BÀI 12: LỚP VỎ KHÍ. KHỐI KHÍ. KHÍ ÁP VÀ GIÓ TRÊN TRÁI ĐẤT

(21 câu)

1. Nhận biết (6 câu)

Câu 1: Nêu các thành phần không khí gần bề mặt Trái Đất?

Trả lời:

Không khí không màu sắc và không mùi vị, bao gồm những thành phần chủ yếu sau:

- Khí nitơ chiếm 78% thể tích không khí.

- Khí oxy chiếm 21% thể tích không khí, là chất khí cần thiết cho sự cháy và hô hấp của động vật.

- Hơi nước chỉ chiếm một lượng nhỏ nhưng lại là nguồn gốc sinh ra các hiện tượng khi tượng như sương mù, mưa, mây,...

- Khí carbonic chiếm một tỉ lệ rất nhỏ nhưng giữ vai trò quan trọng: Khí carbonic kết hợp với nước, ánh sáng và năng lượng mặt trời dễ cây xanh quang hợp tạo nên chất hữu cơ và khí oxy – những dưỡng chất cần thiết cho sự sống trên Trái Đất.

Câu 2: Khí quyển được chia thành những tầng nào?

Trả lời:

Khi quyền được chia thành tảng đối lưu, tầng binh lưu và các tầng cao của khi quyền (tầng giữa, tăng nhiệt, tầng khuếch tán).

Câu 3: Nêu nguyên nhân hình thành các khối khí trên Trái Đất?

Trả lời:

Không khi ở đây tầng đối lưu do tiếp xúc với các bộ phận khác nhau của bề mặt Trái Đất (lục địa hay đại dương) nên chịu ảnh hưởng của mặt tiếp xúc mà hình thành các khối khi có đặc tính khác nhau về nhiệt độ và độ ẩm.

Câu 4: Nêu nguyên nhân hình thành khí áp trên bề mặt Trái Đất?

Trả lời:

Không khí dù rất nhẹ nhưng vẫn có trọng lượng. Do khí quyển rất dày nên không khí tạo ra một sức ép lên bề mặt Trái Đất. Sức ép của khí quyển lên một đơn vị diện tích trên mặt đất được gọi là khí áp bề mặt Trái Đất

Câu 5: Khí áp là gì?

Trả lời:

Không khí tuy nhẹ nhưng vẫn có trọng lượng, tạo ra một sức ép lên bề mặt Trái Đất. Sức ép đó gọi là khí áp.

Câu 6: Mô tả quá trình sinh ra gió trên Trái Đất?

Trả lời:

Không khí luôn chuyển động từ nơi khí áp cao về nơi khí áp thấp. Sự chuyển động ấy sinh ra gió.

2. Thông hiểu (6 câu)

Câu 1: Nêu các đặc điểm chính của tầng đối lưu?

Trả lời:

Đặc điểm chính của tầng đối lưu:

Tầng đối lưu nằm sát mặt đất, không khí chuyển động mạnh theo chiều thẳng đứng. Trong tầng này nhiệt độ giảm theo độ cao và đây là nơi diễn ra các hiện tượng khí tượng như gió, mưa, mây,...

Câu 2: Nêu các đặc điểm chính của tầng bình lưu?

Trả lời:

Tầng bình lưu nằm trên tầng đối lưu, không khí rất loãng và chủ yếu chuyển động theo chiều nằm ngang. Do có lớp ôdôn hấp thụ tia tử ngoại nên nhiệt độ trong tầng này tăng theo độ cao.

Câu 3: Nêu các đặc điểm chính của các tầng cao của khí quyển?

Trả lời:

Trên tầng bình lưu là các tầng không khí cực loãng, ít có quan hệ trực tiếp với đời sống của con người.

Câu 4: Liệt kê các đai áp cao và đai áp thấp trên bề mặt Trái Đất?

Trả lời:

- Các đai áp cao: đai áp cao cực, hai áp cao chí tuyển

- Các đai áp thấp trên bề mặt Trái Đất: áp thấp ôn đới và áp thấp xích đạo.

- Các đai khí áp cao và đai khí áp thấp phân bố xen kẽ nhau từ Xích đạo đến hai cực.

Câu 5: Trình bày sự lệch hướng của các loại gió thường xuyên trên Trái Đất?

Trả lời:

Do ảnh hưởng của lực Cô-ri-ô-lít, hướng của ba loại gió này hơi lệch về phía bên phải ở bán cầu Bắc và hơi lệch về phía bên trái ở bán cầu Nam.

Câu 6: Trình bày sự phân chia các loại khối khí theo tính chất và vị trí hình thành?

Trả lời:

- Khối khí nóng hình thành ở vĩ độ thấp, có nhiệt độ tương đối cao.

- Khối khí lạnh hình thành ở vĩ độ cao, có nhiệt độ tương đối thấp.

- Khối khí lục địa hình thành trên các vùng đất liền, có tính chất khô.

- Khối khí đại dương hình thành trên các biển và đại dương, có tính chất ẩm.

3. Vận dụng (5 câu)

Câu 1: Oxi, hơi nước và khí carbonic có vai trò như thế nào đối với tự nhiên và đời sống?

Trả lời:

Vai trò của oxy, hơi nước và khí carbonic đối với tự nhiên và đời sống:

• Oxy là chất khí giúp duy trì sự sống của con người và các loài sinh vật, là nguyên tố cấu tạo nên các tế bào và hợp chất quan trọng,...
• Hơi nước trong khí quyển có vai trò hết sức quan trọng, là cơ sở tạo ra lớp nước trên Trái Đất, hình thành nên sự sống của muôn loài,...
• Khí carbonic là chất khí tham gia vào quá trình quang hợp của thực vật, đồng thời là chất khí giúp giữ lại lượng nhiệt cần thiết cho Trái Đất đủ độ ấm, điều hoà đối với sự sống,...

Câu 2: Làm thế nào để phân biệt áp cao và áp thấp?

Trả lời:

Khí áp tiêu chuẩn là khí áp ở mực nước biển. Trị số khí áp lớn hơn khí áp tiêu chuẩn là áp cao, còn thấp hơn khí áp tiêu chuẩn là áp thấp. Càng lên cao, không khí càng loãng, khí áp càng giảm. Khi nhiệt độ tăng làm không khí nở ra, khí áp sẽ giảm; khi nhiệt độ giảm làm không khí co lại, khí áp sẽ tăng.

Câu 3: Tại sao khi đốt một đống lửa xong, tàn lửa lại bốc lên cao và có gió thổi xung quanh?

Trả lời:

- Khi đốt đống lửa trên sân, không khí nở ra, bốc lên cao, kéo theo các tàn lửa bay lên cao.

- Đồng thời, không khí xung quanh bay vào để bù lấp chỗ không khí bay lên cao.

Câu 4: Phân biệt các loại gió thổi thường xuyên trên Trái Đất?

Trả lời:

Câu 5: Phân biệt các khối khí trên Trái Đất?

Trả lời:

4. Vận dụng cao (4 câu)

Câu 1: Tại sao tầng ozon bị thủng và phải được bảo vệ?

Trả lời:

Thủ phạm làm thủng tầng ôzôn là các chất khí thuộc dạng freon. Đây là loại hoá chất không tự có trong thiên nhiên, mà do con người tạo ra, thường được sử dụng để làm lạnh trong tủ lạnh, máy lạnh, trong dung dịch giặt tẩy, bình cứu hoả.

Khi tầng ôzôn bị thủng, một lượng lớn tia tử ngoại sẽ chiếu thẳng trực tiếp xuống Trái Đất gây nên các bệnh ung thư da cho con người, làm mất khả năng miễn dịch của thực vật, làm các sinh vật ở biển bị tổn thương và chết dần.

Câu 2: Khi nào một khối khí bị biến đổi tính chất (biến tính)?

Trả lời:

- Khí áp và thời tiết có mối liên quan mật thiết:

+ Nếu khí áp thay đổi, nghĩa là thời tiết đang chuẩn bị thay đổi, một dạng thời tiết mới sẽ thay thế thời tiết hiện tại.

+ Ví dụ: Áp suất không khí giảm, thời tiết sắp có bão; áp suất không khí tăng, thời tiết tốt đang đến; áp suất không khí ổn định, không có thay đổi nào sắp tới.

Câu 3: Tại sao gió Mậu dịch (Tín phong) thổi từ khoảng vĩ độ 30° Bắc và Nam về xích đạo; gió Tây ôn đới thổi từ khoảng các vĩ độ 30° Bắc và Nam lên khoảng các vĩ độ 60° Bắc và Nam?

Trả lời:

- Gió tín phong thổi từ khoảng vĩ độ 30°B và Nam về xích đạo là thổi từ đai khí áp cao chí tuyến về đai khí áp thấp xích đạo.

- Gió Tây ôn đới thổi từ khoảng các vĩ độ 30° Bắc và Nam lên khoảng các vĩ độ 60° Bắc và Nam là thổi từ đai khí áp cao chí tuyến về đai khí áp thấp ôn đới.

Câu 4: Con người vận dụng sức gió như nào trong sản xuất và đời sống?

Trả lời:

Từ xa xưa, người ta đã biết lợi dụng sức gió để đẩy thuyền buồm, để quay cánh quạt của cối xay gió. Ngày nay, con người đã và đang xây dựng các nhà máy điện dùng sức gió, đây là nguồn năng lượng vô tận và không gây ô nhiễm môi trường.