Giáo án Lịch sử 9 kết nối bài 22: Cách mạng khoa học – kĩ thuật và xu thế toàn cầu hóa

Hình 1:……………………………………

Hình 2:……………………………………

Hình 3:……………………………………

Hình 4:……………………………………

Hình 5:……………………………………

Hình 6:……………………………………

Hình 7:……………………………………

Hình 8:……………………………………

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức nhanh cho HS trò chơi “Ai hiểu biết hơn”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội chơi. Lần lượt từng thành viên của các đội nói thông tin liên quan đến cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật.

+ Đội nào có nhiều đáp án chính xác hơn, đó là đội chiến thắng. 

Gợi ý:

+ Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX tại Mỹ và lan rộng ra toàn cầu, bắt nguồn từ những nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người, đặc biệt trong bối cảnh bùng nổ dân số và vơi cạn tài nguyên thiên nhiên. 

+ Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật ngày nay diễn ra dựa trên sự ra đời, phát triển của điện tử và công nghệ thông tin, rút ngắn thời gian và phát minh khoa học, ứng dụng vào sản xuất, gắn kết chặt chẽ giữa khoa học, kĩ thuật và công nghệ với nhau. 

- GV chia HS cả lớp thành 5 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho HS:

Khai thác Hình 22.1, 22.3 – 22.6, mục Em có biết, thông tin mục 1a SGK tr.110 – 112 và trả lời câu hỏi: 

Hình 22.1. Rô bốt thu hoạch dâu tây

Hình 22.3. Một số thế hệ máy tính

Hình 22.4. Máy chụp cộng hưởng từ (MRI) 

– một ứng dụng kĩ thuật hiện đại trong y học

Hình 22.5. Minh họa thành phố thông minh

Hình 22.6. Bản thiết kế được in 3D

+ Nhóm 1: Trình bày những thành tựu chính của khoa học cơ bản. Em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

+ Nhóm 2: Trình bày những thành tựu chính của công nghệ sinh học và công vật liệu. Em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

+ Nhóm 3: Trình bày những thành tựu chính của công nghệ năng lượng và công nghệ thông tin. Em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

+ Nhóm 4: Trình bày những thành tựu chính của lĩnh vực giao thông vận tải và thông tin liên lạc. Em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

+ Nhóm 5: Trình bày những thành tựu chính của công nghệ kĩ thuật số và công nghệ in 3D. Em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

- GV cung cấp thêm cho các nhóm một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

- GV nêu tiêu chí đánh giá sản phẩm của các nhóm trong quá trình báo cáo:

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Theo em, những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật mang lại ý nghĩa và tác động gì đối với đời sống con người?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 5 nhóm lần lượt trình bày về thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật. 

- GV mời đại diện 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

+ Ý nghĩa:

• Là cột mốc lớn trong lịch sử văn minh loài người.

• Rút ngắn khoảng cách giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển, tạo cơ hội cho những nước đang phát triển có khả năng tiếp xúc và nắm bắt thời cơ.

• Mang lại những tiến bộ phi thường, những thành tựu kì diệu.

• Đem đến những đổi thay to lớn  trong cuộc sống.

+ Tác động:

• Tích cực: Tạo bước phát triển nhảy vọt trong sản xuất; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần; thay đổi cơ cấu dân cư lao động, giảm lao động nông nghiệp, công nghiệp, tăng lao động dịch vụ.

• Tiêu cực: Chế tạo  vũ khí  hủy diệt, bom nguyên tử, vũ khí hóa học,...; ô nhiễm môi trường; tai nạn giao thông, tai nạn lao động; xuất hiện nhiều bệnh dịch mới,…

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá phần báo cáo của các nhóm.

- GV kết luận: 

+ Sau Chiến tranh thế giới thế giới thứ hai, cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật phát triển nhanh và đạt được nhiều thành tựu kì diệu trên các lĩnh vực: khoa học cơ bản, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu, công nghệ năng lượng, công nghệ thông tin, giao thông vận tải, thông tin liên lạc, công nghệ kĩ thuật số. 

+ Những thành tựu này được ứng dụng vào sản xuất, đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của đời sống con người. Đồng thời, giúp gắn kết chặt chẽ giữa khoa học, kĩ thuật và công nghệ với nhau. 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

1. Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật và ảnh hưởng đối với Việt Nam 

a.  Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật

- Khoa học cơ bản: đạt được nhiều thành tựu lớn trong các ngành Toán học, Vật lí, Sinh học, Hoá học...

- Công nghệ sinh học: 

+ Đạt được bước tiến dài về công nghệ di truyền, công nghệ tế bào, công nghệ vi sinh,... 

+ Thúc đẩy “Cách mạng xanh” trong nông nghiệp,

các tiến bộ y dược, công nghệ thực phẩm.

- Công nghệ vật liệu: tạo ra vật liệu mới chuyên dụng với tính năng vượt trội như: pô-li-me siêu dẻo; com-pô-sít siêu bền; na-nô siêu nhỏ;....

- Công nghệ năng lượng:   khám phá, ứng dụng các nguồn năng lượng mới, đa dạng (nguyên tử, gió, mặt trời, sinh học, nhiệt hạch,...).

- Công nghệ thông tin: tiến dài với các thế hệ máy tính điện tử có khả năng lưu trữ, xử lí thông tin, tính toán vượt trội, mạng internet ứng dụng rộng rãi.

- Giao thông vận tải: có bước tiến vượt trội với sự xuất hiện của các loại máy bay siêu âm   khổng lồ, các loại tàu hoả tốc độ cao.

- Thông tin liên lạc: có bước tiến “thần kì” với sự xuất hiện của sóng vô tuyến qua hệ thống vệ tinh nhân tạo, điện thoại di động, điện thoại thông minh.

- Công nghệ kĩ thuật số:

+ Đạt được các thành tựu quan trọng về dữ liệu lớn, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, kết nối vạn vật,... 

+ Đặt nền móng cho sự ra đời, phát triển của rô bốt thông minh, nền kinh tế số, thành phố thông minh và chính phủ điện tử. 

+ Công nghệ in 3D phát triển, ứng dụng vào sản xuất, tạo mẫu nhanh chóng, chính xác, đa dạng, tiết kiệm chi phí và hạn chế rác thải.

Tư liệu 1. Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật.

Video: Lần đầu tiên giải mã hoàn chỉnh một bộ gene người.

https://www.youtube.com/watch?v=vlviE2Vj648

Video: Nhân bản vô tính - Là tiềm năng hay nguy cơ.

https://www.youtube.com/watch?v=kfbUv8gWaGI

Video: Vàng Đen - Cuộc cách mạng xanh.

https://www.youtube.com/watch?v=gg9VwdMinpk

Video: Những điều thú vị về Polyme.

https://www.youtube.com/watch?v=-VoE1yfV4j8

Video: Tua-bin gió ngoài khơi lớn nhất thế giới.

https://www.youtube.com/watch?v=TR3o2Py9hRM

Video: Mỹ thử nghiệm thành công mẫu máy bay siêu thanh mới.

https://www.youtube.com/watch?v=HdGzu_8m420

Video: Hiểu biết đáng nể của Rô-bốt So-fi-a.

https://www.youtube.com/watch?v=51GasqVz1l0

Video: Đỉnh cao: Nhà in 3D lớn nhất châu âu hoàn thành trong 140 giờ.

https://www.youtube.com/watch?v=_duaqhO5tBw

Video: Tiêu điểm: Thành phố thông minh.

https://www.youtube.com/watch?v=RFA9PvRqwwk

(GV cho HS xem các video tùy vào thực tế giảng dạy).

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về ảnh hưởng của cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đã tác động đến Việt Nam trong nhiều lĩnh vực.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Tư liệu 1 SGK tr.113 và cho biết: Đoạn tư liệu có nội dung gì?

Gợi ý: Tư liệu 1 được trích trong Nghị quyết số 52-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nội dung phản ánh những thời cơ cũng như thách thức của Cách mạng khoa học công nghiệp lần thứ tư đối với Việt Nam. Chúng ta phải nắm bắt kịp thời những thời cơ và chủ động phòng ngừa, ứng phó với những tác động tiêu cực.

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm chẵn, lẻ.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

Khai thác thông tin mục 1b SGk tr.113 và trả lời câu hỏi:

+ Nhóm chẵn: Làm rõ ảnh hưởng tích cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam.

+ Nhóm lẻ: Nêu một số ảnh hưởng tiêu cực của cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam.

- GV cung cấp cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

- GV cho HS liên hệ thực tế, cá nhân và trả lời câu hỏi: Theo em, trước những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, là 1 HS THCS, em cần làm gì để tiếp cận được những thành tựu khoa học – kĩ thuật?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm chẵn, lẻ lần lượt nêu ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu liên hệ bản thân:

Trước những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, là 1 HS THCS, để tiếp cận được những thành tựu khoa học – kĩ thuật, cần: 

+ Nhận thức đúng về ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật. 

+ Nâng cao ý thức trách nhiệm với công cuộc xây dựng đất nước bằng cách: 

• Nỗ lực học tập để trở thành người có tri thức, năng lực.

• Tiếp thu, ứng dụng, có khả năng đổi mới, sáng tạo các thành tựu khoa học – kĩ thuật.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Cách mạng khoa học – kĩ thuật đã và đang có ảnh hưởng sâu rộng, mang lại cả những thời cơ và thách thức đối với Việt Nam. Chúng ta cần tích cực, chủ động, tận dụng, nắm bắt được cơ hội trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế, rút ngắn khoảng cách phát triển. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức cho Việt Nam, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. 

+ Vì vậy, việc khéo léo lựa chọn con đường phát triển phù hợp là bước đi phù hợp để có thể vừa tránh được những rủi ro, vừa tận dụng tối đa các cơ hội do cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật mang lại.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

b. Ảnh hưởng của cách mạng khoa học – kĩ thuật đối với Việt Nam

- Thời cơ:

+ Thúc đẩy sự phát triển của kinh tế theo hướng hiện đại, hội nhập khu vực và thế giới.

+ Nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

+ Thay đổi phương thức quản lí nhà nước, mô hình sản xuất kinh doanh, tiêu dùng và đời sống văn hoá, xã hội.

- Thách thức:

+ Dễ bị biến thành nơi gia công, lắp ráp đơn giản, giá trị gia tăng thấp trong chuỗi giá trị toàn cầu.

+ Nguy cơ về an ninh, chính trị, an toàn xã hội:

• Thông tin bảo mật bị đánh cắp.

• Thông tin xấu, sai sự thật được phát tán rộng rãi trên không gian mạng.