Giáo án và PPT Ngữ văn 6 chân trời Bài 1: Sự tích Hồ Gươm

BÀI 1: VĂN BẢN: SỰ TÍCH HỒ GƯƠM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV cho HS quan sát hình ảnh Hồ Gươm và đặt câu hỏi, yêu cầu HS trả lời:

• Em hãy trình bày hiểu biết về địa danh này?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung về văn bản

GV yêu cầu trao đổi và trả lời:

• Sự tích Hồ Gươm thuộc thể loại truyện gì? Nhắc lại khái niệm? Xác định nhân vật chính của truyện?

• Tóm tắt văn bản Sự tích Hồ Gươm

• Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy?

• GV yêu cầu HS xác định phương thức biểu đạt? Bố cục của văn bản?

Sản phẩm dự kiến:

1. Thể loại: 

- Truyền thuyết địa danh: Loại truyền thuyết giải thích nguồn gốc lịch sử của một địa danh.

- Sự tích Hồ Gươm - truyền thuyết tiêu biểu về hồ Hoàn Kiếm và về Lê Lợi.

2. Đọc- kể tóm tắt

- Ngôi kể: ngôi thứ ba 

- PTBĐ: tự sự

3. Bố cục: 2 phần

- P1: (Từ đầu đến đất nước) Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần.

- P2: (Còn lại) Long Quân đòi lại gươm thần.

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết

Nhiệm vụ 1: Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần đánh giặc

GV đặt câu hỏi gợi dẫn: 

• Long quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần trong hoàn cảnh nào?

• Vì sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần?

Sản phẩm dự kiến:

- Hoàn cảnh: Giặc Minh đô hộ. Nghĩa quân Lam Sơn còn yếu nên đã nhiều lần bị thua --> Long Quân cho mượn gươm.

- Thanh gươm thần kì là tượng trưng cho sức mạnh của toàn dân tham gia đánh giặc. 

Nhiệm vụ 2: Long Quân đòi gươm đánh giặc

- GV đặt câu hỏi:

• Long Quân lấy lại gươm vào thời gian địa điểm nào?

• Chi tiết rùa vàng đòi gươm có ý nghĩa như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Hoàn cảnh: 

+ Đất nước, nhân dân đã đánh đuổi được giặc Minh.

+ Lê Lợi lên ngôi vua, nhà Lê dời đô về Thăng Long.

- Ý nghĩa chi tiết rùa vàng đòi gươm: 

+ Giải thích tên gọi của hồ Hoàn Kiếm

+ Đánh dấu và khẳng định chiến thắng hoàn toàn của nghĩa quân Lam Sơn.

+ Phản ánh tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta. Giờ đây thứ mà muôn dân Đại Việt cần hơn là cày, cuốc, là cuộc sống lao động dựng xây đất nước. Trả gươm có ý nghĩa là gươm vẫn còn đó, hàm ý cảnh giác cao độ, răn đe kẻ thù.

Hoạt động 3. Tổng kết

- GV đặt câu hỏi: Truyện có ý nghĩa gì? Nêu những đặc sắc nghệ thuật của truyện?

Sản phẩm dự kiến:

1. Nội dung – Ý nghĩa:

* Nội dung: Truyện giải thích nguồn gốc tên gọi Hồ Hoàn Kiếm, ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa chống giặc Minh do Lê Lợi lãnh đạo đã chiến thắng vẻ vang. 

* Ý nghĩa: Truyện khẳng định ý nguyện đoàn kết, khát vọng hòa bình của dân tộc ta.

2. Nghệ thuật

- Kết cấu chặt chẽ, hấp dẫn

- Các chi tiết tưởng tượng kì ảo nhiều ý nghĩa.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Sự tích Hồ Gươm được gắn với sự kiện lịch sử nào?

A. Lê Thận vớt được lưỡi gươm

B. Lê Lợi thấy lưỡi gươm trên cây cổ thụ

C. Lê Lợi có báu vật là gươm thần

D. Cuộc kháng chiến chống quân Minh gian khổ nhưng thắng lợi vẻ vang của nghĩa quân Lam Sơn

Câu 2: Con vật nào thay Long Quân nhận lại gươm thần?

A. Rùa thần

B. Mãng xà

C. Đại bàng

D. Rồng

Câu 3: Lạc Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm có ý nghĩa gì?

A. Thể hiện tinh thần đoàn kết dân tộc của cuộc kháng chiến

B. Thể hiện sự vất vả của Lê Lợi trong việc tìm vũ khí chiến đấu

C. Đề cao sự phát triển nhanh chóng, chiến thắng của cuộc kháng chiến

D. Đề cao vai trò của những người có công giúp Lê Lợi chiến thắng

Câu 4: Gươm thần Long Quân cho mượn tượng trưng cho điều gì?

A. Sức mạnh của thần linh

B. Sức mạnh của Lê Lợi, nghĩa quân

C. Sức mạnh của vũ khí hiệu nghiệm

D. Sức mạnh của sự đoàn kết nhân dân

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

Câu 3: A

Câu 4:D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Phân tích nhân vật Lê Lợi trong câu chuyện "Sự tích Hồ Gươm". Em hãy cho biết Lê Lợi là người như thế nào? Những phẩm chất nào của ông được thể hiện qua câu chuyện này?

Câu 2: Sau khi Lê Lợi trả lại gươm cho rùa vàng, chuyện gì xảy ra tiếp theo? Hãy sáng tạo một đoạn kết khác cho câu chuyện "Sự tích Hồ Gươm".

Câu 3: Từ câu chuyện "Sự tích Hồ Gươm", em hãy liên hệ với tình hình đất nước ngày nay và rút ra bài học gì về lòng yêu nước và sự đoàn kết dân tộc.