Giáo án Kinh tế pháp luật 10 cánh diều Bài 20: Hệ thống pháp luật Việt Nam

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia cả lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho các nhóm:

+ Đọc 4 thông tin ở mục 1. Hệ thống cấu trúc pháp luật SGK tr. 124, 125.

+ Trả lời câu hỏi: Trong các thông tin 1, 2, 3, 4, thông tin nào là quy phạm pháp luật, thông tin nào là ngành luật?

• Thông tin 1: Khi thực hiện quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản thì chủ thể phải tôn trọng, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, không được lạm dụng quyền để gây mất trật tự, an toàn xã hội, làm thiệt hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền, lợi ích hợp pháp của người khác. (Điều 173 Bộ luật Dân sự năm 2015)

• Thông tin 2: Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập. (điểm c, khoản 2 Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014)

• Thông tin 3: Luật Dân sự, Luật Hành chính, Luật Kinh tế, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tố tụng hình sự.

• Thông tin 4: Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền tự 10 000 000 đồng đến 30 000 000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. (khoản 1 Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017)

- GV nhận xét, kết luận về hệ thống cấu trúc pháp luật SGK tr.124, 125.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tự đọc các trường hợp và tình huống của từng mục nội dung trong SGK, thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận:

+ Các thông tin 1, 2, 4 là quy phạm pháp luật. Mỗi thông tin là 1 quy phạm pháp luật. Đó có thể là 1 điều luật: Thông tin 1, 2; có thể là 1 khoản trong 1 điều luật: Thông tin 4: Mỗi quy phạm pháp luật này là một quy tắc xử sự bắt buộc chung nhất định.

+ Thông tin 3 nói đến các ngành luật cụ thể như Luật Dân sự, Luật Hành chính, Luật Kinh tế, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tố tụng hình sự.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức: Hệ thông pháp luật Việt Nam là một chỉnh theer thống nhất, gồm: Hệ thống cấu trúc pháp luật và hệ thống văn bản pháp luật. Hệ thống cấu trúc pháp luật gồm các quy phạm pháp luật, các chế định pháp luật và các ngành luật. 

- GV chuyển sang nội dung mới. 

1. Tìm hiểu hệ thống cấu trúc pháp luật

- Hệ thống pháp luật Việt Nam:

+  Các quy phạm pháp luật, có mối liên hệ nội tại trong một chỉnh thể thống nhất

+ Gồm: hệ thống cấu trúc pháp luật và hệ thống văn bản pháp luật.

- Cấu trúc:

+ Quy phạm pháp luật

+ Chế định pháp luật

+ Ngành luật

- Quy phạm pháp luật là: 

+ Quy tắc xử sự bắt buộc

+ Áp dụng lặp đi lặp lại với cá nhân, cơ quan, tổ chức

+ Do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật ban hành 

+ Nhà nước thực hiện

+ Đơn vị nhỏ nhất của hệ thống pháp luật (một điều khoản cụ thể)

- Chế định pháp luật:

+ Điều chỉnh một nhóm các quan hệ xã hội cùng loại

+ Quan hệ mật thiết

- Ngành luật:

+ Điều chỉnh một lĩnh vực quan hệ xã hội đặc thù

+ Ví dụ: Luật Hôn nhân và gia đình bao gồm các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội đặc thù trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình như quan hệ kết hôn, li hôn, quan hệ giữa cha mẹ và con,…

+ Các ngành luật chính:

• Luật Hiến pháp

• Luật Hành chính

• Luật Dân sự

• Luật Tố tụng dân sự

• Luật Hình sự

• Luật Hôn nhân và gia đình

• …

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS động theo cặp, đọc nội dung mục 2. Hệ thống văn bản pháp luật SGK tr. 125 – 127 và trả lời câu hỏi:

a) Từ các điều khoản của pháp luật, em hãy cho biết Hiến pháp, Luật Bảo vệ môi trường và Bộ luật Hình sự tuân theo thứ bậc như thế nào?

b) Các văn bản pháp luật trên có nằm trong cùng hệ thống không? Biểu hiện như thế nào?

• Thông tin 1: Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường. (Điều 43 Hiến pháp năm 2013)

• Thông tin 2: Cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm thực hiện quy định về bảo vệ môi trường và giữ gìn vệ sinh nơi công cộng; phân loại, chuyển rác thải vào từng loại thùng chứa rác công cộng hoặc đúng nơi quy định tập trung rác thải.

(Theo khoản 1 Điều 59 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020)

• Thông tin 3: Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm. (Theo khoản 1 Điều 20 Hiến pháp năm 2013)

• Thông tin 4: Người nào cố ý gấy thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỉ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm (Theo khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017)

- GV nhận xét, kết luận về hệ thống văn bản pháp luật SGK tr.125 – 127.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

………………………

2. Tìm hiểu hệ thống văn bản pháp luật

- Hệ thống pháp luật Việt Nam: là hình thức biểu hiện bên ngoài của hệ thống pháp luật.

- Hệ thống văn bản pháp luật:

+ Tuân theo thứ bậc

+ Do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành

+ Văn bản do cơ quan nhà nước cấp dưới ban hành không được trái với văn bản do cơ quan nhà nước cấp trên ban hành

+ Không được trái Hiến pháp

à Sự thống nhất của toàn bộ hệ thống văn bản pháp luật

- Hệ thống văn bản pháp luật của Nhà nước hiện nay (văn bản quy phạm pháp luật năm 2015): Bảng mẫu bên dưới.