Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 3: Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian (Theo Trần Thị Anh)

VĂN BẢN 1: EM BÉ THÔNG MINH - NHÂN VẬT KẾT TINH TRÍ TUỆ DÂN GIAN- NHÂN VẬT KẾT TINH TRÍ TUỆ DÂN GIAN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS: nhớ và tóm tắt lại ngắn gọn truyện cổ tích đã học Em bé thông minh. Em có suy nghĩ gì về các thử thách với nhân vật em bé trong truyện.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, trả lời câu hỏi.

- Từ chia sẻ của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới: Những thử thách mà nhân vật em bé trải qua là minh chứng cho cho sự thông minh, nhanh trí của của cậu bé. Đó cũng là kết tinh của trí tuệ dân gian, là những kinh nghiệm tích lũy qua lao động sản xuất. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu qua văn bản đọc

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu VB nghị luận phân tích một tác phẩm văn học

- GV chia lớp thành 3 nhóm, yêu cầu các nhóm đọc phần Tri thức ngữ văn và trả lời:

+ Nhóm 1: Nêu đặc điểm của VB nghị luận khi phân tích một tác phẩm văn học.

+ Nhóm 2: Nêu mục đích và nội dung chính của văn bản nghị luận.

+ Nhóm 3: Ý kiến lớn và ý kiến nhỏ trong văn bản nghị luận là gì?

Sản phẩm dự kiến:

I. Tìm hiểu chung

1. VB nghị luận phân tích một tác phẩm văn học

* Đặc điểm:

- Thể hiện rõ ý kiến của người viết về tác phẩm cần bán luận, có thể là về nhân vật, chi tiết, ngôn từ, đề tài, chủ đề,...

- Trình bày những lí lẽ, bằng chứng để thuyết phục người đọc, người nghe. + Lí lẽ là những lí giải, phân tích về tác phẩm. 

+ Bằng chứng là những sự việc, chi tiết, từ ngữ, trích dẫn,... từ tác phẩm để làm sáng tỏ lí lẽ.

+ Các ý kiến, lí lẽ, bằng chứng được sắp xếp theo trình tự hợp lí.

* Mục đích: để thuyết phục người đọc, người nghe về ý kiến, quan điểm của người viết trước một vấn đề đời sống hoặc văn học.

* Nội dung chính của văn bản nghị luận là ý kiến, quan điểm mà người viết muốn thuyết phục người đọc. Để xác định nội dung, căn cứ vào nhan đề văn bàn; ý kiến, lí lẽ, bằng chứng được nêu trong văn bản.

* Ý kiến lớn: quan điểm chính mà người viết muốn thuyết phục người đọc

- Ý kiến nhỏ nêu ra để hỗ trợ cho ý kiến lớn.

Hoạt động 2: Tìm hiểu phần giới thiệu về truyện Em bé thông minh

- GV yêu cầu HS quan sát đoạn đầu văn bản và cho biết:

+ Câu văn nào thể hiện ý kiến của tác giả về truyện Em bé thông minh?

- GV yêu cầu HS nhớ lại truyện và liệt kê ra bốn thử thách mà cậu bé đã vượt qua.

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả đưa ra ý kiến: Trong truyện Em bé thông minh, thông qua bốn lần thử thách, tác giả dân gian đã đề cao trí tuệ của nhân dân.

- Ý kiến nhỏ 1: Thông qua thử thách đầu tiên (gắn với câu hỏi thứ nhất), tác giả dân gian đề cao sự thông minh trong ứng xử, mà chủ yếu là một phản xạ ngôn ngữ lanh lẹ và sắc sảo.

- Ý kiến nhỏ 2: Ở thử thách thứ hai và thứ ba (gắn với câu hỏi thứ hai, thử ba), tác giả dân gian muốn khẳng định sự mẫn tiệp của trí tuệ dân gian, qua đó bày tỏ uớc mơ về một xã hội mà mọi rằng buộc chặt chẽ của quan niệm phong kiến về tầng lớp người trong xã hội đều được nới lỏng và cởi bỏ.

- Ý kiến nhỏ 3: Ở thử thách thứ tư (gắn với câu hỏi cuối cùng), người kể chuyện đã nâng nhân vật em bé lên một tầm cao mới, vượt lên trên cả triều đình hai nước, nhấn mạnh vị thế áp đảo của trí tuệ dân gian so với trí tuệ cung đình.

Thử thách thứ 4 là quan trọng nhất vì theo tác giả đó là vấn đề danh dự và vận mệnh quốc gia.

Hoạt động 3: Tìm hiểu phần khẳng định giá trị nội dung của truyện cổ tích Em bé thông minh

- GV yêu cầu HS đọc khổ đoạn cuối văn bản và cho biết:

+ Tác giả đã đưa ra quan điểm như thế nào về truyện Em bé thông minh

Sản phẩm dự kiến:

- Truyện đã tập trung ca ngợi trí thông minh của nhân dân, đề cao tầng lớp lao động, thể hiện sự tự hào về trí tuệ bình dân.

- Thể hiện ước muốn có được cuộc sống xứng đáng với trí tuệ mà họ có

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Yếu tố không được sử dụng trong truyện em bé thông minh là gì?

A. Kì ảo

B. Hiện thực

C. Bất ngờ

D. Mâu thuẫn

Câu 2. Sức hấp dẫn của truyện Em bé thông minh chủ yếu được tạo ra từ đâu

A. Hành động của nhân vật

B. Ngôn ngữ của nhân vật

C. Tình huống truyện

D. Lời kể của truyện

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Văn bản trên giúp em biết thêm điều gì về truyện cổ tích Em bé thông minh?

Câu 2: Tác giả sử dụng hình thức câu đố với mục đích nào?