Câu hỏi tự luận Kinh tế pháp luật 11 chân trời sáng tạo bài 1: Cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường

BÀI 1: CẠNH TRANH TRONG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

 (18  câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Em hãy cho biết khái niệm của nền kinh tế thị trường là gì?  

Trả lời:

Kinh tế thị trường là nền kinh tế mà ở đó tồn tại nhiều thành phần kinh tế, nhiều loại hình sở hữu cùng tham gia, cùng vận động và phát triển trong một cơ chế cạnh tranh bình đẳng và ổn định.

Câu 2: Em hãy cho biết khái niệm của cạnh tranh.

Trả lời:

Khái niệm của cạnh tranh:

Cạnh tranh là sự ganh đua giữa các chủ thể kinh tế nhằm giành lấy những điều kiện thuận lợi trong sản xuất hay lưu thông hàng hóa, dịch vụ để thu được nhiều lợi ích nhất cho mình.

Câu 3: Hãy cho biết nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường.

Trả lời:

- Thị trường là sự trao đổi giữa người mua và người bán cùng một loại mặt hàng hay dịch vụ. giữa nhà cung cấp và khách hàng luôn thể hiện nhu cầu, lợi ích khác nhau.

- Khách hàng luôn mong muốn mua những sản phẩm đáp ứng nhu cầu nhất với chi phí thấp nhất có thể. Nhà cung cấp thì mong muốn bán được hàng nhanh chóng để thu về thêm lợi nhuận và có thể mở rộng sản xuất.

- Chính từ nhu cầu, lợi ích khác nhau giữa khách hàng và nhà cung cấp nên gây nên hành vi cạnh tranh, giành giật giữa các chủ thể kinh doanh trên thị trường với mục tiêu chiếm lĩnh thị trường, thu hút khách hàng về phía mình.

è Sự tồn tại của của nhiều chủ sở hữu với tư cách là những đơn vị kinh tế độc lập, tự do trong sản xuất, kinh doanh, có điều kiện sản xuất và lợi ích khác nhau nên dẫn đến cạnh tranh.

Câu 4: Em hãy cho biết khái niệm của cạnh tranh lành mạnh và cạnh tranh không lành mạnh.  

Trả lời:

- Cạnh tranh lành mạnh: là cạnh tranh đúng pháp luật và chuẩn mực đạo đức, có tác dụng kích thích kinh tế thị trường đúng hướng.

- Cạnh tranh không lành mạnh là sự cạnh tranh vi phạm pháp luật và trái với các chuẩn mực đạo đức, làm rối loạn và kìm hãm sự phát triển của kinh tế thị trường.

Câu 5: Em hãy nêu một số biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh.

Trả lời:

Một số biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh:

+ Xâm phạm thông tin, bí mật trong kinh doanh.

+ Cung cấp thông tin không trung thực về doanh nghiệp khác.

+ Gây rối hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác.

+ Lôi kéo khách hàng một cách bất chính.

2. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Theo em, vì sao phải có sự cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường?

Trả lời:

Cần có sự cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường là vì:

+ Cạnh tranh là động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Cạnh tranh là sự chạy đua kinh tế, mà muốn thắng trong bất kì cuộc chạy đưa nào cũng đòi hỏi phải có sức mạnh và kĩ năng.

+ Cạnh tranh khuyến khích việc áp dụng khoa học, kĩ thuật mới, cải tiến công nghệ nhằm kinh doanh có hiệu quả.

+ Cạnh tranh dẫn đến giá thấp hơn cho người tiêu dùng và làm thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng.

+ Cạnh tranh buộc các doanh nghiệp cũng như các quốc gia phải sử dụng các nguồn lực đặc biệt là nguồn tài nguyên một cách tối ưu nhất.

Câu 2: Theo em nếu việc cạnh tranh trên thị trường không có sự điều tiết sẽ gây ra các hậu quả gì? Vai trò của nhà nước trong việc điều tiết cạnh tranh như thế nào?

Trả lời:

- Nếu sự canh tranh trên thị trường không có sự điều tiết phù hợp sẽ sinh ra các vấn đề như: triệt hạ đối thủ cạnh tranh; ngăn cản sự gia nhập thị trường của đối thủ tiềm năng; đầu cơ lũng đoạn thị trường; tăng giá, giảm giá, phá giá tùy tiện,… gây ra các tác hại nghiêm trọng đến lợi ích của người tiêu dùng và xã hội.

- Vai trò của nhà nước trong việc điều tiết cạnh tranh: để đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng nhà nước cần điều tiết cạnh tranh, điều chỉnh các hành vi cạnh tranh của ác doanh nghiệp đảm bảo chúng không thao túng thị trường, sự can thiệp của nhà nước phải luôn tôn trọng các quy luật chung vốn có của thị trường đồng thời không làm ảnh hưởng đến quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp.

Câu 3: Em hãy cho biết vai trò của cạnh tranh đối với từng đối tượng trong nền kinh tế.

Trả lời:

- Vai trò của cạnh tranh đối với người sản xuất: cạnh tranh thúc đẩy người sản xuất đưa ra các biện pháp để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

- Vai trò của cạnh tranh đối với người tiêu dùng: cạnh tranh tạo điều kiện cho người tiêu dùng thỏa mãn như cầu của mình.

- Vai trò của cạnh tranh đối với nền kinh tế: Cạnh tranh thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và khai tác tối đa các nguồn lực quốc gia.

Câu 4: Hãy chỉ ra một số hệ quả của của việc cạnh tranh không lành mạnh.

Trả lời:

Hệ quả của việc cạnh tranh không lành mạnh:

- Tác động đến doanh nghiệp: Những hành vi cạnh tranh không lành mạnh ảnh hưởng xấu đến những hoạt động trong kinh doanh của các doanh nghiệp chân chính khiến họ bị thiệt hại về tài chính, mất đi lượng khách hàng từ đó thị phần trên thị trường suy giảm, xấu hơn nữa là doanh nghiệp phải đối diện với nguy cơ phá sản, thâu tóm hoặc mua lại.

- Tác động đến người tiêu dùng: Cảm thấy e dè, nghi ngờ về một sản phẩm đang có trên thị trường, không thể nào phân biệt được thật giả.

- Tác động đến nền kinh tế của một đất nước:  ảnh hưởng đến nguồn thu thuế của nhà nước, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ có tâm lí không được thoải mái khi đầu tư vào thị trường Việt Nam từ đó dẫn đến thâm hụt về vốn đầu tư nước ngoài.

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Cả nhà bà M và bà H đều cung ứng một mặt hàng chung là đồ thủ công mĩ nghệ, để có thể cạnh được với nhà bà M thì xưởng nhà bà H phải nâng cao được năng suất và chất lượng sản phẩm. Theo em, nhà bà H cần phải thay đổi như thế nào để có thể cạnh tranh được với nhà bà M.  

Trả lời:

Để cạnh tranh được với nhà bà M, hộ nhà bà H cần phải làm như sau:

- Đầu tư thêm các trang thiết bị cần thiết để có thể nâng cao được năng suất.

- Đào tạo, nâng cao tay nghề cho thợ ở trong xưởng.

- Tìm hiểu, bổ sung thêm các mẫu mã phù hợp với thị trường.

Câu 2: Đọc trường hợp sau đây và cho biết:

“Để thu hút được khách hàng, ngân hàng D dã phát triển nhiều sản phẩm với chương trình khuyến mãi đa dạng đi kèm để tăng tính cạnh tranh. Nhờ đó, khách hàng nhận được những dịch vụ ngày càng phong phú và chất lượng như: kết nối thanh toán trực tuyến các ví điện tử; chuyển tiền liên ngân hàng 24/7; mua vé máy bay, đóng tiền điện, nước, học phí,…”

Em hãy cho biết người tiêu dùng được hưởng lợi gì từ cơ chế cạnh tranh trong trường hợp trên.

Trả lời:

Những lợi ích mà người tiêu dùng nhận được trong các trường hợp trên là:

+ Nhận được nhiều chương trình khuyến mãi từ phía ngân hàng D.

+ Khách hàng được trải nghiệm nhiều các tiện ích, tính năng như: kết nối thanh toán trực tiếp các ví điện tử, chuyển tiền liên ngân hàng 24/7, mua vé máy bay, đóng tiền điện nước, học phí,…

Câu 3: Em hãy cho biết lợi ích của các ngành xuất khẩu mang lại nền kinh tế. Theo em, việc xuất khẩu gạo sang các nước khác đem đến lợi ích gì cho nền kinh tế của nước ta?

Trả lời:

* Lợi ích của ngành xuất khẩu:

- Đem lại doanh thu cho doanh nghiệp.

- Quảng bá thương hiệu doanh nghiệp, thương hiệu quốc gia.

- Đem lại nguồn ngoại tệ cho đất nước.

- Góp phần thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu.

* Việc xuất khẩu gạo đem đến cho đất nước ta những lợi ích:

- Tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu phục vụ công nghiệp hoá đất nước.

- Xuất khẩu đóng vai trò chuyển dịch cơ cấu kinh tế thúc đẩy sản xuất phát triển.

- Xuất khẩu có tác động tích cực tới giải quyết công ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân.

Câu 4: Hộ gia đình nhà ông K đã kinh doanh các nguồn lợi thủy sản từ nhiều năm nay, vào năm ngoái nhà chị P mở một cửa hàng kinh doanh mới mặt hàng kinh doanh tương tự như hộ nhà ông K. Để khách hàng dành sự quan tâm đến cửa hàng nhà mình hơn chị P còn không tiếc lời chê bai về chất lượng sản phẩm của nhà ông K. Khi ông K biết được chuyện thì rất buồn và nghĩ tại sao ông luôn đem đến cho mọi người những sản phẩm có giá trị tốt, không thù hằng với ai vậy mà lại có người cố tình vì lợi ích của mình mà làm ảnh hưởng đến việc kinh doanh của gia đình ông. Theo em việc cạnh tranh của chị P có lành mạnh hay không? Đem lại các hệ quả gì?

Trả lời:

Việc làm của chị P được coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh, vì muốn đẩy danh tiếng của sản phẩm nhà mình lên mà chị đã không ngại đặt điều nói xấu, phá hoại uy tín của hộ kinh doanh khác.

Hệ quả của các việc chị P đã làm: làm ảnh hưởng đến uy tín của hộ nhà ông K, ảnh hưởng đến tình trạng kinh doanh của nhà ông K, mất đi mối quan hệ trong kinh doanh.

4. VẬN DỤNG CAO (5 câu)

Câu 1: Trong khu phố nhà chị M có rất nhiều các quán hàng bán bánh mỳ vào buổi sáng, vì có nhiều sự lựa chọn nên các quán rất chú tâm vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm để có thể đem đến cho người tiêu dùng sản phẩm tốt nhất, giữ chân được khách hàng vào những lần sau. Theo em, lợi ích của việc cạnh tranh trong trường hợp này là gì?

Trả lời:

Lợi ích của kinh doanh trong trường hợp này là: có nhiều hộ cùng buôn bán một mặt hàng dẫn tới tình trạng cung vượt cầu, khách hàng có nhiều sự lựa chọn trong việc mua bán của mình; nên nếu quán hàng muốn khách hàng đến với mình trong các lần sau thì tất yếu phải cạnh nhau về giá thành và chất lượng sản phẩm. Vì thế cạnh tranh trong trường hợp này mang lại chất lượng sản phẩm cho người tiêu dùng.

Câu 2: Trong thời kì nền kinh tế thị trường biến động liên tục, các thiết bị công nghệ liên tục được ra đời tạo ra sự biến động lớn như thời điểm hiện tại thì việc cần thiết của các doanh nghiệp cần làm để có thể cạnh tranh được với các đối thủ là gì?

Trả lời:

Trong thời kì các thiết bị công nghệ đang chiếm ưu thế trong nền kinh tế thị trường, để cạnh tranh được với các đối thủ, các doanh nghiệp cần phải cải tiến phương thức sản xuất, tận dụng nguồn lợi của các thiết bị mang lại. Nâng cao tay nghề, trình độ sử dụng các thiết bị công nghệ cho người lao động.

Câu 3: Từ khi xác định được định hướng hình thức kinh doanh của mình ông T luôn nghiên cứu rất nghiêm túc hình thức kinh doanh của các đối thủ cạnh tranh, để có hướng cạnh tranh phù hợp. Theo em, hình thức cạnh tranh của ông T đã được coi là cạnh tranh lành mạnh chưa, vì sao?

Trả lời:

Hình thức cạnh tranh của ông T được coi là cạnh tranh lành mạnh vì các việc làm của ông T không gây ảnh hưởng đến uy tín cũng như đến việc kinh doanh của bất kì một đối thủ nào trên thương trường.

Câu 4: Doanh nghiệp H và doanh nghiệp K là đối thủ nhiều năm nay của nhau trên thị trường kinh doanh. Mới đây doanh nghiệp H đã nghiên cứu, phát triển thành công sản phẩm mới và đưa ra thị trường. Ngay lập tức doanh nghiệp K đã tìm cách thăm dò, tìm hiểu về sản phẩm của đối thủ, tìm cách lấy thông tin và nhanh chóng đưa ra thị trường một sản phẩm tương tự. Thậm chí để cạnh tranh nguồn khách hàng với doanh nghiệp H, doanh nghiệp K còn cho chạy các quảng cáo đẩy cao danh tiếng sản phẩm của mình và hạ danh tiếng sản phẩm của doanh nghiệp K. Theo em, hành động của doanh nghiệp K có được coi là cạnh tranh lành mạnh hay không?

Trả lời:

Hành động cạnh tranh của doanh nghiệp K được cho là hành vi cạnh tranh không lành mạnh vì các hoạt động cạnh tranh của doanh nghiệp này mang tính tiêu cực, các việc làm này đang làm mất đi đạo đức kinh doanh khi có hành động cho người thăm dò sản phẩm của người khác và cố tình bôi nhọ danh dự của doanh nghiệp khác. 

Câu 5: Các doanh nghiệp trên thị trường đồng loạt đưa ra các biện pháp nhằm kích thích lượng mua sắm của khách hàng vào dịp cuối năm, công ty X cũng không ngoại lệ, công ty cho thăm dò thị trường và phát triển các phương án kinh doanh hiệu quả nhất đối với công ty của mình. Cùng với đó công ty M chỉ chờ đợi các công ty khác có được phương án và chớp lấy thời cơ lấy đi phương án mà công ty khác đề ra. Theo em, việc làm của công ty M có mang tính chất cạnh tranh lành mạnh hay không?

Trả lời:

Việc làm của công ty M mang tính cạnh tranh không lành mạnh, do công ty này không tập trung vào nghiên cứu các ý tưởng mới có bước đột phá cho công ty mà chỉ chú ý đến việc đi sao chép ý tưởng của công ty khác. Việc làm sao chép ý tưởng của công ty khác có thể dẫn đến các hậu quả tiêu cực, gây ra những tranh chấp không đáng có trên thị trường kinh doanh.