CHƯƠNG VIII. SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG -  PHẦN 6

Câu 1: Hãy nêu các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.

Trả lời:

- Các biện pháp hích ứng với biến đổi khí hậu:

+ Chủ động xây dựng đê điều kiên cố

+ Trồng rừng chắn sóng, chống xói mòn ở bờ biển, bờ sông

+ Chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi phù hợp

+ Xây nhà chống lũ,…

Câu 2: Vì sao phải bảo vệ tầng ozone?

Trả lời:

Phải bảo vệ tầng ozone vì:

+ Tầng ozone hấp thụ tia cực tím từ bức xạ của mặt trời đến trái đất, giúp bảo vệ môi trường, khí hậu và sinh vật sống.

+ Tầng ozone giúp con người có thể tránh được nguy cơ mắc phải các bệnh về da và ung thư.

+ Khi tầng ozone bị suy giảm cũng có thể gây ra biến đổi khí hậu.

Câu 3: Việc phân loại rác thải trong gia đình giúp ích gì trong việc hạn chế ô nhiễm môi trường?

Trả lời:

- Lợi ích của phân loại rác thải trong gia đình trong việc hạn chế ô nhiễm môi trường là:

+ Giúp giảm đi một lượng rác thải ra môi trường một cách đáng kể, tiết kiệm thêm nhiều khoản chi phí khác như thu gom, vận chuyển và xử lý.

+ Giúp giảm đi lượng lớn rác thải rắn và mùi thải ra môi trường, mang lại kinh tế lớn từ các loại rác thải có thể tái chế được.

+ Giảm đi sự ô nhiễm môi trường, nâng cao ý thức cộng đồng, sử dụng và bảo vệ hợp lý nguồn tài nguyên của chúng ta.

Câu 4: Em hãy nêu các cặp quần thể ở địa phương mà giữa chúng có xảy ra hiện tượng không chế sinh học

Trả lời:

- Các cặp quần thể ở địa phương mà giữa chúng có xảy ra hiện tượng không chế sinh học là

+ Quần thể chim sâu và quần thể sâu đo.

+ Quần thể châu chấu và gà.

+ Quần thể rắn và chuột.

+ Quần thể ếch và rắn.

Câu 5: Hãy chứng minh cân bằng sinh thái thể hiện ở sự thay đổi quần xã sinh vật theo chu kì mùa.

Trả lời:

- Thực vật thường rụng lá vào mùa đông hoặc phát triển kém, dẫn đến một lượng lớn thức ăn của các loại sinh vật khác giảm sút. Một số loài động vật chọn cách ngủ đông, số khác di cư đến nơi ấm áp hơn.

=> Điều kiện khí hậu thuận lợi thực vật phát triển dẫn đến động vật cũng phát triển, tuy nhiên số lượng lời sinh vật luôn được khống chế ở mức độ ổn định phù hợp với khả năng của môi trường tạo cân bằng sinh học trong quần xã.

Câu 6. Tại sao cần phải bảo vệ hệ sinh thái rừng và làm thế nào để bảo vệ hệ sinh thái rừng?

Trả lời:

- Cần phải bảo vệ hệ sinh thái rừng vì rừng là môi trường sống của nhiều loài sinh vật. Bảo vệ hệ sinh thái này góp phần bảo vệ các loài sinh vật, điều hòa không khí,… từ đó hạn chế sự biến đổi khí hậu và thiên tai.

- Để bảo vệ hệ sinh thái rừng ta cần: ngăn chặn nạn phá rừng, khai thác tài nguyên rừng hợp lý,…

Câu 7: Tại sao cần phải bảo vệ hệ sinh thái biển và ven biển và làm thế nào để bảo vệ hệ sinh thái biển, ven biển?

Trả lời:

- Cần phải bảo vệ hệ sinh thái biển và ven biển vì chúng có vai trò quan trọng đối với tự nhiên và con người. Biển tham gia điều hòa khí hậu, là nơi sống của nhiều loài sinh vật; đối với con người, biển cung cấp nhiều sản phẩm có giá trị,…

- Để bảo vệ hệ sinh thái biển và ven biển ta cần: quản lí chất thải, kiểm soát ô nhiễm môi trường biển, khai thác tài nguyên hợp lí,…

Câu 8: Tại sao cần phải bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp và làm thế nào để bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp?

Trả lời:

- Cần phải bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp vì nó có vai trò hết sức quan trọng đối với con người. Sản xuất nông nghiệp tạo ra lương thực, thực phẩm nuôi sống con người và cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp.

- Để bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp, ta cần: tập trung vào bảo vệ tài nguyên đất, chống xói mòn, khô hạn, chống mặn cho đất, …

Câu 9: Tháp sinh thái là gì? Có mấy loại tháp sinh thái? Cho tháp A, tháp B ở hình dưới và cho biết chúng thuộc loại tháp sinh thái nào?

Tháp A                                                       Tháp B

Trả lời:

-  Tháp sinh thái là sơ đồ dạng tháp dùng để đánh giá mức độ dinh dưỡng trong chuỗi và lưới thức ăn trong quần xã sinh vật. Có 3 loại tháp sinh thái là tháp số lượng, tháp sinh khối và tháp năng lượng.

- Tháp A là tháp sinh khối.

- Tháp B là tháp năng lượng.

Câu 10: Trình bày các nhân tố ảnh hưởng đến tỉ lệ giới tính của quần thể.

Trả lời:

- Tỉ lệ giới tính chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, ví dụ như:

+ Tỉ lệ tử vong không đều giữa cá thể đực và cái.

+ Do điều kiện môi trường sống.

+ Do đặc điểm sinh sản của loài.

+ Do đặc điểm sinh lí và tập tính của loài.

+ Do điều kiện dinh dưỡng của các cá thể…

Câu 11: Tại sao đối với quần thể vi sinh vật, kích thước của quần thể được xác định bằng sinh khối của quần thể?

Trả lời:

Đối với quần thể vi sinh vật, do số lượng cá thể trong quần thể rất lớn nên kích thước của quần thể không thể xác định bằng số lượng cá thể mà xác định bằng sinh khối của quần thể.

Câu 12: Tại sao phải bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô và bằng cách nào?

Trả lời:

Bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô là rất quan trọng vì rạn san hô không chỉ là một môi trường sống động lực với đa dạng sinh học lớn mà còn đóng vai trò quan trọng trong duy trì cân bằng sinh thái biển và hỗ trợ cuộc sống trên Trái Đất. Dưới đây là một số lý do và cách để bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô:

• Bảo vệ đa dạng sinh học: Rạn san hô là nơi sống của nhiều loài động và thực vật biển. Sự đa dạng sinh học của rạn san hô không chỉ quan trọng đối với chính nó mà còn là một phần quan trọng của cả hệ sinh thái biển. Bảo vệ rạn san hô có nghĩa là bảo vệ đa dạng sinh học của biển.
• Duy trì cân bằng sinh thái: Rạn san hô đóng vai trò quan trọng trong duy trì cân bằng sinh thái biển. Nó giúp kiểm soát sự phát triển của loài biển khác và duy trì sự ổn định của môi trường biển.
• Chống sự thay đổi khí hậu: Rạn san hô có khả năng chống lại biến đổi khí hậu và bảo vệ bờ biển khỏi cơn bão. Khi rạn san hô bị tổn thương, nó làm suy giảm khả năng này.
• Nguồn cung cấp lợi ích kinh tế: Nhiều nguồn thu nhập như du lịch, đánh bắt cá và ngư nghiệp phụ thuộc vào sự tồn tại và tình trạng khỏe mạnh của rạn san hô. Bảo vệ rạn san hô không chỉ là việc bảo vệ môi trường mà còn là việc bảo vệ nguồn sống và nguồn thu nhập cho cộng đồng.

Cách bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô bao gồm:

• Quản lý Bền Vững: Thực hiện các biện pháp quản lý môi trường và nguồn lực biển một cách bền vững để giảm áp lực đặt ra cho rạn san hô.
• Giảm ô nhiễm: Hạn chế việc xả thải, chất thải và ô nhiễm biển để bảo vệ chất lượng nước xung quanh rạn san hô.
• Quản lý Du Lịch: Thực hiện quản lý du lịch bền vững để giảm áp lực từ lượng du khách và hoạt động du lịch đối với rạn san hô.
• Bảo vệ Tự Nhiên: Thiết lập các khu vực bảo tồn và bảo vệ tự nhiên để giữ cho rạn san hô không bị tác động mạnh từ con người.

Những biện pháp này cần được thực hiện cùng nhau để đảm bảo bảo vệ và duy trì sức khỏe của hệ sinh thái rạn san hô.

Câu 13: Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái sau: mức độ ngập nước, kiến, độ dốc của đất, nhiệt độ không khí, ánh sáng, độ ẩm không khí, rắn hổ mang, áp suất không khí, cây gỗ, gỗ mục, gió thổi, cây cỏ, thảm lá khô, sâu ăn lá, độ tơi xốp của đất, lượng mưa. Hãy sắp xếp các nhân tố sinh thái đó vào từng nhóm nhân tố sinh thái trong bảng sau:

Trả lời:

Câu 14: Hãy vẽ sơ đồ mô tả giới hạn sinh thái của loài xương rồng xa mạc có giới hạn nhiệt độ từ 0^oC đến 56^oC, trong đó điểm cực thuận là 32^oC.

Trả lời:

Câu 15: Hãy cho biết ưu điểm của trồng cây trong nhà kính

Trả lời:

-  Ưu điểm của trồng cây trong nhà lưới hoặc nhà kính là:

- Hạn chế được sự tác động xấu của các nhân tố sinh thái vô sinh và hữu sinh từ môi trường tự nhiên đến sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng: tránh những tác động xấu bởi các yếu tố thời tiết cực đoan như mưa to, gió lớn, nắng to; bảo vệ cây trồng tránh tác động của côn trùng, động vật phá hoại.

- Có thể chủ động điều chỉnh các nhân tố sinh thái vô sinh như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… để giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

Câu 16: Giải thích vì sao trong sản xuất nông nghiệp, cây trồng được gieo trồng đúng thời vụ thường đạt năng suất cao.

Trả lời:

Trong sản xuất nông nghiệp, cây trồng được gieo trồng đúng vụ thường đạt năng suất cao vì: Khi trồng cây đúng thời vụ, cây trồng sẽ có các nhân tố sinh thái vô sinh như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… phù hợp, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, có sức sống cao, chống chịu tốt với các điều kiện của môi trường. Nhờ đó, cây trồng sẽ cho năng suất cao.

Câu 17: Sinh vật ngoại lai đe dọa nghiêm trọng đế hệ sinh thái bản địa và đa dạng sinh học. Em hãy đề xuất các biện pháp để quản lý hiệu quả các sinh vật ngoại lai này.

Trả lời:

- Các biện pháp để quản lý hiệu quả các sinh vật ngoại lai:

+ Tăng cường điều tra, phát hiện thường xuyên và lập bản đồ kiểm soát và xử lý kịp thời các vùng mới bị sinh vật ngoại lai xâm chiếm.

+ Nghiêm cấm buôn bán, chăn nuôi, du nhập các sinh vật ngoại lai đã được nhà nước quy định.

+ Tăng cường thông tin truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng để phát hiện và ngăn chặn sớm sự phát tán của sinh vật ngoại lai.

+ Tiến hành các hoạt động xử lý, kiểm soát và ngăn chặn các khu vực bị sinh vật ngoại lai xâm chiếm bằng các phương pháp phù hợp.

Câu 18: Quần xã sinh vật và ngoại cảnh có quan hệ với nhau như thế nào? Cho ví dụ

Trả lời:

Ngoại cảnh và quần xã luôn có tác động qua lại với nhau. Đây là kết quả tổng hợp của các mối quan hệ giữa ngoại cảnh với các quần thể và mối quan hệ giữa các quần thể với nhau.

- Ví dụ :

+ Gặp khí hậu thuận lợi, ấm áp, cây cối xanh tốt, sâu ăn lá cây phát triển, số lượng sâu tăng khiến cho chim ăn sâu có điều kiện kiếm mồi và phát triển... nhưng khi chim sâu quá nhiều thì số lượng sâu bị tiêu diệt càng lớn và số lượng sẽ giảm.

+ Quần xã vùng lạnh thay đổi theo mùa rõ rệt: cây rụng lá vào mùa đông, chim và nhiều loài động vật di cư chống rét…

Câu 19: Em hãy phân tích thực trạng ô nhiễm môi trường ở địa phương em do lạm dụng hóa chất bảo vệ thực vật. Từ đó đưa ra các biện pháp ngăn chặn việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật và giảm thiểu tác hại do nó gây ra.

Trả lời:

- Thực trạng ô nhiễm môi trường ở địa phương em do lạm dụng hóa chất bảo vệ thực vật:

+ Mất cân bằng sinh thái: thuốc BVTV có tác dụng tiêu diệt các loài gây hại, đồng thời, nó cũng giết chết rất nhiều loài có lợi như ong kí sinh, côn trùng bắt mồi, …

+ Ô nhiễm môi trường đất gây tích tụ chất độc hại trong đất ảnh hưởng đến các sinh vật dưới đất như giun, dế,..

+ Ô nhiễm môi trường nước: bao bì, lọ thuốc mà người dân vứt bỏ ngoài đồng ruộng, hay khi xục rửa các dụng cụ chứa thuốc rồi đổ ra các nguồn nước gần đó khiến môi trường nước bị ô nhiễm nghiêm trọng.

+ Ảnh hưởng đến sức khỏe con người: Người sử dụng không trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cũng như chưa nắm rõ cách sử dụng thuốc BVTV bị ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe như các bệnh về hô hấp, da, mắt và gây ngộ độc qua đường miệng.

- Biện pháp ngăn chặn việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật và giảm thiểu tác hại gây ra:

+ Tuyên truyền không lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật.

+ Phải thận trọng khi bảo quản và sử dụng thuốc.

+ Phải dùng đúng liều lượng, đúng loại, đúng lúc, đúng phương pháp.

+ Sử dụng theo chỉ dẫn của cán bộ hoặc hưỡng dẫn ghi trên bao lì nhãn mác.

+ Các vỏ bao bì chứ thuốc sử dụng xong phải được xử li đúng cách, vứt đúng nơi quy định….

Câu 20: Những đặc điểm sinh lí và tập tính nào của loài ảnh hưởng đến tỉ lệ giới tính của quần thể

Trả lời:

Tỉ lệ giới tính trong một quần thể có thể bị ảnh hưởng bởi một số đặc điểm sinh lý và tập tính của loài. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng:

• Hệ thống X-Y hoặc Z-W: Một số loài sử dụng hệ thống X-Y hoặc Z-W để xác định giới tính. Trong hệ thống X-Y, con đực mang cả hai nhiễm sắc thể X và Y, trong khi con cái mang hai nhiễm sắc thể X. Trong hệ thống Z-W, con cái mang cả hai nhiễm sắc thể Z và W, trong khi con đực chỉ mang một nhiễm sắc thể Z. Cơ chế này có thể dẫn đến sự biến đổi tỷ lệ giới tính trong quần thể.
• Nhiệt Độ Ảnh Hưởng đến Phân Đoạn Giới Tính: Một số loài bò sát và cá có khả năng thay đổi giới tính dựa trên nhiệt độ môi trường trong quá trình ấp trứng. Nhiệt độ có thể ảnh hưởng đến việc phát triển của nhiễm sắc thể và do đó quyết định giới tính của con cái.
• Phân Bố Thức Ăn và Tài Nguyên: Tính khả dụng của thức ăn và tài nguyên có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh sản của các giống loài. Một số loài có thể có chiến lược sinh sản phụ thuộc vào mức độ thức ăn và tài nguyên có sẵn.
• Chế Độ Sống và Xã Hội: Các loài có chế độ sống và xã hội khác nhau cũng có thể có ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ giới tính trong quần thể. Ví dụ, một số loài có chiến lược sinh sản có thể thay đổi tùy thuộc vào môi trường xã hội và sự cạnh tranh giữa con cái.

Tất cả những yếu tố này có thể tương tác và tạo ra sự biến động trong tỷ lệ giới tính của quần thể, đó là một phần quan trọng của đa dạng sinh học và sự thích ứng của loài với môi trường sống.