài sản công, khai thác khoáng sản bừa bãi dẫn đến thiếu hụt tài nguyên, khoáng sản của đất nước.

• Các quyền sở hữu tư nhân về tư liệu trí tuệ cũng không được Nhà nước bảo hộ.

• Không được Nhà nước hỗ trợ về tư vấn, định hướng, huy động nguồn vốn,…

• ….

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV chốt kiến thức về nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 2013 về kinh tế. 

- GV chuyển sang nội dung mới. 

1. Tìm hiểu quy định của Hiến pháp về kinh tế

- Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, phát huy nội lực, hộp nhập, hợp tác quốc tế, gắn kết chặt chẽ với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

- Nền kinh tế Việt Nam: định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật.

- Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh doanh, phát triển bên vững các nghành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước.

- Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lí là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lí.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức lớp thành các nhóm chẵn/lẻ và thực hiện nhiệm vụ:

+ Các nhóm số lẻ: Tìm hiểu nội dung các Điều 41, Điều 60 Hiến pháp 2013 để xác định nội dung của Hiến pháp được thể hiện trong thông tin 1 SGK tr.105, 106. Tìm ví dụ thực tiễn để minh họa.

+ Các nhóm số chẵn: Tìm hiểu nội dung các Điều 39, 61 Hiến pháp năm 2013 để xác định nội dung của Hiến pháp được thể hiện trong thông tin 2 và 3 SGK tr.106. Tìm ví dụ thực tiễn để minh họa.

• Thông tin 1. Di sản văn hóa Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là Kiệt tác truyền khẩu và di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại (2005), sau được chuyển sang danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2008).

Các cộng động ó di sản văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên vẫn thường xuyên thực hành di sản của mình trong các nghi lễ truyền thống, lễ hội, sự kiện văn hóa của địa phương cũng như của khu vực,… Bên cạnh việc truyền dạy cồng chiêng, các tỉnh Tây Nguyên cũng chú trọng thành lập các đội văn nghệ dạy cồng chiêng, các tỉnh Tây Nguyên cũng chú trọng thành lập các đội văn nghệ dân gian nhằm tổ chức sinh hoạt, biểu diễn, tham gia các liên hoan, hội diễn về văn hóa cồng chiêng.

               (Theo tuyengiao.vn, ngày 17/5/2021)

• Thông tin 2. Với những thành tích nổi bật trong kì thi học sinh giỏi cấp quốc gia, K đã được ưu tiên tuyển thẳng vào ngành Sư phạm Ngữ văn của một trường đại học sư phạm để thực hiện ước mơ làm giáo viên.

• Thông tin 3. Là một học sinh khuyết tật, S đã được chính quyền địa phương trợ cấp xã hội hằng tháng, đóng bảo hiểm y tế và hưởng các chính sách khác theo quy đinh của Nhà nước.

- GV yêu cầu HS treo bảng ghi kết quả vào vị trí của nhóm, cử đại diện của nhóm trình bày kết quả.

- GV tổ chức cho các nhóm nghiên cứu và thực hiện nhiệm vụ: Em hãy chia sẻ thêm một số văn bản pháp luật khác về văn hóa, giáo dục được xây dựng dựa trên những quy định của Hiến pháp về các lĩnh vực này.

- GV hướng dẫn HS chốt kiến thức về nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 2013 về văn hóa, giáo dục. 

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS chia thành các nhóm chẵn/lẻ, phân công công việc và thực hiện nhiệm vụ. 

- Các nhóm nghiên cứu và thực hiện nhiệm vụ: Em hãy chia sẻ thêm một số văn bản pháp luật khác về văn hóa, giáo dục được xây dựng dựa trên những quy định của Hiến pháp về các lĩnh vực này.

- GV quan sát HS làm việc, hỗ trợ khi cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình. 

+ Thông tin 1: Chính sách văn hóa Nhà nước: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nạm tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Nhà nước tạo mọi điều kiện để đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của nhân dân.

+ Thông tin 2, 3: Các chính sách về giáo dục của Nhà nước: Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu; Nhà nước ưu tiên sử dụng, phát triển nhân tài; tạo điều kiện để người khuyết tật và người nghèo được học tập.

à Những chính sách được xây dựng dựa trên những quy định của Hiến pháp và các văn bản pháp luật về văn hóa, giáo dục.

- GV yêu cầu HS treo bảng ghi kết quả vào vị trí của nhóm, cử đại diện của nhóm trình bày kết quả.

- GV yêu cầu HS trình bày kết quả nghiên cứu: Một số văn bản pháp luật khác về văn hóa, giáo dục được xây dựng dựa trên những quy định của Hiến pháp:

+ Quyền của mỗi cá nhân được tham gia vào đời sống văn hóa.

+ Quyền được hưởng việc bảo vệ quyền lợi đạo đức và vật chất bắt nguồn từ các sản phẩm nghệ thuật, văn học, khoa học mà người hưởng thủ là tác giả; được tôn trọng và thừa nhận các phong tục, tập quán, lịch sử, hay những sự khác biệt về văn hóa.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, bổ sung ý kiến (nếu có) cho nhóm bạn. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét câu trả lời của HS, chốt kiến thức Hiến pháp năm 2013 về văn hóa, giáo dục theo SGK trang 106.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Tìm hiểu quy định của Hiến pháp về văn hóa, giáo dục

* Văn hóa

- Mục đích, chỉnh sách phát hành: Xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và tiếp thu tinh hoa nhân loại.

- Nhà nước, xã hội phát triển văn học, nghệ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của nhân dân; phát triển các phương tiện thông tin đại chúng cho nhu cầu thông tin của nhân dân, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

à Môi trường gia định Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; con người Việt Nam có văn hóa, giàu lòng yêu nước, ý thức thực hiện trách nhiệm công dân.

* Giáo dục

- Khằng định phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu → nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.

- Nhà nước ưu tiên đầu tư và phát triển nguồn nhân lực khác cho giáo dục; chăm lo phát triển giáo dục mầm non; bảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc, Nhà nước không thu học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lí.

- Ưu tiên phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; ưu tiên sử dụng, phát triên nhân tài; tạo điều kiện để người khuyết tật và người nghèo được học văn hóa và học nghề.