TL: GIỌT SƯƠNG ĐÊM

 NHẬN BIẾT 

Câu 1:Tìm hiểu về nhà văn Trần Đức Tiến ?

Trả lời:

- Nhà văn Trần Đức Tiến sinh ngày 2/5/1953. Ông quê ở làng Cao Đà, xã Nhân Mỹ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Ông từng học ở trường làng rồi vào học trường chuyên Văn danh tiếng của thành phố Nam Định - Trường Lê Hồng Phong. Thời đi học, ông là học sinh giỏi Văn toàn miền Bắc.

- Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1996, Ủy viên Hội đồng Văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam Khóa 7 (2005 – 2010), Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam Khóa 8 (2010 – 2015), Trưởng ban Văn học thiếu nhi Hội Nhà văn Việt Nam Khóa 9 (2015 – 2020), Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam Khu vực miền Đông Nam bộ các khóa 7, 8, 9. Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, kiêm Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Bà Rịa – Vũng Tàu từ năm 1998 đến năm 2007.

Câu 2: Phong cách viết văn của tác giả là gì?

Trả lời:

+ Ông quan niệm: "Chất liệu của văn chương là cuộc sống quanh mình" và được đánh giá là "người chưng cất truyện ngắn nguyên chất”

+ Khi viết tác phẩm cho thiếu nhi, ông viết bằng tâm thế của một đứa trẻ nên truyện đồng thoại của ông mang nét tinh tế, hồn nhiên.

- Tác phẩm chính: Linh hồn bị đánh cắp (Tiểu thuyết, 1990 - in lại 2006), Bụi trần (Tiểu thuyết, 1992 - in lại 2004, 2006), Bão đêm (Tập truyện ngắn, 1993), Mười lăm năm mưa xói (Tập truyện ngắn, 1997), Thằng Cúp (Tập truyện thiếu nhi, 2001), Làm mèo (Truyện vừa thiếu nhi, 2003), Trăng vùi trong cỏ (Tập truyện thiếu nhi, 2006),…

- Giải thưởng: Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010 cho tập truyện Lỏng và tuột; Giải nhì truyện ngắn Tạp chí Văn nghệ Quân đội (năm 1987 và 1990); Giải nhất truyện ngắn báo Người Hà Nội (1986); Giải nhất Cuộc thi Tiểu thuyết và truyện ngắn của Nhà xuất bản Hà Nội (1993),…

Câu 3: Thể loại của văn bản này là gì?

Trả lời:

 Truyện đồng thoại có nhân vật thường là loài vật hoặc đồ vật được nhân hóa, vừa phản ánh đặc điểm sinh hoạt của loài vật vừa thể hiện đặc điểm của con người.

Câu 4: Nêu ra xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của truyện “Giọt sương đêm”?

Trả lời:

Truyện được trích trong tác phẩm Xóm Bờ Giậu sáng tác năm 2018.

Câu 6: Nêu phương thức biểu đạt của câu chuyện?

Trả lời:

Tự sự, miêu tả, biểu cảm.

Câu 7: Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Đặc điểm của ngôi kể này là gì?

Trả lời:

Truyện kể theo ngôi thứ 3 - người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng. Cách kể này giúp người kể có the kể chuyện một cách linh hoạt, tư do những gì diễn ra với nhân vật.

Câu 8: Hãy tóm tắt lại câu chuyện?

Trả lời:

Đoạn trích kể về việc Bọ Dừa đến ở trọ một đêm tại xóm Bờ Giậu. Thằn Lằn đã mới Bọ Dừa vào ở trong bình với mình vì ở quanh đây không có khách sạn, nhà nghỉ nào cả. Vì sợ những lần bị bọn trẻ bắt cóc nên Bọ Dừa từ chối và xin ngủ tạm dưới vòm trúc. Lúc đó Thằn Lằn phi nhanh đến cụ giáo Cóc báo cáo. Đêm đó, xóm Bờ Dậu hỗn tạp nhiều âm thanh khiến vị khách khó ngủ. Bất ngờ, một giọt sương nhằm trúng cổ ông khách rớt xuống, Bọ Dừa tỉnh hẳn. Sáng hôm sau, Thằn Lằn hỏi thăm và Bọ Dừa kể lại chuyện mây, gió, Ốc Sên, Tắc Kè,… đêm qua. Vì nơi đây gợi nhớ đến quê nhà nên Bọ Dừa quyết định trở về cái xóm thời thơ ấu.

Câu 9: Truyện Giọt sương đêm được chia thành bố cục mấy phần?

Trả lời:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...Thằn Lằn gật gù): Bọ Dừa đến ở trọ xóm Bờ Giậu.

- Phần 2 (Còn lại): Sau một đêm ở trọ của Bọ Dừa

 THÔNG HIỂU

Câu 10: Nêu giá trị nội dung của tác phẩm?

Trả lời:

Đoạn trích vừa khơi gợi lại trong lòng những người sinh ra và lớn lên ở làng quê những hình ảnh quen thuộc, thân thương thời thơ ấu, vừa giúp những bạn đọc sinh ra và lớn lên ở thành thị hình dung rõ nét về bức tranh làng quê với những bờ giậu dân dã và một thế giới loài vật phong phú, rực rỡ sắc màu và thấm đẫm thương yêu.

Câu 11: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời:

- Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba khách quan, toàn diện.

- Nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, đặc sắc.

- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.

Câu 12: Trong chuyện xuất hiện những nhân vật nào? Đặc tính của từ nhân vật ra sao?

Trả lời:

- Thằn lằn: sống trong một chiếc bình, có phần ẩn nấp nhưng rất hiếu khách . Mời cả Bọ dừa ở tạm nhà mình.

- Bọ Dừa:  Vô tình lượn qua xón Bờ Dậu, xin ngủ một đêm trên lá trúc. Bị ám ảnh việc trong các hộp tối vì từng bị những đứa trẻ bắt đi làm thú vui. Sau đó nhờ có giọt sương đêm đã khiến cho Bọ Dừa thức tỉnh, nhớ về quê hương của mình và quyết định trở về quê hương ngay sáng hôm sau.

- Bác Cóc: một người có kinh nghiệm, có kiến thức sâu rộng về muôn loài và những triết lý nhân sinh

- Ngoài ra còn có những nhân vật phụ như: Ốc Sên, Tắc Kè,...

=> Tất cả những nhân vật được nhân hóa như người. Tạo nên sự sống động cho bức tranh cuộc sống. Khiến câu chuyện trở nên gần gũi và chân thực với người xem. Đặc biệt thích hợp cho những đứa tuổi nhỏ.

 VẬN DỤNG

Câu 13: Cuộc gặp giữa Bọ Dừa và Thằn Lằn diễn ra như thế nào?

Trả lời:

- Thời gian: trời chạng vạng tối.

- Không gian: xóm Bờ Giậu.

- Nguyên nhân: Bọ Dừa muốn tìm một xóm trọ

- Cuộc gặp gỡ:

• Bọ Dừa: Thận trọng đáp xuống ngọn măng trúc ngoài cùng xóm Bờ Giậu; hỏi thăm về chỗ trọ trong xóm, kể cả một chỗ trọ xoàng xĩnh.
• Thằn Lằn: Hỏi han, đề nghị cho ở nhờ; hỏi để báo tin và ái ngại trước việc Bọ Dừa không ngủ được.

Câu 14: Cuộc trò chuyện của Thằn Lằn và cụ giáo Cóc liên quan đến điều gì?

Trả lời:

- Thời gian: trời chạng vạng tối.

- Không gian: xóm Bờ Giậu.

- Nguyên nhân: Thằn Lằn đến thông báo về sự có mặt của Bọ Dừa.

 Cuộc gặp gỡ:

• Thằn Lằn: Đến báo tin về sự có mặt của Bọ Dừa; Kinh ngạc trước sự hiểu biết của ông giáo Cóc.
• Cụ giáo Cóc: am hiểu sâu rộng về họ cánh cứng: “Có hàng trăm, hàng nghìn... cũng có…”.

Câu 15:  Giọt sương đêm đã tác động như thế nào đến quyết định của Bọ Dừa?

Trả lời:

 Cảnh đêm sương: Bọ Dừa cảm nhận từng sự chuyển động trong đêm.

• Trời nhiều mây.
• Sương rơi lần trong tiếng thở dài của gió.
• Lá cây xào xạc.
• Côn trùng trong lòng đất rỉ rả mãi điệu buồn.
• Tắc Kè khuya khoắt gọi cửa.
• Nghe thấy cả tiếng Ốc Sên nhẹ nhàng trườn qua chiếc lá rụng.

- Tình huống: Một giọt sương rơi xuống khiến Bọ Dừa rùng mình, tỉnh hẳn. Cả đêm đó Bọ Dừa chẳng chợp mắt được nhưng lại rất hài lòng.

- Giọt sương khiến Bọ Dừa sực nhớ quê nhà. Bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn mà Bọ Dừa quên mất quê hương.

=> Giọt sương đó trong trẻo như sự thức tỉnh đối với Bọ Dừa, khiến Bọ Dừa trở về với bản thể, nhớ về quê hương.

 VẬN DỤNG CAO

Câu 16: Viết một đoạn văn cảm nhận của em về truyện ngắn Giọt Sương Đêm?

Trả lời:

Truyện ngắn Giọt sương đêm muốn gửi gắm thông điệp đôi khi cuộc sống bận rộn khiến con người quên đi những điều gần gũi, thân thuộc. Và quê hương luôn là bến đỗ bình yên nhất đối với mỗi người. Đoạn trích "Giọt sương đêm" của Trần Đức Tiến đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn đọc và gợi ra nhiều suy ngẫm cho mỗi người về quê hương, nguồn cội. Dưới ngòi bút tài hoa của nhà văn, chân dung của các loài vật hiện lên vô cùng đẹp đẽ, sống động. Bọ Dừa vì mải miết mưu sinh mà quên đi quê hương mình. Đến một ngày vô tình trở thành người khách trọ, khi giọt sương đêm vô tình làm lạnh cổ, vị khách mới sực tỉnh và da diết nhớ về quê hương để rồi vị khách quyết định trở về nơi chôn nhau cắt rốn của mình. Chính guồng quay bất tận của cơm áo gạo tiền đã cuốn con người vào trong những lo toan vụn vặt mà quên đi suối nguồn của yêu thương. Đó chính là khoảnh khắc thức tỉnh của nhân vật và cũng là bài học sâu sắc mà tác giả gửi đến bạn đọc chúng ta. Những ai đang mưu sinh nơi đất khách quê người, những ai vì một lí do nào đó phải xa quê để bươn chải, hãy lắng lòng một chút để nghĩ về mẹ cha, về tổ tông, nguồn cội. Qua văn bản "Giọt sương đêm", bạn đọc không chỉ thấy được thế giới nhiều màu sắc của các loài vật, mà qua sự thức tỉnh của Bọ Dừa, chúng ta còn rút ra bài học cho chính bản thân mình: dù bạn là ai hay ở đâu trên địa cầu này thì hãy luôn nhớ về tổ tông, nguồn cội và quê hương yêu dấu của chúng ta.