BÀI 1: HỆ THỐNG KINH, VĨ TUYẾN VÀ TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ

(17 câu)

1. Nhận biết (6 câu)

Câu 1: Quả địa cầu là gì?

Trả lời:

Quả Địa Cầu là mô hình thu nhỏ của Trái Đất dưới dạng cầu.

Câu 2: Thế nào là hệ thống kinh, vĩ tuyến?

Trả lời:

Một mạng lưới các đường tưởng tượng bao phủ toàn bộ quả Địa Cầu giúp chúng ta có thể xác định được vị trí của tất cả các địa điểm gọi là hệ thống kinh, vĩ tuyến.

Câu 3: Kinh tuyến, vĩ tuyến là gì?

Trả lời:

- Kinh tuyến là nửa vòng tròn tưởng tượng nổi cực Bắc với cực Nam trên bề mặt quả Địa Cầu.

- Vĩ tuyển là vòng tròn tưởng tượng bao quanh quả Địa Cầu, song song với Xích đạo.

Câu 4: Tọa độ vị trí là gì?

Trả lời:

Toạ độ địa lí của một địa điểm được xác định là kinh độ và vĩ độ của điểm đó trên bản đồ hay quả Địa Cầu.

Câu 5: Kinh độ, vĩ độ là gì?

Trả lời:

- Kinh độ của một điểm là khoảng cách bằng số độ tính từ kinh tuyến gốc đến kinh tuyến đi qua điểm đó.

- Vì độ của một điểm là khoảng cách bằng số độ từ Xích đạo đến vĩ tuyến đi qua điểm đó.

Câu 6: Trái Đất được chia thành mấy bán cầu?

Trả lời:

Trái Đất chia thành 2 phần bằng nhau: phần phía bắc là bán cầu Bắc và phần phía nam là bán cầu Nam.

2. Thông hiểu (5 câu)

Câu 1: Trình bày cách ghi tọa độ địa lí của một điểm?

Trả lời:

Để viết toạ độ của một điểm người ta ghi vĩ độ trước và kinh độ sau.

Câu 2: Nêu những lưu ý khi nêu vĩ độ, kinh độ của một điểm?

Trả lời:

Khi nêu vĩ độ của một địa điểm, cần chỉ rõ địa điểm đó nằm ở phía bắc hay phía nam của Xích đạo. Tương tự, khi nêu kinh độ của một địa điểm cần chỉ rõ địa điểm đó nằm phía đông hay phía tây của kinh tuyến gốc.

Câu 3: Nêu vị trí của kinh tuyến gốc và vĩ tuyến gốc?

Trả lời:

- Kinh tuyến gốc đánh số 0⁰ đi qua đài thiên văn Grin – uých ở ngoại ô thủ đô Luân – đôn của Vương quốc Anh (theo quy ước quốc tế)

- Vĩ tuyến gốc là xích đạo và cũng được đánh số 0⁰, chia quả Địa Cầu hai phần bằng nhau.

Câu 4: Mô tả hình dạng lưới kinh, vĩ tuyến của phép chiếu hình nón?

Trả lời:

Hình dạng lưới kinh, vĩ tuyến của phép chiếu hình nón:

Kinh tuyến giữa là đường thẳng, các kinh tuyến còn lại là những đường cong đối xứng nhau qua kinh tuyến giữa; các đường kinh tuyến có độ dài bằng nhau. Vĩ tuyến là các đoạn thẳng song song và vuông góc với đường kinh tuyến giữa; độ dài các đường vĩ tuyến giảm dần từ xích đạo về hai cực.

Câu 5: Mô tả hình dạng lưới kinh, vĩ tuyến của phép chiếu hình trụ?

Trả lời:

Hình dạng lưới kinh, vĩ tuyến của phép chiếu hình trụ:

Mặt chiếu là một hình trụ bao quanh quả cầu. Các kinh tuyến là những đoạn thẳng song song và bằng nhau. Các vĩ tuyến là những đoạn thẳng song song, bằng nhau và vuông góc với kinh tuyến.

3. Vận dụng (3 câu)

Câu 1: Trình bãy sự khác nhau giữa kinh tuyến và kinh độ?

Trả lời:

- Kinh tuyến: Những đường nối liền hai điểm cực Bắc và cực Nam trên bề mặt quả Địa Cầu.

- Kinh độ: Kinh độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ, từ kinh tuyến đi qua điểm đó đến kinh tuyến gốc.

Câu 2: Trình bãy sự khác nhau giữa vĩ tuyến và vĩ độ?

Trả lời:

- Vĩ tuyến: Những vòng tròn trên quả Địa Cầu vuông góc với các kinh tuyến.

- Vĩ độ: Vĩ độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ, từ vĩ tuyến đi qua điểm đó đến vĩ tuyến gốc (đường xích đạo).

Câu 3: Liệt kê và giải thích các đường vĩ tuyến đặc biệt trên Trái Đất?

Trả lời:

- Vĩ tuyến: Các vòng tròn song song với xích đạo. Các vĩ tuyến là giao tuyến của mặt phẳng vuông góc với trục Trái Đất và bề mặt đất.

- Các đường vĩ tuyến đặc biệt 0°, 23°27′B&N, 66⁰33°B&N, 90°B&N.

- 90⁰: Địa cực, độ dài bằng 0.

- 0⁰: Vĩ tuyến lớn nhất, chia đôi Trái Đất.

- 23°27′B&N: Vĩ tuyến giới hạn Mặt Trời lên thiên đỉnh (do Trái Đất nghiêng 23°27’).

- 66°33'B&N: Vĩ tuyến bắt đầu có ngày đêm địa cực (90 - 23°27').

4. Vận dụng cao (3 câu)

Câu 1: Trên quả Địa Cầu, nếu cứ cách 10’, ta vẽ một kinh tuyến, thì có tất cả bao nhiêu kinh tuyến? Nếu cứ cách 10’, ta vẽ một vĩ tuyến, thì sẽ có bao nhiêu vĩ tuyến Bắc và bao nhiêu vĩ tuyến Nam?

Trả lời:

- Vì trên quả Địa Cầu có 360 kinh tuyến nên nếu cứ cách 10’ ta vẽ 1 kinh tuyến thì có tất cả 360 : 10 = 36 kinh tuyến.

- Vì trên quả Địa Cầu có 181 vĩ tuyến nên nếu cứ cách 10’ ta vẽ 1 vĩ tuyến thì có tất cả 181 : 10 = 18 vĩ tuyến. Do Trái Đất được chia thành 2 bán cầu nên ta được 9 vĩ tuyến Bắc, 9 vĩ tuyến Nam.

Câu 2: Chiều dài các kinh tuyến và vĩ tuyến có bằng nhau không?

Trả lời:

- Các kinh tuyến đều bằng nhau, vì chúng đều nổi cực Bắc với cực Nam.

- Các vĩ tuyến không bằng nhau, vì Trái Đất có hình elip.

Câu 3: Viết tọa độ địa lí của các điểm trong các hình sau

Trả lời:

Tọa độ địa lí của

- Điểm A (30°B, 150°T).

- Điểm B (60°B, 90°Đ).

- Điểm C (30°B, 60°Đ).

- Điểm D (60°N, 150°T).