[Chân trời sáng tạo] Giáo án địa lí 6 bài 6: Chuyển động tự quay quanh trục của trái đất và hệ quả

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục I Chuyển động tự quay quanh trục và quan sát Hình 6.1 SHS trang 128, trả lời câu hỏi:

+ Xác định hướng tự quay quanh trục của Trái đất?

+ Xác định góc nghiêng của Trái đất khi tự quay?

+ Cho biết thời gian Trái đất quay một vòng quanh trục?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Chuyển động tự quay quanh trục

 - Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất: từ tây sang đông (ngược chiều kim đồng hồi).

- Góc nghiêng của trục Trái Đất khi tự quay: không đổi, nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66°33’.

- Thời gian Trái Đất tự quay quanh trục hết một vòng: 24 giờ (1 ngày đêm).

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, đọc nội dung mục 1 Sự luân phiên ngày đêm và quan sát Hình 6.2, Hình 6.3 SHS trang 129, trả lời câu hỏi:

+ Hãy cho biết vị trí điểm A có phải luôn là ban ngày, điểm B luôn là ban đêm? Tại sao?

+ Trình bày hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau trên Trái đất.

- GV hướng dẫn và cùng HS làm thí nghiệm: sử dụng quả địa cầu và bóng đèn giả làm Mặt trời. Sau đó, quay chậm quả địa cầu từ tây sang đông, khi đó các địa điểm trên quả địa cầu được chiếu sáng và đi vào bóng tối lần lượt từ đông sang tây.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, đọc nội dung mục 2 và quan sát Hình 6.4 SHS trang 129, 130, trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 1:

+ Nhóm 1: Giờ địa phương là gì? Giờ khu vực là gì? Bề mặt Trái đất được chia ra làm bao nhiêu múi giờ?

+ Nhóm 2: Giờ GMT là gì? Múi giờ nước ta muộn hay sớm hơn giờ GMT?

+ Nhóm 3: Hãy cho biết múi giờ của các thành phố: Hà Nội, Oa-sinh-tơn, Mát-xco-va, To-ky-o.

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục 3 SHS trang 131 và trả lời câu hỏi: Nguyên nhân nào khiến các vật chuyển động trên bề mặt Trái đất đều bị lệch hướng?

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, quan sát Hình 6.5 và cho biết:

+ Ở bán cầu Bắc, vật chuyển động theo hướng từ A đến B và từ C đền D bị lệch về phía bên trái hay bên phải so với hướng ban đầu?

+ Ở bán cầu Nam, vật chuyên động theo hướng từ E đến F và từ O đến P bị lệch về phía bên trái hay bên phải so với hướng ban đầu?

+ Rút ra kết luận về hướng lệch của các vật thể chuyên động ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam theo chiều kinh tuyến.

- Để mở rộng kiến thức, GV ho HS biết về ảnh hưởng của lực Cô-ri-ô-lít trên thực tế, đó là làm cho các hiện tượng tự nhiên như gió, sông, dòng biển,... bị lệch hướng khi chuyển động. Ví dụ, nếu không có lực Cô-ri-ô-lít thì Tín phong (loại gió thường xuyên trong vùng nhiệt đới) sẽ di chuyển theo chiều bắc - nam từ chí tuyến Bắc về xích đạo, nhưng trong thực tế gió có hướng đông bắc.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

2. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái đất

a. Sự luân phiên ngày đêm

- Vị trí điểm A không phải luôn là ban ngày, điểm B luôn là ban đêm vì: Trái đất có dạng hình cầu nên Mặt trời chỉ chiếu sáng được một nửa.

- Hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau trên Trái đất: Tại một thời điểm xác định, trên Trái đất có nơi đang là ngày, có nơi lại là đêm. Nguyên nhân là do Trái đất có dạng hình cầu nên Mặt trời chỉ chiếu sáng được một nửa, nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. Do Trái Đất tự quay quanh trục từ tây sang đông nên ở mọi nơi trên bề mặt Trái đất đều lần lượt có ngày và đêm. Đây là hiện tượng ngày, đêm luân phiên nhau.

b. Giờ trên Trái đất

- Nhóm 1:

+ Giờ địa phương (giờ Mặt trời): Các địa điểm nằm trên cùng một kinh tuyến có cùng một giờ.

+ Giờ khu vực: Để tiện cho việc tính giờ và giao dịch quốc tế, người ta quy định giờ thống nhất cho từng khu vực.

+ Bề mặt Trái đất được chia ra làm 24 khu vực giờ khác nhau. Mỗi khu vực giờ là một múi giờ, tương ứng với 15° kinh tuyến.

- Nhóm 2:

+ Giờ GMT: giờ được tính theo múi giờ gốc làm giờ giao dịch chung trên thế giới.

+ Múi giờ nước ta là GMT+7, sớm hơn so với giờ GMT.

- Nhóm 3: Múi giờ của các thành phố:

+ Hà Nội: GMT +7

+ Oa-sinh-tơn: GMT -7

+ Mát-xco-va: GMT +3

+ To-ky-o: GMT GMT +9.

c. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể tự di chuyển trên bề mặt Trái đất

- Trái Đất tự quay đã sinh ra một lực làm cho các vật đang chuyển động trên Trái Đất đều bị lệch so với hướng ban đầu. Lực làm lệch hướng này được gọi là lực Cô-ri-ô-lít.

- Ở bán cầu Bắc, vật chuyển động theo hướng từ A đến B và từ C đền D bị lệch về phía bên phải so với hướng ban đầu.

- Ở bán cầu Nam, vật chuyên động theo hướng từ E đến F và từ O đến P bị lệch về phía bên trái so với hướng ban đầu.

- Rút ra kết luận:

+ Ở bán cầu Bắc: vật thể chuyển động bị lệch về bên phải so với hướng chuyển động ban đầu.

+ Ở bán cầu Nam: vật thể chuyển động bị lệch về bên trái so với hướng chuyển động ban đầu.