Đáp án Lịch sử 9 kết nối tri thức Bài 22: Cách mạng khoa học – kĩ thuật và xu thế toàn cầu hoá

BÀI 22. CÁCH MẠNG KHOA HỌC – KĨ THUẬT VÀ XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ

MỞ ĐẦU

Hình 22.1 và hình 22.2 phản ánh thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật cũng như sự gia tăng xu hướng toàn cầu hoá của thế giới hiện nay. Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đã đạt được những thành tựu cơ bản gì và có ảnh hưởng như thế nào đối với Việt Nam? Xu hướng toàn cầu hoá có biểu hiện và tác động như thế nào đối với thế giới và Việt Nam?

Hướng dẫn chi tiết:

Cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật đã mang lại những thành tựu cơ bản quan trọng. Đầu tiên, nó đã rút ngắn thời gian phát minh khoa học và ứng dụng các phát hiện vào sản xuất. Điều này đồng nghĩa với việc tăng tốc độ phát triển công nghệ và đem lại những lợi ích kinh tế và xã hội đáng kể.

Sự kết nối chặt chẽ giữa khoa học, kỹ thuật và công nghệ là một yếu tố quan trọng trong cuộc cách mạng này. Các thành tựu khoa học được áp dụng vào sản xuất và công nghệ, đồng thời những yêu cầu và thách thức kỹ thuật đem lại những đột phá và sự tiến bộ trong nhiều lĩnh vực.

Việc áp dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật đã có những ảnh hưởng tích cực đối với Việt Nam. Nó đã đóng góp vào việc nhảy vọt về sản xuất và năng suất lao động, góp phần nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống của người dân. Việc áp dụng công nghệ và quy trình hiện đại đã cải thiện hiệu quả sản xuất, tăng cường cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Đồng thời, cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật cũng phản ánh xu hướng toàn cầu hóa. Quan hệ thương mại quốc tế phát triển nhanh chóng, các công ty xuyên quốc gia có tác động lớn và sự sáp nhập, hợp nhất các công ty trở thành các tập đoàn lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực khoa học - kỹ thuật.

Tác động của cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật đối với thế giới và Việt Nam là thúc đẩy sự phát triển và xã hội hóa của lực lượng sản xuất. Nó đòi hỏi sự cải cách sâu rộng để nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả của nền kinh tế. Việt Nam đã phải thực hiện những cải cách để đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng này, đồng thời tận dụng cơ hội để thúc đẩy phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

1. THÀNH TỰU CỦA CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC – KĨ THUẬT VÀ ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI VIỆT NAM

Câu hỏi 1: Nêu những thành tựu chủ yếu của cách mạng khoa học – kĩ thuật trên thế giới

Hướng dẫn chi tiết:

Các lĩnh vực khoa học và công nghệ đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Dưới đây là một số ví dụ:

Khoa học cơ bản: Các lĩnh vực như Toán học, Vật lí, Sinh học, Hoá học đã đạt được nhiều thành tựu lớn. Ví dụ, các nhà toán học đã phát triển các lý thuyết và phương pháp tính toán tiên tiến, trong khi các nhà vật lý đã phát hiện ra các hiện tượng và nguyên tắc cơ bản về vật chất và năng lượng. Các nhà khoa học sinh học và hoá học cũng đã đóng góp vào việc hiểu và ứng dụng các quy trình và cấu trúc của các hệ sinh thái và chất liệu.

Công nghệ sinh học: Công nghệ di truyền, công nghệ tế bào và công nghệ vi sinh đã đạt được những bước tiến đáng kể. Các phát minh trong lĩnh vực di truyền đã mang lại những ứng dụng quan trọng trong y học, nông nghiệp và công nghiệp. Công nghệ tế bào và vi sinh đã cung cấp cơ sở cho nhiều phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh, cũng như cho quá trình sản xuất và tái tạo các chất lượng và sản phẩm sinh học.

Công nghệ vật liệu: Công nghệ vật liệu đã tạo ra các vật liệu mới với tính chất vượt trội. Ví dụ, polymers siêu dẻo, composite siêu bền và nano vật liệu siêu nhỏ đã mang lại những ứng dụng đột phá trong nhiều lĩnh vực, từ công nghiệp đến y tế và điện tử.

Công nghệ năng lượng: Công nghệ năng lượng đã phát triển trong nhiều lĩnh vực, bao gồm năng lượng hạt nhân, năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng sinh học và năng lượng nhiệt hạch. Các công nghệ này đã đóng góp vào việc đ diversify nguồn cung cấp năng lượng và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Công nghệ thông tin: Các công nghệ thông tin, bao gồm máy tính, lưu trữ dữ liệu, tính toán và mạng internet, đã phát triển đáng kể. Các thế hệ máy tính điện tử ngày càng mạnh mẽ và có khả năng xử lý thông tin vượt trội, trong khi internet đã trở thành một phương tiện giao tiếp và truyền thông quan trọng.

Giao thông vận tải: Công nghệ đã đem lại sự phát triển trong lĩnh vực giao thông vận tải, ví dụ như máy bay siêu âm khổng lồ và tàu hoả tốc độ cao. Các phát minh này đã nâng cao hiệu suất và tốc độ di chuyển trong việc vận chuyển hàng hóa và người.

Câu hỏi 2: Em ấn tượng nhất với thành tựu nào của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

- Em ấn tượng nhất với thành tựu về Internet vì tính đa dạng của nó

- Internet cung cấp nguồn thông tin, kho kiến thức khổng lồ, trở thành phương tiện giải trí hữu ích với mọi người trong cuộc sống

- Nhờ Internet, mọi người có thể cùng nhau trò chuyện, trao đổi thông tin, kinh nghiệm trên các trang mạng xã hội; việc mua sắm online đã trở nên dễ dàng, tiện lợi

Câu hỏi 1: Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong bài để làm rõ ảnh hưởng tích cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam.

Hướng dẫn chi tiết:

- Thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam theo hướng hiện đại, hội nhập với khu vực và thế giới

- Góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, làm thay đổi phương thức quản lí nhà nước, mô hình sản xuất kinh doanh, tiêu dùng và đời sống văn hoá, xã hội

Câu hỏi 1: Nêu một số ảnh hưởng tiêu cực của cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam

Hướng dẫn chi tiết:

- Việt Nam rất dễ bị biến thành nơi gia công, lắp ráp đơn giản của các nước có nền công nghệ hiện đại

- Nguy cơ về an ninh, chính trị, an toàn xã hội do thông tin bảo mật bị đánh cắp hoặc thông tin xấu, sai sự thật được phát tán rộng rãi trên không gian mạng,...

2. XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ VÀ TÁC ĐỘNG VỚI THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 2 và thông tin trong mục, hãy cho biết toàn cầu hoá là gì? Trình bày những biểu hiện chủ yếu của toàn cầu hoá.

Hướng dẫn chi tiết:

Toàn cầu hóa là quá trình tăng cường sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế, văn hóa và chính trị trên toàn thế giới. Có một số biểu hiện chủ yếu của toàn cầu hóa:

Kinh tế: Toàn cầu hóa kinh tế được thể hiện qua sự gia tăng của quan hệ thương mại quốc tế và sự phát triển của các tập đoàn đa quốc gia hoặc tổ chức phi chính phủ. Các công ty và tổ chức này thường hoạt động trên phạm vi quốc tế và có ảnh hưởng đến nhiều quốc gia. Hơn nữa, hệ thống tài chính cũng đã mở rộng và tích hợp toàn cầu, với sự xuất hiện của các tổ chức tài chính khu vực và quốc tế.

Văn hóa: Toàn cầu hóa văn hóa được thể hiện thông qua việc chia sẻ, tăng cường giao lưu và trao đổi giữa các nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Sự phát triển của công nghệ thông tin và viễn thông đã tạo ra môi trường cho việc truyền thông và trao đổi văn hóa. Các yếu tố văn hóa như âm nhạc, phim ảnh, ẩm thực, thời trang và phong cách sống cũng đã được lan truyền và thâm nhập vào các quốc gia khác nhau.

Chính trị: Toàn cầu hóa chính trị được thể hiện qua sự phát triển và ảnh hưởng ngày càng gia tăng của các tổ chức khu vực và quốc tế. Các tổ chức như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), và các hiệp hội khu vực như Liên minh châu Âu (EU) đã góp phần trong việc thúc đẩy hợp tác và quyết định chung giữa các quốc gia. Toàn cầu hóa cũng đã tạo ra những thách thức và cơ hội trong việc xử lý các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh và phát triển bền vững.

Tuy toàn cầu hóa mang lại nhiều lợi ích như tăng cường trao đổi kinh tế, văn hóa và chính trị, nhưng cũng có những vấn đề và tranh cãi liên quan đến sự bất bình đẳng kinh tế, mất mát việc làm và mất địa phương, sự mất độc lập văn hóa và sự kiểm soát chính trị.

Câu hỏi 1: Hãy nêu và đánh giá những tác động của xu thế toàn cầu hoá đối với thế giới.

Hướng dẫn chi tiết:

- Thúc đẩy nhanh sự hình thành thị trường kinh tế toàn cầu, xã hội hoá lực lượng sản xuất, đem lại sự tăng trưởng cao về kinh tế

- Tạo nên sự liên kết ngày càng chặt chẽ giữa các lực lượng, các quốc gia, khu vực trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu vì mục tiêu phát triển chung của nhân loại

- Làm gia tăng giao lưu, trao đổi văn hoá giữa các quốc gia, dân tộc và định hình xu hướng văn hoá toàn cầu.

- Toàn cầu hoá cũng làm gia tăng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia; kéo dài khoảng cách chênh lệch giàu nghèo trong mỗi quốc gia, giữa các quốc gia và các khu vực trên thế giới; làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm môi trường, dịch bệnh; làm xói mòn và đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc

Câu hỏi 2: Tại sao nói toàn cầu hoá vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với Việt Nam?

Hướng dẫn chi tiết:

Toàn cầu hoá vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với Việt Nam vì:

- Toàn cầu hoá tạo điều kiện cho quá trình hội nhập khu vực và thế giới trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá

- Về kinh tế, toàn cầu hoá tạo ra cho nước ta cơ hội tiếp cận vốn đầu tư nước ngoài, trình độ khoa học – kĩ thuật tiên tiến của thế giới; mở rộng hoạt động thương mại, xuất khẩu lao động; chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao mức sống người dân,... nhưng cũng làm gia tăng sự cạnh tranh

- Về chính trị, toàn cầu hoá mở ra cơ hội để Việt Nam tham gia và thể hiện vai trò tích cực trong các tổ chức khu vực, quốc tế, góp phần nâng cao uy tín, địa vị quốc gia

- Về văn hoá, toàn cầu hoá cho phép mở rộng giao lưu, tiếp xúc và tiếp thu những tinh hoa văn hoá của nhân loại, làm giàu cho nền văn hoá Việt Nam, nhưng cũng dẫn đến nguy cơ bị hoà tan, làm xói mòn bản sắc văn hoá truyền thống

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi: Hãy vẽ sơ đồ tư duy (theo ý tưởng của em) về những thành tựu tiêu biểu thuộc các lĩnh vực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật

Hướng dẫn chi tiết:

Câu hỏi 1: Em có mong muốn trở thành công dân toàn cầu không? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

Trở thành công dân toàn cầu sẽ:

+ Mang lại cơ hội tiếp cận nền tri thức của thế giới, dễ dàng mở rộng mối quan hệ với bạn bè năm châu

+ Được tiếp xúc và tìm hiểu với nhiều nền văn hóa đa dạng trên thế giới

+ Mở ra những cơ hội mới về học tập cũng như việc làm

+ Phát triển các kĩ năng của bản thân

Câu hỏi 2: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo và internet về một thành tựu khoa học – kĩ thuật của Việt Nam và chia sẻ với bạn về thành tựu đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Thành tựu khoa học - kỹ thuật của Việt Nam trong lĩnh vực giàn khoan tự nâng là một bước tiến đáng kể. Giàn khoan này là giàn khoan đầu tiên của Việt Nam có khả năng hoạt động ở độ sâu 90m dưới mặt nước và có thể khoan sâu đến 6.100m dưới đáy biển. Nó có khối lượng kết cấu và thiết bị lớn, với hơn 12.000 tấn và được trang bị hơn 675 bộ bản vẽ thiết kế chi tiết.

Giàn khoan này thuộc sở hữu của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN), và dự án đã được tài trợ một số lượng lớn. Với việc thành công trong việc lắp đặt giàn khoan trên biển, Việt Nam có thể tự hào là quốc gia sở hữu một giàn khoan chất lượng nằm trong top 3 khu vực châu Á và top 10 trên thế giới.

Thành tựu này đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong ngành công nghiệp dầu khí của Việt Nam, cho phép nước này nâng cao khả năng thăm dò và khai thác tài nguyên dầu khí trên biển. Ngoài ra, nó cũng tạo ra cơ hội kinh tế và công nghệ cho các công ty và chuyên gia trong ngành này.