Nội dung chính Ngữ văn 9 cánh diều Bài 10: Nghĩ thêm về “Chuyện người con gái Nam Xương”
Hệ thống kiến thức trọng tâm Bài 10: Nghĩ thêm về “Chuyện người con gái Nam Xương” sách Ngữ văn 9 cánh diều. Với các ý rõ ràng, nội dung mạch lạc, đi thẳng vào vấn đề, hi vọng người đọc sẽ nắm trọn kiến thức trong thời gian rất ngắn. Nội dung chính được tóm tắt ngắn gọn sẽ giúp thầy cô ôn tập, củng cố kiến thức cho học sinh. Bộ tài liệu có file tải về. Mời thầy cô kéo xuống tham khảo.
Xem: => Giáo án ngữ văn 9 cánh diều
BÀI 10: NGHỊ LUẬN VĂN HỌC
VĂN BẢN 1: NGHĨ THÊM VỀ CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
I. Giới thiệu bài học
- Chủ đề Văn bản thông tin bao gồm các văn bản nghị luận giúp chúng ta có thêm những trải nghiệm sâu sắc sau khi đọc hiểu các tác phẩm văn học.
- Tên và thể loại của các VB đọc chính, VB thực hành đọc hiểu:
Tên văn bản | Thể loại |
Nghĩ thêm về “Chuyện người con gái Nam Xương” | Văn bản nghị luận |
Về truyện “Làng” của Kim Lân | Văn bản nghị luận |
Phân tích bài “Khóc Dương Khuê” | Văn bản nghị luận |
II. Kiến thức Ngữ văn
1. Phân tích tác phẩm văn học
- Phân tích tác phẩm văn học là một dạng bài nghị luận văn học rất phổ biến, chủ yếu sử dụng thao tác phân tích, chỉ ra cái hay, cái đẹp về nội dung và sự độc đáo về hình thức của một tác phẩm văn học.
- Phân tích có thể từ nội dung khái quát chỉ ra các biểu hiện cụ thể hoặc từ các yếu tố cụ thể làm rõ cho nội dung khái quát.
- Mục đích thuyết phục người đọc bằng việc nêu lên luận đề và luận điểm, lí lẽ và bằng chứng,....
- Yêu cầu:
+ Bám sát đặc điểm thể loại của tác phẩm.
+ Nhận biết được các yếu tố hình thức độc đáo và tác dụng của chúng trong việc làm sáng tỏ nội dung.
+ Nhận xét, đánh giá được giá trị của tác phẩm
2. Cách trình bày vấn đề trong bài nghị luận văn học
- Trình bày khách quan là nêu lên những thông tin vốn có của đối tượng; ví dụ: nêu nội dung chính của văn bản, thuật lại vẫn tắt cốt truyện, giới thiệu hệ thống nhân vật trong tác phẩm, nêu khái quát đặc điểm hình thức nghệ thuật,...
- Trình bày chủ quan là thể hiện tình cảm, quan điểm, thái độ của người viết trước vấn để được bàn luận trong bài nghị luận văn học. Đó thường là những nhận xét, đánh giá mang màu sắc cá nhân mà người viết muốn bày tỏ, thể hiện.
III. Tìm hiểu chung về văn bản
1. Đọc
- Cách đọc: chậm rãi, chú ý nhấn mạnh vào những dẫn chứng được dẫn ra từ tác phẩm và những lập luận thuyết phục của người viết. Trong quá trình đọc, cần xác định được luận đề, hệ thống luận điểm, các lí lẽ và bằng chứng và hiệu quả của những yếu tố đó.
- Thẻ chiến lược đọc:
Câu hỏi | Câu trả lời của tôi |
Theo tác giả, cái “độc đáo”, “cao siêu” của truyện là gì? | Cái độc đáo, cái cao siêu của truyện là đề cập đến vấn đề hạnh phúc mong manh của người phụ nữ trong xã hội cũ. |
Các chi tiết được phân tích là những chi tiết nào? | Chi tiết được phân tích là: cái bóng của Vũ Nương. Vì cái bóng đó đã khiến cuộc đời Vũ Nương tan nát. |
Người viết so sánh Chuyện người con gái Nam Xương với Truyện Kiều để làm rõ điều gì? | Người viết so sánh Chuyện người con gái Nam Xương với Truyện Kiều để làm rõ số phận của người phụ nữ trong xã hội cũ. |
Người viết đã bác bỏ những ý kiến nào trong phần này? | - Người viết đã bác bỏ những ý kiến: + Sự tan nát hạnh phúc là do chế độ nam nữ bất bình đẳng. + Vũ Nương tan nát hạnh phúc vì chiến tranh. |
Ý nghĩa của việc nhắc lại câu đã nêu ở phần mở đầu này là gì? | Ý nghĩa của việc nhắc lại câu đã nêu ở phần 1 là để nhấn mạnh sự mong manh trong hạnh phúc của người phụ nữ. |
Người viết nhận xét, đánh giá truyện như thế nào? | Truyện là thiên tình sử bi thảm, áng “thiên cổ kì bút”, một truyện ngắn “đột khởi”, là đỉnh cao vời vợi trong muôn đời. |
2. Tác giả - tác phẩm
- Nguyễn Đình Chú sinh năm 1929, quê ở Nghệ An là giảng viên cao cấp của khoa Ngữ văn (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội).
- Phạm vi nghiên cứu của Nguyễn Đình Chú rất rộng, bao quát văn học Việt Nam từ khái luận đến các đối tượng cụ thể trong toàn bộ tiến trình lịch sử văn học, từ văn học cổ trung đại cho đến cận hiện đại.
- VB Nghĩ thêm về “Chuyện người con gái Nam Xương” trích trong Nguyễn Đình Chú, tuyển tập, NXB Giáo dục Việt Nam, 2012.
IV. Đọc hiểu văn bản
1. Nội dung chính và vấn đề nghị luận trong văn bản
a. Nội dung chính
- Nội dung chính của mỗi phần được đánh số trong văn bản:
+ Phần (I) - Nêu vấn đề: Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ “dù đã được phân tích, khám phá nhiều nhưng thiết nghĩ vẫn có điều cần nói thêm”.
+ Phần (2): Phân tích nội dung “nghĩ thêm” để chứng minh cho ý kiến đã nêu lên ở phần (1).
+ Phần (3): Khẳng định lại nội dung “nghĩ thêm” và nêu khái quát ý nghĩa to lớn của tác phẩm Chuyện người con gái Nam.
- Cụm từ “nghĩ thêm” trong nhan đề: có ý hàm ẩn, Chuyện người con gái Nam Xương đã được nhiều người nói đến, ở đây tác giả chỉ nêu những điều “nghĩ thêm” – những điều nhỏ, ý phụ trong văn bản. Đây là cách viết khiêm nhường, cho rằng những ý mình nêu không có gì to tát, quan trọng.
b. Vấn đề nghị luận và giá trị của tác phẩm được làm sáng tỏ
Vấn đề nghị luận | Văn bản bàn luận về vấn đề (luận đề) gì? | Muốn thấy được cái độc đáo và cũng là cao siêu của Chuyện người con gái Nam Xương, phải nói thêm điều này. Đó là cái mong manh vô cùng mong manh, mong manh tới độ với tư duy thông thường, trên thế gian này, chẳng ai có thể nghĩ tới. Nhưng đó là sự thật. Sự thật quá ư khắc nghiệt đối với hạnh phúc của đàn bà, chẳng riêng gì ở Việt Nam thời phong kiến, mà còn là với nữ giới muôn nơi, muôn thuở. |
Vấn đề ấy được nêu lên ở phần nào của bài viết? | Phần 2 của bài viết | |
Giá trị của Chuyện người con gái Nam Xương được làm sáng tỏ | Về nội dung | Bài viết đã làm rõ hơn những thông điệp sâu sắc của Chuyện người con gái Nam Xương qua luận đề và các luận điểm đã xác định ở câu 3. Ví dụ: Chuyện người con gái Nam Xương thể hiện “cái mong manh vô cùng mong manh, mong manh tới độ với tư duy thông thường, trên thế gian này, chẳng ai có thể nghĩ tới”. |
Về nghệ thuật | Bài viết cho thấy Nguyễn Dữ đã sáng tạo nên “một cốt truyện bao gồm một hệ thống chi tiết, trong đó đặc biệt có chi tiết chủ công ăm ắp trữ lượng nghệ thuật thông qua một bút pháp vừa thực vừa ảo, vừa hiện thực vừa lãng mạn”, một áng “thiên cổ kì bút”. |
2. Cách tác giả làm sáng tỏ vấn đề nghị luận
a. Luận điểm, lí lẽ và bằng chứng của VB
Luận điểm | Lí lẽ - bằng chứng |
Luận điểm 1: “sự tan nát hạnh phúc cua Vu Nương đã bắt đầu từ cái bóng của chính Vũ Nương”. | + “Chồng đi chiến trận, “ngày thường, ở một mình, nàng hay đùa con, trỏ bóng mình mà bảo là cha Đản”. Cái bóng là gì vậy? Nếu không phải là một biểu tượng cho sự đồng nhất mình với chồng.”. + “Vậy mà có ai ngờ rằng đời Vũ Nương tan nát bắt đầu chính từ cái bóng kia. Tan nát đến mức thánh thần, Trời Phật cũng chỉ có thể an ủi, bù đắp chút ít chứ không cứu lại được.” |
Luận điểm 2: “Không ít người đã cho rằng sự tan nát hạnh phúc của Vũ Nương là do chế độ nam nữ bất bình đẳng. Nói thế nghe qua thấy có lí. Nhưng nghĩ kĩ thì thấy về cơ bản không hẳn thế.” | “Bởi như chính tác phẩm đã để lộ, nguyên nhân quan trọng và trực tiếp làm tan nát đời Vũ Nương cùng với chuyện cái bóng của Vũ Nương, lời nói hồn nhiên, vô tư của đứa con, là cái “tính đa nghi”, “hay ghen” của anh chồng Trương Sinh.” |
Luận điểm 3: “Đây đó lại còn có ý kiến cho rằng Vũ Nương tan nát hạnh phúc là vì chiến tranh. Xin nói ngay: Ý kiến này là hoàn toàn sai”. Tác giả khái quát và khẳng định lại luận đề đã nêu: "Rõ ràng truyện Chuyện người con gái Nam Xương đã cho người đọc thấy thế nào là cái mong manh vô cùng mong manh của hạnh phúc người phụ nữ muôn nơi, muôn thuở.". | “Cần thấy rằng chi tiết Trương Sinh đi chiến trận chẳng có vai trò quyết định gì trong nội dung câu chuyện đánh ghen đến mức đẩy vợ đến cái chết thế này…”. |
b. Cách trình bày VB
- Trong bài viết, tác giả luôn phân tích vấn đề theo hướng trình bày ý kiến khách quan (nội dung truyện) và ý kiến chủ quan của mình.
- Ví dụ:
+ “…trong Chuyện người con gái Nam Xương, lấy cái bóng của Vũ Nương để nói là cha Đản, tức là chồng mình" là cách trình bày khách quan nội dung từ tác phẩm.
+ Nhưng từ đó phân tích thì tác giả chuyển sang ý kiến chủ quan: “Vậy mà có ai ngờ rằng đời Vũ Nương tan nát bắt đầu chính từ cái bóng kia. Tan nát đến mức thánh thần, Trời Phật cũng chỉ có thể an ủi, bù đắp chút ít chứ không cứu lại được. Rồi nữa, tham gia vào việc phá nát hạnh phúc của Vũ Nương là ai? Trời ơi! Lại không ai khác mà chính là đứa con của Vũ Nương.”,...
3. Tổng kết
a. Nội dung
- Phân tích những nét tiêu biểu và đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ), qua đó khẳng định giá trị và sức sống vượt thời gian của áng Thiên cổ kì bút này.
b. Nghệ thuật
- Luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch, giàu sức thuyết phục.
- Cách nêu dẫn chứng đa dạng, lời văn giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc.