Đáp án Tiếng Việt 5 cánh diều Bài 19: Ôn tập cuối năm học

BÀI 19. ÔN TẬP CUỐI NĂM HỌC

TIẾT 1

Câu 1: Câu chuyện trên gồm mấy đoạn? Mỗi đoạn kể việc gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Câu chuyện trên gồm 3 đoạn:

- Đoạn 1: Kể về việc cô bé Gioan mua chuỗi ngọc lam tại cửa hàng của Pi-e để tặng chị mình nhân dịp lễ Nô-en.

- Đoạn 2: Mô tả nỗi đau lòng của Pi-e khi nhớ lại người yêu đã mất và chuỗi ngọc lam mà anh dự định tặng cô ấy.

- Đoạn 3: Kể về việc chị của Gioan đến cửa hàng của Pi-e và cuộc trò chuyện giữa họ.

Câu 2: Vì sao Pi-e nói rằng cô bé Gioan đã trả giá rất cao để mua chuỗi ngọc?

Hướng dẫn chi tiết:

- Pi-e nói rằng cô bé Gioan đã trả giá rất cao để mua chuỗi ngọc vì cô bé đã dùng toàn bộ số tiền tiết kiệm của mình để mua nó. 

- Đối với một đứa trẻ, việc tiết kiệm được một số tiền như vậy là rất khó khăn và đòi hỏi sự kiên trì, thậm chí có thể phải từ bỏ nhiều thứ mà mình muốn.

Câu 3: Phát biểu cảm nghĩ của em về một nhân vật trong câu chuyện:

a) Cô bé Gioan.

b) Chị cô bé Gioan.

c) Pi-e.

Hướng dẫn chi tiết:

TIẾT 2

Câu hỏi: Chọn 1 trong 2 đề sau:

a) Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ về một câu chuyện mà em đã học trong sách Tiếng Việt 5.

b) Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ về một sự việc mà em được chứng kiến (hoặc tham gia) đã để lại ấn tượng sâu sắc cho em.

Hướng dẫn chi tiết:

a) Đoạn văn nêu cảm nghĩ về một câu chuyện mà em đã học trong sách Tiếng Việt 5:

Câu chuyện “Cậu bé và con heo đất” đã để lại ấn tượng sâu sắc trong em. Em cảm thấy rất ngưỡng mộ Hải, một cậu bé biết tiết kiệm, biết quan tâm đến người khác và có lòng nhân ái. Hành động của Hải khi quyết định dùng tiền tiết kiệm để giúp đỡ những người bị thiên tai thật đáng khen ngợi. Điều đó đã giúp em hiểu rằng, dù chúng ta có ít hay nhiều, việc chia sẻ với những người khó khăn xung quanh là điều rất quý giá.

b) Đoạn văn nêu cảm nghĩ về một sự việc mà em được chứng kiến (hoặc tham gia) đã để lại ấn tượng sâu sắc cho em

Một sự việc đã để lại ấn tượng sâu sắc cho em là lần tham gia cuộc thi vẽ tranh về môi trường hồi lớp 3. Em đã dành rất nhiều thời gian để suy nghĩ về ý tưởng, chọn màu sắc và hoàn thiện bức tranh. Khi nhìn thấy bức tranh hoàn thiện, em cảm thấy rất tự hào và hạnh phúc. Dù không giành được giải thưởng nhưng em đã học được rằng, quan trọng nhất không phải là kết quả mà là quá trình em đã cố gắng và không ngừng sáng tạo. Điều đó đã giúp em yêu thích hơn nữa việc vẽ tranh và luôn sẵn lòng thử thách bản thân trong những cuộc thi sau này.

TIẾT 3

Câu 1: Trong câu sau, từ mọc được dùng với nghĩa nào? Đó là nghĩa gốc hay nghĩa chuyển của từ?

Hướng dẫn chi tiết:

Trong câu trên, từ mọc được dùng với nghĩa b: Nhô lên khỏi bề mặt và cao lên. 

=> Đó là nghĩa chuyển của từ. 

Câu 2: Tìm một từ đồng nghĩa với từ mọc ở câu trên.

Hướng dẫn chi tiết:

Từ đồng nghĩa với từ mọc ở câu trên: nhô.

Câu 3: Đặt một câu với nghĩa c của từ mọc (được tạo ra và phát triển) để nói về sự xuất hiện của những công trình mới ở một vùng quê hoặc đô thị.

Hướng dẫn chi tiết:

“Trong những năm gần đây, vùng quê em đã mọc lên rất nhiều công trình mới như trường học, bệnh viện và các khu công nghiệp, thay đổi diện mạo và tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân.”

TIẾT 4

Câu 1: Xếp các từ in đậm trong đoạn văn sau vào nhóm phù hợp:

Vì sao Ngân Hà không phải là dòng nước?

Vào những buổi tối trời quang đăng, chúng ta có thể nhìn thấy một dải sáng trên trời, đó chính là dải Ngân Hà. Mặc dù gọi là “hà” (sông) nhưng dải Ngân Hà hoàn toàn khác với các con sông trên Trái Đất. Trên đó không có nước, mà có hàng vạn vạn tỉ tỉ sao tập trung lại với nhau, đều có khả năng phát sáng. Khi chúng ta nhìn từ xa thì thấy chúng như là một dòng sông lấp lánh tuyệt đẹp.

Theo sách Mười vạn câu hỏi "Vì sao?"

Hướng dẫn chi tiết:

- Động từ: tập trung, nhìn.

- Danh từ: 

+ Danh từ chung: trời, nước.

+ Danh từ riêng: Ngân Hà, Trái Đất. 

- Tính từ: quang đăng, sáng, tuyệt đẹp.

- Đại từ: chúng ta, đó, chúng. 

- Kết từ: Mặc dù…nhưng, mà.

Câu 2: Dựa vào nội dung một đoạn văn trong bài đọc Vì sao có cầu vồng? (trang 99), viết 1 – 2 câu giải thích hiện tượng mà đoạn văn đó nêu ra. Chỉ ra các đại từ và kết từ trong những câu em viết.

Hướng dẫn chi tiết:

Cầu vồng xuất hiện khi ánh nắng Mặt Trời chiếu qua các hạt nước trong không khí sau cơn mưa, tạo ra vòng ánh sáng bảy màu. Điều này xảy ra do tia sáng bị phân thành các màu khác nhau khi đi qua giọt nước. Trên Trái Đất, chúng ta chỉ thấy được một nửa cầu vồng do độ cong của Trái Đất. Tuy nhiên, nếu quan sát từ vệ tinh hay tàu vũ trụ, chúng ta có thể thấy toàn bộ vòng cầu vồng.

- Đại từ trong các câu vừa viết là “chúng ta”, và “nó”.

- Kết từ trong các câu vừa viết là “Do”, “tuy nhiên”, và “nếu”.

TIẾT 5

Câu 1: Ở lớp 4 và lớp 5, em đã tập viết bài văn tả những loại sự vật nào?

Gợi ý:

Ở lớp 4 và lớp 5, em đã tập viết bài văn tả nhiều loại sự vật khác nhau như: cây cối, con vật, cảnh vật tự nhiên, và cả những vật dụng hàng ngày xung quanh mình.

Câu 2: Lập dàn ý cho bài văn tả phong cảnh theo 1 trong 2 đề sau:

a) Tả bầu trời vào một đêm nhiều sao.

b) Tả một ngày nắng đẹp (hoặc một cơn mưa).

Hướng dẫn chi tiết:

a) Tả bầu trời vào một đêm nhiều sao:

- Mở đầu: Giới thiệu về việc em ngắm nhìn bầu trời vào một đêm nhiều sao, ở đâu và vào lúc nào.

- Phần chính: Mô tả chi tiết về bầu trời đêm đẹp như thế nào với vô số sao sáng, ánh sáng của sao như thế nào, hình dạng và vị trí của các ngôi sao, cảm giác khi nhìn thấy chúng.

- Kết luận: Nêu cảm nghĩ của em khi ngắm nhìn bầu trời đêm, những suy nghĩ và cảm xúc mà nó gợi lên trong em.

b) Tả một ngày nắng đẹp (hoặc một cơn mưa):

- Mở đầu: Giới thiệu về ngày nắng đẹp (hoặc cơn mưa) mà em muốn tả, ở đâu và vào mùa nào trong năm.

- Phần chính: Mô tả chi tiết về ngày nắng đẹp (hoặc cơn mưa) đó diễn ra như thế nào, ánh nắng (hoặc cơn mưa) như thế nào, màu sắc và hương vị của không khí, cảnh vật xung quanh ra sao khi có nắng (hoặc mưa), cảm giác của em và mọi người xung quanh.

- Kết luận: Nêu cảm nghĩ của em về ngày nắng đẹp (hoặc cơn mưa) đó, những suy nghĩ và cảm xúc mà nó gợi lên trong em.

TIẾT 6

Câu 1: Tìm câu đơn, câu ghép trong các đoạn văn sau:

a) Cây phượng đã có từ rất lâu. Gốc phượng xù xì, cành lá xum xuê, rợp mát cả một vùng. Bọn con trai chơi chọi gà bằng hoa phượng, lũ con gái chơi chuyền, nhảy dây, chơi ô ăn quan dưới gốc phượng.

Theo PHẠM THỊ BÍCH HƯỞNG

b) Gió càng lúc càng mạnh, sóng cuộn ào ào. Biển khi nổi sóng, trông lại càng lai láng mênh mông. Thuyền chồm lên hụp xuống như nô giỡn. Sóng đập vào vòi mũi thùm thùm, chiếc thuyền vẫn lao mình tới.

Theo BÙI HIỀN

Hướng dẫn chi tiết:

a) Trong đoạn văn này,

- Câu đơn gồm: “Cây phượng đã có từ rất lâu.” 

- Câu ghép là: “Gốc phượng xù xì, cành lá xum xuê, rợp mát cả một vùng.” , “Bọn con trai chơi chọi gà bằng hoa phượng, lũ con gái chơi chuyền, nhảy dây, chơi ô ăn quan dưới gốc phượng.”

b) Trong đoạn văn này:

- Các câu đơn gồm: “Biển khi nổi sóng, trông lại càng lai láng mênh mông.”, “Thuyền chồm lên hụp xuống như nô giỡn.”. 

- Câu ghép là: “Gió càng lúc càng mạnh, sóng cuộn ào ào.”, “Sóng đập vào vòi mũi thùm thùm, chiếc thuyền vẫn lao mình tới.”

Câu 2: Xác định chủ ngữ, vị ngữ của một câu trong các đoạn văn trên.

Hướng dẫn chi tiết:

Trong câu “Gió càng lúc càng mạnh, sóng cuộn ào ào.” từ đoạn văn b:

- Chủ ngữ là “Gió” và “sóng”.

- Vị ngữ là “càng lúc càng mạnh” và “cuộn ào ào”.

TIẾT 7

Câu hỏi: Chọn 1 trong 2 đề sau:

a) Viết một đoạn văn ngắn tả cảnh nắng sớm. Chọn một câu em thích trong đoạn văn em vừa viết và cho biết đó là câu đơn hay câu ghép.

b) Viết đoạn văn ngắn tả cảnh bắt đầu một trận mưa rào. Chọn một câu em thích trong đoạn văn em vừa viết và cho biết đó là câu đơn hay câu ghép.

Hướng dẫn chi tiết:

a) Nắng sớm dần lên, tỏa sáng khắp cánh đồng. Ánh nắng nhẹ nhàng, ấm áp như một bàn tay mẹ yêu thương vuốt ve trên mái tóc con. Bầu trời trong xanh như một bức tranh sơn dầu, với những đám mây trắng mỏng manh như những cánh bướm đang bay lượn. 

- Câu em thích nhất là “Ánh nắng nhẹ nhàng, ấm áp như một bàn tay mẹ yêu thương vuốt ve trên mái tóc con.”. Đây là một câu đơn.

b) Trời bắt đầu u ám, những giọt mưa rào đầu tiên rơi xuống, làm mát lạnh không khí. Mưa rào như một bản nhạc tự nhiên, với tiếng rơi của từng giọt mưa như những nốt nhạc phảng phất. Mọi thứ dường như chậm lại, nhường chỗ cho tiếng mưa rào và hương thơm của đất ướt. 

- Câu em thích nhất là “Mưa rào như một bản nhạc tự nhiên, với tiếng rơi của từng giọt mưa như những nốt nhạc phảng phất.”. Đây là một câu ghép.

TIẾT 8

Câu 1: Nêu một số hiện tượng (hoặc vấn đề) trong đời sống mà em thấy cần có ý kiến.

Gợi ý:

Một số hiện tượng (hoặc vấn đề) có thể em quan tâm: 

- Về thiếu nhi: nhiều bạn tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện, bảo vệ môi trường; một số bạn còn ham chơi, ít đọc sách, ít làm việc nhà,... 

- Về xã hội: nhiều người tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện, bảo vệ môi trường, bảo vệ an ninh trật tự, chăm sóc thiếu nhi,...; một số người vứt rác không đúng chỗ, vi phạm quy tắc an toàn giao thông…

Câu 2: Nếu viết đoạn văn trình bày ý kiến của em về hiện tượng (hoặc vấn đề) đó, em cần nêu được những ý gì?

Gợi ý:

Nếu viết đoạn văn trình bày ý kiến của em về hiện tượng (hoặc vấn đề) đó, em cần nêu được những ý sau: 

- Đoạn văn cần có mở đoạn (nêu hiện tượng hoặc vấn đề mà em quan tâm), thân đoạn (bày tỏ ý kiến cụ thể của em), kết đoạn (củng cố ý kiến của em hoặc liên hệ với thực tế).

- Cần thể hiện được thái độ của em về các hiện tượng nói trên.

TIẾT 9

Câu 1: Tìm dấu gạch ngang và dấu gạch nối trong mẩu truyện dưới đây. Cho biết mỗi dấu ấy có tác dụng gì. Chúng được viết khác nhau như thế nào?

Cậu bé ấp trứng

Ngay từ khi còn nhỏ, Giêm Oát-xơn (nhà khoa học Mỹ) đã rất chịu khó quan sát hoạt động của các con vật.

Một lần, cả nhà ngồi vào bàn ăn đã lâu mà không thấy Giêm đâu. Mọi người đi tìm. Cuối cùng, họ phát hiện ra cậu bé ở trong kho, đang nằm phủ phục trên mặt đất. 

- Con đang ấp trứng. Gà con sắp nở rồi đấy! Cả nhà chờ con một lát nhé! - Cậu bé nói một cách tự hào, mắt lấp lánh niềm vui.

Cả nhà cười ồ lên. Giêm giận dỗi:

- Cả nhà cười gì vậy? Chẳng phải gà mẹ cũng ấp như thế này sao? -

Sau này, lớn lên, Giêm Oát-xơn vẫn giữ được niềm say mê tìm hiểu thế giới xung quanh. Ông trở thành một nhà khoa học nổi tiếng, được trao Giải Nô-ben năm 1962. Khi được hỏi về bí quyết thành công, ông bảo: “Bí quyết thành công của tôi là sự say mê.”.

Theo sách Gương hiếu học của 100 danh nhân đoạt Giải Nô-ben

Hướng dẫn chi tiết:

- Trong mẩu truyện trên, dấu gạch ngang được sử dụng là “-” để tạo ra một dấu ngắt trong câu, thường được sử dụng để ngắt một phần câu hoặc để thêm thông tin bổ sung. - Ví dụ: “- Con đang ấp trứng. Gà con sắp nở rồi đấy! Cả nhà chờ con một lát nhé!” và “- Cả nhà cười gì vậy? Chẳng phải gà mẹ cũng ấp như thế này sao?”. 

- Dấu gạch nối được sử dụng là “-” trong “Giêm Oát-xơn”, “Nô-ben”, nối hai từ lại với nhau để tạo thành một từ mới.

Câu 2: Trong mẩu truyện trên còn có những dấu câu nào? Mỗi dấu câu ấy có tác dụng gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Trong mẩu truyện trên, có các dấu câu sau:

- Dấu chấm (.) được sử dụng để kết thúc một câu hoàn chỉnh.

- Dấu phẩy (,) được sử dụng để ngắt giữa các phần của câu, tạo ra một dừng nhẹ trong câu.

- Dấu chấm hỏi (?) được sử dụng để kết thúc một câu hỏi.

- Dấu ngoặc đơn () được sử dụng để chứa thông tin bổ sung hoặc giải thích thêm về một phần nào đó của câu.

- Dấu hai chấm (:) được sử dụng để mở đầu câu nói.

- Dấu ngoặc kép (“”) được sử dụng để bao quanh lời nói trực tiếp của một người.

TIẾT 10

…