BÀI 19: CHÂU NAM CỰC

(13 câu)

1. Nhận biết (3 câu)

Câu 1: Nêu các mốc thời gian quan trọng trong lịch sử khám phá châu Nam Cực? 

Trả lời:

- Năm 1820, hai nhà hàng hải người Nga là Bê-linh-hao-den và La-da-rép đã phát hiện ra lục địa Nam Cực.

- Năm 1900, nhà thám hiểm người Na Uy là Boóc-rơ-grê-vim đã đặt chân tới lục địa Nam Cực.

- Ngày 14/12/1911, nhà thám hiểm A-mun-sen người Na Uy (người đầu tiên) cùng các đồng đội tới được điểm cực Nam của Trái Đất.

- Từ năm 1957, việc nghiên cứu châu Nam Cực mới được xúc tiến mạnh mẽ và toàn diện.

Câu 2: Trình bày vị trí địa lí của châu Nam Cực?

Trả lời:

Châu Nam Cực gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa, tổng diện tích hơn 14 triệu km² (đứng thứ tư trong các châu lục trên thế giới).

Đại bộ phận diện tích của lục địa Nam Cực nằm trong phạm vi phía nam của vòng cực Nam. Châu Nam Cực được bao bọc bởi đại dương và nằm cách xa với các châu lục khác.

Câu 3: Nêu các nguồn tài nguyên thiên nhiên của châu Nam Cực?

Trả lời:

Châu Nam Cực là nơi dự trữ nước ngọt lớn nhất Trái Đất, chiếm khoảng 60% lượng nước ngọt trên Trái Đất.

Những nghiên cứu sơ bộ cho thấy lục địa Nam Cực giàu các loại khoáng sản như than đá, sắt, đồng. Vùng thềm lục địa có tiềm năng về dầu mỏ, khi tự nhiên.

2. Thông hiểu (5 câu)

Câu 1: Trình bày ảnh hưởng của vị trí địa lí tới khí hậu của châu Nam Cực?

Trả lời:

Châu Nam Cực nằm hoàn toàn ở đới khí hậu cực và cận cực.

Do nằm ở vùng cực, nên về mùa đông đêm địa cực kéo dài, còn mùa hạ tuy có ngày kéo dài, song cường độ bức xạ rất yếu và tia sáng bị mặt tuyết khuếch tán mạnh, lượng nhiệt sưởi ấm không khí không đáng kể. Do vậy, châu Nam Cực có khí hậu lạnh gay gắt.

Câu 2: Trình bày đặc điểm địa hình của châu Nam Cực?

Trả lời:

Đặc điểm về địa hình của châu Nam Cực:

Toàn châu Nam Cực được coi là một cao nguyên băng khổng lồ, 98% bề mặt bị phủ bởi lớp băng dày trung bình trên 1720 m, khiến cho độ cao trung bình lên tới hơn 2 040 m, cao nhất trong các châu lục. Lớp phủ băng làm cho bề mặt châu lục tương đối bằng phẳng.

Câu 3: Trình bày đặc điểm khí hậu của châu Nam Cực?

Trả lời:

Đặc điểm về khí hậu của châu Nam Cực:

Nam Cực là châu lục lạnh và khô nhất thế giới. Nhiệt độ trên lục địa Nam Cực không bao giờ vượt quá 0°C. Nhiệt độ thấp nhất đo được trong năm 1967 là -94,5°C. Lượng mưa, tuyết rơi rất thấp, ở vùng ven biển chỉ dưới 200 mm/năm; vào sâu trong lục địa, lượng mưa, tuyết rơi còn thấp hơn nhiều.

Nam Cực là vùng khí áp cao, gió từ trung tâm lục địa thổi ra với vận tốc thường trên 60 km/giờ, đây là nơi có gió bão nhiều nhất thế giới.

Câu 4: Trình bày đặc điểm sinh vật của châu Nam Cực?

Trả lời:

Đặc điểm về sinh vật của châu Nam Cực:

Do điều kiện sống khắc nghiệt nên giới sinh vật ở châu Nam Cực hết sức nghèo nàn. Gần như toàn bộ lục địa Nam Cực là một hoang mạc lạnh, hoàn toàn không có thực vật và động vật sinh sống; chỉ ở ven lục địa mới có một số loài thực vật bậc thấp (rêu, địa y, tảo, nấm) và một vài loài động vật chịu được lạnh (chim cánh cụt, chim biển, hải cầu,...). Giới động vật ở vùng biển phong phú hơn trên lục địa do khí hậu ấm áp hơn và nguồn thức ăn cũng phong phú hơn. Động vật biển nổi bật là cá voi xanh.

Câu 5: Khi có biến đổi khí hậu toàn cầu thì thiên nhiên châu Nam Cực sẽ thay đổi như thế nào?

Trả lời:

Do có tính nhạy cảm cao, thiên nhiên châu Nam Cực dễ thay đồi khi có biến đồi khi hậu. Theo tính toán của các nhà khoa học, đến cuối thế kỉ XXI, nhiệt độ ở châu Nam Cực sẽ tăng 0,5°C, lượng mưa cũng tăng lên, mực nước biển sẽ dàng thêm 0,05 – 0,32 m. Nhiều hệ sinh thái sẽ mất đi nhưng lại xuất hiện các hệ sinh thái cỏ biển. Lớp băng phủ ở vùng trung tâm sẽ dày thêm do có nước mưa cung cấp.

3. Vận dụng (2 câu)

Câu 1: Băng tan ở châu Nam Cực do biến đổi khí hậu có tác động như thế nào tới thiên nhiên hoặc con người trên Trái Đất?

Trả lời:

Tác động của băng tan tới thiên nhiên và con người trên Trái Đất:

- Biến đổi khí hậu trầm trọng

- Nắng nóng kéo dài

- Mực nước biển dâng cao

- Tác động đối với tàu thuyền đi trên biển

- Đe dọa sự sống trên Trái Đất

- Thay đổi môi trường sống của nhiều loài động vật

Câu 2: Trình bày đặc điểm của lớp băng ở châu Nam Cực?

Trả lời:

Lớp băng phủ gần như toàn bộ lục địa Nam Cực, tạo thành các cao nguyên băng khổng lồ. Thể tích băng ở đây lên tới trên 35 triệu km².

- Lớp băng phủ ở lục địa Nam Cực thường xuyên di chuyển từ vùng trung tâm ra các biển xung quanh. Khi đến bờ, băng bị vỡ ra, tạo thành các băng sơn (núi băng) trôi trên biển.

Lớp băng ở Nam Cực ngày càng tan chảy nhiều hơn, do tác động của hiệu ứng nhà kính.

4. Vận dụng cao (3 câu)

Câu 1: Châu Nam Cực là hoang mạc lạnh nhưng vùng ven bờ và trên các đảo vẫn có nhiều chim và động vật sinh sống. Giải thích tại sao?

Trả lời:

Chim cánh cụt, hải cẩu, hải báo và các loài chim biển sống ở ven lục địa và trên các đảo dựa vào nguồn cá, tôm và phù du sinh vật dồi dào trong các biển bao quanh.

Câu 2: Khí hậu châu Nam Cực có đặc điểm gì nổi bật hơn so với các châu lục còn lại?

Trả lời:

Khí hậu khắc nghiệt:

- Rất lạnh và giá lạnh quanh năm.

- Có gió bão nhiều nhất thế giới.

Câu 3: Ở vùng biển Nam Cực, cá voi xanh hiện nay cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Giải thích tại sao?

Trả lời:

Cá voi xanh ở vùng biển Nam Cực cần được bảo vệ nghiêm ngặt bởi vì chúng đang có nguy cơ tuyệt chủng do con người đánh bắt quá mức.