Giáo án Sinh học 11 cánh diều Bài 3: Các nhân tố ảnh hưởng đến trao đổi nước và khoáng ở thực vật

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 3 nhóm:

Phiếu học tập số 1: Nhân tố ảnh hưởng đến trao đổi nước, dinh dưỡng khoáng ở thực vật

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Nhân tố ảnh hưởng đến trao đổi nước, dinh dưỡng khoáng ở thực vật.

- Đáp án câu 1 phiếu học tập số 1:

Trong giới hạn sinh lí, nhiệt độ không khi tăng làm tăng tốc độ thoát hơi nước. Khi cường độ ánh sáng tăng trong khoảng xác định, tốc độ thoát hơi nước tăng dần đến mức cực đại, sau đó giảm xuống.

- Đáp án câu 2 phiếu học tập số 1:

Sự hấp thụ khoáng và nitrogen ở thực vật chịu ảnh hưởng của nhân tố:

+ Nhiệt độ

+ Ánh sáng

+ Nước trong đất

+ Độ thoáng khí của đất

+ Hệ vsv vùng rễ

- Đáp án câu 3 phiếu học tập số 1

Bảng đính dưới hoạt động 1

Nhân tố

Ảnh hưởng của nhân tố đến trao đổi nước và dinh dưỡng khoáng

Biện pháp tác động có lợi đến trao đổi nước và dinh dưỡng khoáng.

Nhiệt độ

- Nhiệt độ đất ảnh hưởng tới sinh trưởng, phát triển và trao đổi chất của rễ, từ đó ảnh hưởng tới sự hấp thụ nước, khoảng ở rễ cây.

- Nhiệt độ không khí tăng trong ngưỡng nhất định sẽ làm tăng tốc độ thoát hơi nước, tạo động lực đầu trên cho sự hấp thụ và vận chuyển nước, khoáng

- Khi trời rét cần che chắn cho cây trồng hoặc bón phân giàu K

- Khi nhiệt độ phù hợp, cần tăng cường cung cấp nước và bón phân cho cây.

Ánh sáng

Cường độ ánh sáng tăng trong ngưỡng xác định làm tăng cường độ thoát hơi nước, tăng cường độ quang hợp dẫn đến tăng sự hấp thụ, vận chuyển nước và dinh dưỡng trong cây.

Sử dụng ánh sáng với cường độ và phổ khác nhau để điều khiển sự hấp hấp thụ khoáng của cây trồng.

Nước trong đất

- Hàm lượng nước trong đất thấp làm giảm sự xâm nhập của nước vào rễ dẫn đến hạn chế quá trình thoát hơi nước ở lá.

- Độ ẩm thấp làm giảm độ hòa tan của các chất khoáng trong đất dẫn đến giảm sự hút các ion khoáng của rễ cây.

Cần tưới đủ nước cho cây trồng.

Độ thoáng khí của đất

Giảm độ thoáng khí trong đất dẫn đến giảm sự xâm nhập của nước vào trong rễ cây.

Cần làm tới xốp đất, tăng độ thoáng khí

Hệ vi sinh vật vùng rễ

- Vi sinh vật khoáng hóa các hợp chất hữu cơ cũng như có ảnh hưởng đến độ hòa tan của các chất khoáng, giúp cây hấp thụ nước và khoáng.

- Gây bệnh ở rễ hoặc cạnh tranh chất dinh dưỡng với thực vật.

Sử dụng phân bón hoặc chế phẩm vi sinh bổ sung vi sinh vật có lợi vào đất hoặc thúc đẩy vi sinh vật vùng rễ phát triển.

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS hoạt động theo 3 nhóm như hoạt động 1 với nhiệm vụ hoàn thành phiếu học tập số 2.

Phiếu học tập số 2: Ứng dụng trong thực tiễn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. Ứng dụng trong thực tiễn

1. Cân bằng nước và tưới tiêu hợp lí cho cây trồng.

- Đáp án câu 1 phiếu học tập số 2:

Cân bằng nước là tương quan giữa lượng nước do rễ cây hút vào vào bằng lượng hơi nước thoát ra.

- Đáp án câu 2 phiếu học tập số 2:

Cây có biểu hiện héo (thân, lá mất sức trương) là do lượng nước cây hút vào nhỏ hơn lượng nước thoát ra dẫn đến cây bị thiếu nước (các tế bào trong cây bị mất sức trương, không giữ được hình dạng bình thường).

- Đáp án câu 3 phiếu học tập số 2:

Tưới đúng thời gian, lượng nước cần tưới và phương pháp tưới. Tưới nước căn cứ vào: nhu cầu của cây (thay đổi theo đặc điểm di truyền, trạng thể sinh lí), điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu mà cây chịu tác động giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt.

- Đáp án câu 4 phiếu học tập số 2:

+ Một số phản ứng chống chịu ngập mặn: Biến đổi hình thái (phát triển mô thông khí, rễ thở) và tổng hợp protein chống căng thẳng.

+ Một số phản ứng chống chịu hạn: Biến đổi hình thái ( giảm kích thước lá, tăng lớp cutin, …), tích lũy chất thẩm thấu và loại bỏ sản phẩm độc.

→ Đặc điểm trao đổi nước của cây có thể là một căn cứ để chọn giống sử dụng giống cây trồng chống chịu với các điều kiện hạn, mặn, ngập úng trong thực tiễn sản xuất.

2. Vai trò của phân bón đối với năng suất cây trồng.

- Đáp án câu 5 phiếu học tập số 2:

Phân bón cung cấp chất dinh dưỡng bổ sung cho cây trồng, bổ sung chất hữu cơ, vi sinh vật làm tăng độ màu mỡ của đất, thúc đẩy sinh trưởng, phát triển và tăng năng suất cây trồng. Bón phân hợp lí có tác dụng nâng cao năng suất cây trồng và chất lượng nông sản.