Đáp án Tiếng Việt 5 cánh diều Bài 17: Vinh danh nước Việt

BÀI 17. VƯƠN TỚI TRỜI CAO

(BÀI ĐỌC 2, BÀI VIẾT 2, LUYỆN TỪ VÀ CÂU)

BÀI ĐỌC 2: VINH DANH NƯỚC VIỆT

Câu 1: Theo bài viết, cơ duyên nào đã dẫn ông Nguyễn Quang Riệu đến với công việc khám phá bầu trời?

Hướng dẫn chi tiết:

- Theo bài viết, cơ duyên đã dẫn ông Nguyễn Quang Riệu đến với công việc khám phá bầu trời là những lần thăm Đài Thiên văn Phủ Liễn khi ông còn nhỏ. 

- Dù lúc ấy chưa biết con người nhìn lên trời để làm gì, nhưng hình ảnh Đài Thiên văn Phủ Liễn đã tạo nên một ấn tượng sâu sắc, khơi dậy niềm yêu thích và khát khao tìm hiểu về bầu trời trong ông.

Câu 2: Giáo sư Nguyễn Quang Riệu đã có những đóng góp gì cho khoa học và đất nước?

Hướng dẫn chi tiết:

- Giáo sư Nguyễn Quang Riệu đã có nhiều đóng góp cho khoa học và đất nước.

- Ông đã công bố hơn 150 công trình nghiên cứu và xác định được chính xác vị trí vụ nổ ở chòm sao Thiên Nga, giành được Giải thưởng của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp. 

- Ông còn thường xuyên về quê hương nghiên cứu và dạy học, đồng thời đứng ra xin học bổng của Pháp cho sinh viên Việt Nam và hướng dẫn nhiều người làm tiến sĩ tại Pháp.

Câu 3: Giải thưởng Vinh danh nước Việt thể hiện sự đánh giá của quê hương đối với ông Nguyễn Quang Riệu như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

- Giải thưởng Vinh danh nước Việt thể hiện sự đánh giá cao và lòng biết ơn sâu sắc của quê hương đối với ông Nguyễn Quang Riệu. 

- Đây là sự ghi nhận và tôn vinh những cống hiến to lớn của ông cho khoa học và Tổ quốc.

Câu 4: Em học được gì ở cách giới thiệu nhân vật trong bài đọc này?

Hướng dẫn chi tiết:

- Cách giới thiệu nhân vật trong bài đọc này giúp em hiểu rõ hơn về cuộc đời, công việc và những đóng góp của ông Nguyễn Quang Riệu. 

- Em học được cách sử dụng thông tin cụ thể, chi tiết để mô tả nhân vật, tạo nên hình ảnh sống động và đầy đủ về nhân vật trong tâm trí người đọc. 

- Em cũng học được tầm quan trọng của việc biết ơn và tôn vinh những người có đóng góp cho cộng đồng và đất nước.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LIÊN KẾT CÂU BẰNG CÁCH THAY THẾ TỪ NGỮ

I. NHẬN XÉT

Câu hỏi: Đọc hai đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

a) Năm 1781, một nhà thiên văn học người Anh phát hiện ra sao Thiên Vương. Phát kiến này đã làm thay đổi hiểu biết của loài người về số lượng hành tinh trong Hệ Mặt Trời.

Theo sách Mười vạn câu hỏi "Vi sao?"

b) Qua một cuộc thi trên mạng In-tơ-nét, cô bé Lan Anh 15 tuổi được mời làm đại biểu của Nghị viện Thanh niên Thế giới năm 2000 (tổ chức ở Ô-xtrây-li-a). Em đã đặt chân tới quốc gia khi chưa tròn 17 tuổi và đã viết hàng trăm bài báo. Trong mọi cuộc gặp gỡ quốc tế, cô bé Hà Nội ấy đều trình bày trôi chảy những vấn đề mà em quan tâm bằng tiếng Anh.

Theo HOÀNG DUY

1. Các câu trong đoạn văn nói về ai hoặc sự vật, sự việc nào? Những từ ngữ nào cho em biết điều đó?

2. Việc sử dụng những từ ngữ khác nhau để nói về cùng một nhân vật, sự vật, sự việc trong hai đoạn văn trên có tác dụng gì? Tìm các ý đúng:

a) Tránh lặp từ.

b) Làm cho câu văn có hình ảnh. 

c) Liên kết các câu trong đoạn văn.

d) Cung cấp thông tin về nhân vật.

Hướng dẫn chi tiết:

1. 

Đoạn văn a) nói về một nhà thiên văn học người Anh và sự phát hiện của ông về sao Thiên Vương. 

- Những từ ngữ cho em biết điều này bao gồm “nhà thiên văn học người Anh”, “phát hiện”, và “sao Thiên Vương”. 

Đoạn văn b) nói về cô bé Lan Anh, người đã trở thành đại biểu của Nghị viện Thanh niên Thế giới. 

- Những từ ngữ cho em biết điều này bao gồm “cô bé Lan Anh”, “đại biểu”, và “Nghị viện Thanh niên Thế giới”.

2. Ý a, c, d là đáp án đúng.

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Tìm và nêu tác dụng của biện pháp thế trong các đoạn văn sau:

Từ nhỏ, Xi-ôn-cốp-xki đã mơ ước được bay lên bầu trời. Có lần, cậu bé dại dột nhảy qua cửa sổ để bay theo những cánh chim. Kết quả, cậu bị ngã gãy chân. Nhưng rủi ro lại làm nảy ra trong đầu óc non nớt của nhà bác học tương lai một câu hỏi: “Vì sao quả bóng không có cánh mà vẫn bay được?".

Để tìm hiểu điều bí mật đó, Xi-ôn-cốp-xki đọc không biết bao nhiêu là sách. Sau này, được gợi ý từ chiếc pháo thăng thiên, ông đã thiết kế thành công tên lửa nhiều tầng, trở thành một phương tiện bay tới các vì sao.

Theo LÊ NGUYÊN LONG - PHẠM NGỌC TOÀN

Hướng dẫn chi tiết:

Trong hai đoạn văn trên, biện pháp thế được sử dụng như sau:

- “Xi-ôn-cốp-xki” được thay thế bằng “cậu bé”, “nhà bác học tương lai”, và “ông”. Điều này giúp liên kết các câu văn lại với nhau, tạo ra sự mạch lạc và tránh lặp từ. Đồng thời, việc sử dụng các từ ngữ khác nhau để chỉ cùng một nhân vật cũng giúp tạo ra hình ảnh đa chiều và phong phú hơn về nhân vật.

- “Bầu trời” được thay thế bằng “những cánh chim” và “các vì sao”. Điều này giúp tạo ra hình ảnh sống động và phong phú hơn về bầu trời, đồng thời cũng giúp liên kết các câu văn lại với nhau.

- “Mơ ước được bay” được thay thế bằng “nhảy qua cửa sổ để bay” và “thiết kế thành công tên lửa nhiều tầng”. Điều này giúp tạo ra hình ảnh đa dạng và phong phú hơn về ước mơ bay của nhân vật, đồng thời cũng giúp liên kết các câu văn lại với nhau.

Như vậy, biện pháp thế trong hai đoạn văn trên đã giúp tạo ra sự mạch lạc, hình ảnh đa dạng và phong phú, đồng thời cũng giúp tránh lặp từ. Biện pháp thế là một công cụ hữu ích để tạo ra một bài viết hay và hấp dẫn.

Câu 2: Tìm từ ngữ trong thẻ từ phù hợp với mỗi kí hiệu * dưới đây để liên kết các câu trong đoạn văn:

Từ thuở nhỏ, Lê Quý Đôn đã nổi tiếng thần đồng. Lên hai tuổi, * đã nhận được mặt chữ. Năm tuổi, * đọc được sách và tập viết văn, làm thơ. Mười bốn tuổi, * theo cha rời quê lên kinh đô Thăng Long tìm thầy giỏi. Lê Quý Đôn là người Việt Nam đầu tiên quan tâm đến khoa học vũ trụ. * đã để lại cho đời nhiều bộ sách quý về lịch sử, địa lí, văn học.

cậu

chàng trai trẻ

nhà bác học ấy

cậu bé

Hướng dẫn chi tiết:

Từ thuở nhỏ, Lê Quý Đôn đã nổi tiếng thần đồng. Lên hai tuổi, cậu bé đã nhận được mặt chữ. Năm tuổi, cậu đọc được sách và tập viết văn, làm thơ. Mười bốn tuổi, chàng trai trẻ theo cha rời quê lên kinh đô Thăng Long tìm thầy giỏi. Lê Quý Đôn là người Việt Nam đầu tiên quan tâm đến khoa học vũ trụ. Nhà bác học ấy đã để lại cho đời nhiều bộ sách quý về lịch sử, địa lí, văn học.

BÀI VIẾT 2

…