BÀI 6: CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT VÀ HỆ QUẢ

(17 câu)

1. Nhận biết (5 câu)

Câu 1: Mô tả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất?

Trả lời:

Trái Đất tự quay quanh một trục tưởng tượng. Trục này nối liền hai cực của Trái Đất và nghiêng một góc 66°33′ trên mặt phẳng quỹ đạo. Thời gian Trái Đất quay một vòng quanh trục là khoảng 24 giờ (một ngày, đêm).

Câu 2: Mất bao lâu để Trái Đất quay một vòng quanh trục?

Trả lời:

Thời gian Trái Đất quay một vòng quanh trục là khoảng 24 giờ (một ngày, đêm).

Câu 3: Trình bày hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất?

Trả lời:

Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất: ngày đêm luân phiên, giờ trên Trái Đất, sự lệch hướng chuyển động của vật thể.

Câu 4: Quan sát hình dưới đây và cho biết vật thể chuyển động theo chiều kinh tuyến ở bán cầu Bắc so với hướng di chuyển ban đầu lệch về bên nào?

Trả lời:

Ở nửa cầu Bắc, vật chuyển động theo chiều kinh tuyến lệch về bên phải so với hướng di chuyển ban đầu.

Câu 5: Quan sát hình dưới đây và cho biết vật thể chuyển động theo chiều kinh tuyến ở bán cầu Nam so với hướng di chuyển ban đầu lệch về bên nào?

Trả lời:

Ở nửa cầu Nam, vật thể chuyển động theo chiều kinh luyến lệch về bến trái so với hướng di chuyển ban đầu.

2. Thông hiểu (4 câu)

Câu 1: Mô tả hiện tượng ngày đêm luân phiên trên Trái Đất?

Trả lời:

Tại một thời điểm xác định, trên Trái Đất có nơi đang là ngày, có nơi lại là đêm. Nguyên nhân là do Trái Đất có dạng hình cầu nên Mặt Trời chỉ chiếu sáng được một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. Do Trái Đất tự quay quanh trục từ tây sang đông nên ở mọi nơi trên bề mặt Trái Đất đều lần lượt có ngày và đêm. Đây là hiện tượng ngày, đêm luân phiên nhau.

Câu 2: Mô tả hệ quả giờ trên Trái Đất?

Trả lời:

Các địa điểm nằm trên cùng một kinh tuyến sẽ có cùng một giờ, đó là giờ địa phương hay giờ Mặt Trời. Để tiện cho việc tính giờ và giao dịch quốc tế, người ta quy định giờ thống nhất cho từng khu vực. Giờ đó được gọi là giờ khu vực. Bề mặt Trái Đất được chia ra làm 24 khu vực giờ khác nhau. Mỗi khu vực giờ là một múi giờ, tương ứng với 15º kinh tuyến.

Câu 3: Múi giờ trên Trái Đất đượ phân chia như thế nào?

Trả lời:

Múi giờ có đường kinh tuyến gốc đi qua đài thiên văn Grin-uých ở thủ đô Luân Đôn (Vương quốc Anh) được chọn làm múi giờ gốc, đó là múi giờ số 0. Giờ được tính theo múi giờ gốc làm giờ giao dịch chung trên thế giới gọi là giờ quốc tế, viết tắt là giờ GMT.

Những múi giờ nằm bên trái múi giờ 0 là giờ muộn hơn giờ quốc tế (GMT -), còn nằm bên phải là giờ sớm hơn giờ quốc tế (GMT +).

Trong thực tế, ranh giới của các múi giờ trên đất liền không trùng với các kinh tuyến. Chúng đã được điều chỉnh để thuận tiện cho việc tính giờ của từng khu vực, từng quốc gia.

Câu 4: Trình bày sự lệch hướng chuyển động của vật thể?

Trả lời:

Trái Đất tự quay đã sinh ra một lực làm cho các vật thể đang chuyển động trên Trái Đất đều bị lệch so với hướng ban đầu. Lực làm lệch hướng này được gọi là lực Cô-ri-ô-lít (Coriolis). Hướng lệch của các vật thể chuyển động khác nhau giữa hai bán cầu. So với hướng chuyển động ban đầu, vật thể đang chuyển động sẽ bị lệch về bên phải ở bán cầu Bắc và lệch về bên trái ở bán cầu Nam.

3. Vận dụng (3 câu)

Câu 1: Những quốc gia nào có cùng múi giờ với Việt Nam?

Trả lời:

Những quốc gia có cùng múi giờ với Việt Nam: Thái Lan, Cam – pu – chia, In – đô – nê – xi – a.

Câu 2: Những quốc gia nào sử dụng nhiều múi giờ khác nhau?

Trả lời:

Một số quốc gia sử dụng nhiều múi giờ: Nga, Mỹ, Anh, Úc, Canada, Đan Mạch,...

Câu 3. Phân tích thuận lợi của sự phân chia bề mặt Trái Đất làm 24 khu vực đối với sinh hoạt và đời sống?

Trả lời:

Sự phân chia bề mặt Trái Đất ra 24 khu vực giờ thuận tiện cho việc tính giờ và giao dịch trên toàn thể giới, vì các hoạt động của người dân ở các nơi khác nhau trên thế giới sẽ được thống nhất về mặt thời gian.

4. Vận dụng cao (5 câu)

Câu 1: Chung kết chương trình Vua Tiếng Việt được truyền hình trực tiếp vào 20 giờ ngày 18 tháng 8 năm 2023 tại Việt Nam. Khi đó ở các địa điểm Mát-xcơ-va (Nga), Tokyo (Nhật Bản) và Oa – sinh – tơn (Mỹ) là mấy giờ?

Trả lời:

Chung kết chương trình Sao Mai Điểm Hẹn được truyền hình trực tiếp vào 20 giờ ngày 18 tháng 8 năm 2023 tại Việt Nam. Khi đó ở các điểm điểm

- Mát-xcơ-va (Nga) là 22 giờ ngày 18 tháng 8 năm 2023. Do Mát-xcơ-va nằm ở múi giờ +5, nhanh hơn Việt Nam 2 giờ.

- Tokyo (Nhật Bản) là 18 giờ ngày 18 tháng 8 năm 2023. Do Tokyo nằm ở múi giờ +9, chậm hơn Việt Nam 2 giờ.

-  Oa – sinh – tơn (Mỹ) là 8 giờ ngày 18 tháng 8 năm 2023. Do Niu – Óoc nằm ở múi giờ -5, chậm hơn Việt Nam 12 giờ.

Câu 2: Máy bay xuất phát từ Hồ Chí Minh đến Luân Đôn (Anh) lúc 20 giờ ngày 11 tháng 10 (theo giờ Việt Nam). Hỏi lúc đáp máy bay theo giờ Luân Đôn là mấy giờ, biết thời gian bay mất 15 tiếng?

Trả lời:

Do Hồ Chí Minh thuộc khu vực có múi giờ số +7, Luân Đôn thuộc khu vực có múi giờ 0. Vậy nên Hồ Chí Minh chậm hơn Luân Đôn 7 giờ.

Lúc đáp máy bay theo giờ Luân Đôn là 18 giờ ngày 12 tháng 10.

Câu 3. Nếu Trái Đất đứng yên, không tự quay quanh trục, thì tất cả các điểm trên bề mặt Trái Đất đều không thể lần lượt có ngày và đêm. Giải thích tại sao?

Trả lời:

- Do Trái Đất có dạng hình cầu nên một nửa luôn được chiếu sáng và một nửa luôn khuất trong bóng tối. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa khuất trong bóng tối là đêm.

- Nhờ có sự vận động tự quay của Trái Đất quanh trục từ Tây sang Đông nên ở khắp mọi nơi trên Trái Đất đều lần lượt có ngày và đêm.

- Vì vậy, nếu Trái Đất đứng yên không tự quay quanh trục thì tất cả các điểm trên bề mặt Trái Đất đều không thể lần lượt có ngày và đêm.

Câu 4. Trong cùng một lúc, ở khắp nơi trên Trái Đất không có giờ giống nhau. Giải thích tại sao?

Trả lời:

Trong cùng một lúc, ở khắp nơi trên Trái Đất không có giờ giống nhau vì trong cùng một lúc, trên bề mặt Trái Đất có cả ngày và đêm, tức là có đủ 24 giờ.

Câu 5. Quan sát hình ảnh dưới đây và cho biết Việt Nam nằm ở khu vực có múi giờ số mấy và kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam là kinh tuyến nào?

Trả lời:

- Việt Nam nằm ở khu vực múi giờ số 7.

- Kinh tuyến 1050 là kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam.