BÀI 21: SINH SẢN Ở THỰC VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Sinh sản sinh dưỡng là gì? 

Trả lời:

Là hình thức sinh sản vô tính ở thực vật, trong đó cây con được hình thành từ cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá) của cây mẹ.

Câu 2. Thụ phấn là gì?

Trả lời:

Là hiện tượng hạt phấn từ nhị tiếp xúc với đầu nhụy, gồm tự thụ phấn và thụ phấn chéo.

Câu 3. Thụ tinh kép là gì?

Trả lời:

Là hiện tượng hai giao tử đực cùng tham gia thụ tinh. Tinh tử thứ nhất kết hợp với trứng hình thành hợp tử, tinh tử thứ hai kết hợp với nhân cực hình thành nhân tam bội.

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Hãy nêu và phân tích các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật?

Trả lời:

Thực vật có nhiều hình thức sinh sản vô tính khác nhau, một số trong số chúng được liệt kê dưới đây:

- Sinh sản không giới tính (Agamogenesis): Đây là hình thức sinh sản vô tính phổ biến nhất ở thực vật. Ở đây, một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới mà không cần sự kết hợp với tế bào sinh dục khác. 

- Tách bầy (Fission): Đây là hình thức sinh sản vô tính mà một cá thể chia thành hai hay nhiều phần, và mỗi phần đó có thể phát triển thành một cá thể mới hoàn toàn. 

- Sinh sản hình thái (Vegetative Propagation): Đây là hình thức sinh sản vô tính mà một phần của cây hoặc cây con được sử dụng để tạo ra một cây mới.

- Sinh sản bằng nụ (Budding): Đây là hình thức sinh sản vô tính mà một nụ được hình thành trên thân cây hoặc một bộ phận khác của thực vật và phát triển thành một cá thể mới.

- Sinh sản bằng mầm (Gemmation): Đây là hình thức sinh sản vô tính mà một mầm được hình thành trên thân cây hoặc một bộ phận khác của thực vật và phát triển thành một cá thể mới. 

Câu 2. Trình bày và phân tích sự thụ tinh ở hoa?

Trả lời:

- Quá trình thụ tinh ở hoa bắt đầu khi các tế bào tinh trùng được truyền từ phấn hoa đến bầu hoa, và đi đến cột hoa để tiếp xúc với các bộ phận cái trong đó có tế bào trứng. - Tế bào tinh trùng di chuyển thông qua sợi tơ bọc quanh cột hoa để đến với bầu hoa. 

- Khi một tế bào tinh trùng tiếp xúc với tế bào trứng, chúng sẽ hòa tan vào tế bào trứng, tạo ra một tế bào phôi mới.

- Từ tế bào phôi này, sẽ hình thành mầm phát triển và có thể trở thành một hạt giống mới. Hạt giống này sẽ chứa các thông tin di truyền từ cả cha lẫn mẹ, góp phần tạo ra sự đa dạng di truyền trong loài thực vật.

- Ngoài ra, sự thụ tinh cũng phụ thuộc vào sự hỗ trợ của các loài côn trùng hoặc động vật khác. 

Câu 3. Trình bày và phân tích sự thụ phấn ở hoa?

Trả lời:

- Quá trình thụ phấn bao gồm việc truyền phấn từ bộ phận đực của hoa (bao gồm cả nhị hoa và nhụy hoa) đến bộ phận cái của hoa (bao gồm cả bầu và cột hoa) để tạo ra hạt giống.

- Sự thụ phấn có thể xảy ra trong cùng một hoa (thụ phấn tự thụ) hoặc giữa hai hoa khác nhau cùng một cây (thụ phấn thụ phấn trong), hoặc giữa hai hoa ở hai cây khác nhau (thụ phấn giữa cây).

- Trong quá trình thụ phấn, phấn hoa được truyền từ bộ phận đực đến bộ phận cái. Ở đó, phấn hoa sẽ tiếp xúc với những sợi tơ bao phủ trên bầu hoa. Những sợi tơ này có một chất dính gọi là sáp hoa, giúp phấn hoa dính chặt vào bầu hoa. Sau đó, những sợi tơ sẽ kéo phấn hoa xuống đến cột hoa, nơi chúng sẽ tiếp tục phát triển và trưởng thành thành hạt giống.

- Ngoài ra, sự thụ phấn cũng phụ thuộc vào sự hỗ trợ của các loài côn trùng hoặc động vật khác. Chúng thường mang phấn hoa từ một hoa đến hoa khác để thụ phấn, giúp tăng cường hiệu suất thụ phấn và đảm bảo sự phân tán phấn hoa trên diện rộng.

Câu 4. Phân tích quá trình hình thành quả và hạt?

Trả lời:

* Quá trình hình thành quả và hạt diễn ra sau khi thụ phấn và thụ tinh thành công:

- Bắt đầu từ sự phát triển của vụn nhụy (hạt phấn gặp trứng). Vi khuẩn và hoá chất giúp kết nối giữa hạt phấn và bầu dục, tiếp tục kích thích thụ tinh.

- Sau thụ tinh, hạt phấn quả (đã thụ tinh) phát triển thành hạt và mô chủng quả chuyển hóa thành quả.

- Các bộ phận ngoài của hoa tự phân hủy hoặc chuyển hóa thành bộ phận của quả.

- Hạt có thể chứa môi trường sống thuận lợi giữa hai thế hệ, giúp bảo vệ và duy trì chủng loại.

Câu 5. Trình bày và phân tích quá trình hình thành hạt phấn và túi phôi ở hoa?

Trả lời:

1. Hình thành hạt phấn:

- Giai đoạn 1: Tạo ra tế bào phấn (microsporocyte): Tế bào mẹ trong bộ phận sinh sản đực (nhị) của hoa chia để tạo ra tế bào phấn.

- Giai đoạn 2: Giảm phân: Tế bào phấn (microsporocyte) trải qua 2 lần giảm phân liên tiếp, tạo thành 4 tế bào phấn nhỏ hơn (microspores) nằm trong tấm biểu mô ngoài.

- Giai đoạn 3: Phát triển hạt phấn và tạo đơn bào phấn: Tế bào phấn (microspores) phát triển thành hạt phấn thông qua chia mô và phân biệt chức năng. Cuối cùng, hạt phấn tạo ra đơn bào phấn có chức năng thụ phấn.

2. Hình thành túi phôi:

- Giai đoạn 1: Tạo ra tế bào nội phôi (megasporocyte): Tế bào mẹ trong bộ phận sinh sản cái (pistil) của hoa phát triển thành tế bào nội phôi.

- Giai đoạn 2: Giảm phân: Tế bào nội phôi (megasporocyte) trải qua một lần giảm phân, tạo ra 4 tế bào nội phôi nhỏ hơn (megasporocytes).

- Giai đoạn 3: Phát triển nội phôi và tạo túi phôi: Một trong bốn tế bào nội phôi tiếp tục phát triển (các tế bào còn lại tiêu hủy), sản sinh nước dịch phôi (nước mật) và phân biệt chức năng, tạo thành túi phôi. 

Câu 6. Phân tích các phương pháp nhân giống ở thực vật?

Trả lời:

* Nhân giống bằng cách Giâm cành (cắt cành)(Stem Cutting): Đây là phương pháp nhân giống thực vật phổ biến nhất và đơn giản nhất. Ở đây, một cành của cây mẹ được cắt ra và đặt vào môi trường đủ ẩm và phù hợp để phát triển. Sau khi cành phát triển được rễ, nó có thể được trồng để tạo ra cây con mới.

* Nhân giống bằng cách ghép (Grafting): Đây là phương pháp nhân giống thực vật được sử dụng để tạo ra một cây con mới bằng cách kết hợp hai loại cây khác nhau. Một cành của cây mẹ được ghép vào cây con đã được trồng sẵn để tạo ra một cây mới có các tính chất di truyền của cả hai loại cây.

* Nhân giống bằng cách trồng thân (Budding): Đây là phương pháp nhân giống thực vật mà một mầm hoặc một nụ của cây mẹ được ghép vào thân của một cây con. Khi mầm hoặc nụ phát triển, chúng sẽ tạo ra một cây mới có các tính chất di truyền của cây mẹ.

* Nhân giống bằng cách chiết mô (Tissue Culture): Đây là phương pháp nhân giống thực vật phức tạp hơn, trong đó một phần của cây mẹ được lấy ra và đặt vào môi trường có chất dinh dưỡng phù hợp để tạo ra các tế bào và mô mới. Sau đó, các tế bào và mô mới này được đưa vào một quá trình nuôi cấy và trồng để tạo ra các cây con.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Làm thế nào các yếu tố môi trường như ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng đến sinh sản của cây trồng?

Trả lời:

Ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm là các yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của thực vật. Chúng có thể ảnh hưởng đến quá trình hoa đậu, phân bón, chuyển hoá chất dinh dưỡng và phát triển của cây.

Câu 2. Tại sao một số loại cây trồng có thể tự thụ phấn trong khi các loại khác cần được thụ phấn bởi sự trợ giúp của các loài côn trùng hoặc động vật khác?

Trả lời:

Sự khác biệt giữa các loại cây trồng trong việc tự thụ phấn hay cần sự trợ giúp của các loài côn trùng hoặc động vật khác phụ thuộc vào cơ chế di truyền của chúng và đặc điểm sinh thái của môi trường sống.

Câu 3. Tại sao sự đa dạng gen là quan trọng đối với sinh sản của các loài thực vật?

Trả lời:

Sự đa dạng gen là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự sinh sản của các loài thực vật bởi nó đảm bảo rằng những thế hệ tiếp theo sẽ có đủ sự đa dạng để chịu đựng những biến đổi của môi trường sống.

Câu 4. Tại sao các loài thực vật có thể phát triển ở các môi trường khắc nghiệt như sa mạc hoặc đỉnh núi cao?

Trả lời:

Các loài thực vật có thể phát triển ở các môi trường khắc nghiệt bởi chúng có khả năng thích nghi với các yếu tố môi trường như độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ và độ giàu dinh dưỡng khác nhau.

Câu 5. Làm thế nào những biện pháp can thiệp như phun thuốc trừ sâu, thay đổi môi trường ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của cây trồng?

Trả lời:

Việc can thiệp như phun thuốc trừ sâu hoặc thay đổi môi trường có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của cây trồng bằng cách làm giảm sự thụ phấn, tạo ra quả và hạt giống, và còn có thể gây ra sự dị hình hoặc mất màu cho quả hoặc hạt giống. Việc can thiệp này có thể gây ra tác động tiêu cực đến sản lượng và chất lượng của cây trồng.

Câu 6. Làm thế nào quá trình thụ phấn, giống cây, thời gian nảy mầm ảnh hưởng đến việc trồng và sản xuất cây trồng?

Trả lời:

Quá trình thụ phấn, giống cây và thời gian nảy mầm đóng vai trò quan trọng trong việc trồng và sản xuất cây trồng. Quá trình thụ phấn đảm bảo việc tạo ra quả và hạt giống, giống cây quyết định tính chất và đặc tính của cây trồng sau này, trong khi thời gian nảy mầm sẽ ảnh hưởng đến sự sống còn và hiệu suất của cây trồng. Các nhà sản xuất cây trồng cần phải hiểu rõ về những yếu tố này để có được sản lượng và chất lượng cây trồng tốt nhất.

Câu 7. Vậy làm thế nào để phân biệt giữa cây hoa thực thụ và cây hoa giả?

Trả lời:

1. Thực tế, cây hoa thực thụ sẽ có những dấu hiệu như có mùi thơm, hoa thật sẽ có những cánh hoa mỏng manh hơn, lá cây thường được phân tán đều và không quá đặc biệt. Trong khi đó, cây hoa giả sẽ không có mùi thơm, cánh hoa sẽ có cấu trúc và kích thước giống hệt nhau, lá cây thường được thiết kế cân đối, có thể bóng bẩy hơn hoặc sáng hơn so với cây hoa thật.
2. Cây hoa thực thụ sẽ có những chất dinh dưỡng và độ ẩm cần thiết để phát triển, trong khi cây hoa giả thường được làm bằng các loại vật liệu nhân tạo và không có chất dinh dưỡng và độ ẩm cần thiết để duy trì sự sống.
3. Một số loại cây hoa giả có thể có dấu hiệu như các cạnh cắt đều nhau, màu sắc rực rỡ hơn so với cây hoa thực thụ, vì chúng được làm bằng các loại sơn phủ hoặc vật liệu nhân tạo khác.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Làm thế nào các loại thực vật có thể tạo ra các hình thức sinh sản khác nhau để thích ứng với môi trường sống?

Trả lời:

Các loại thực vật có khả năng sinh sản khác nhau như sinht tán, chồi, củ, rễ, thân, hoa và quả để thích ứng với môi trường sống khác nhau. Những hình thức sinh sản khác nhau cung cấp cho thực vật những lợi thế khác nhau trong việc tăng cường khả năng sinh tồn và thích ứng với môi trường sống khắc nghiệt.

Câu 2. Các yếu tố gì ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của thực vật, và làm thế nào chúng tác động lên việc phát triển của thực vật?

Trả lời:

Trong tự nhiên, các loài động vật có khả năng sinh sản cao thường có kích thước nhỏ hơn so với các loài sinh sản chậm hơn nhưng có kích thước lớn hơn do tốc độ sinh sản cao hơn giúp chúng có thể tạo ra số lượng lớn hơn các con cái để đảm bảo sự tồn tại của loài, trong khi kích thước lớn giúp chúng chống lại các mối đe dọa từ con mồi hoặc đối thủ.

Câu 3. Tại sao một số loại thực vật có thể sinh sản aseksual và sexual, trong khi một số loại khác chỉ có thể sinh sản aseksual hoặc sexual?

Trả lời:

Một số loại thực vật có khả năng sinh sản cả aseksual và sexual như là một chiến lược sinh tồn để tăng cường khả năng thích ứng với môi trường sống khắc nghiệt và đa dạng hóa gen. Những loại thực vật khác chỉ có thể sinh sản aseksual hoặc sexual do khả năng sinh sản bị giới hạn bởi những yếu tố di truyền hoặc môi trường sống.