Phân tích được ảnh hưởng của vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ, đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội.
Phân tích được tác động của các đặc điểm dân cư, xã hội tới phát triển kinh tế - xã hội.
Đọc được bản đồ, rút ra nhận xét, phân tích được số liệu, tư liệu, tháp tuổi.
Sưu tầm, hệ thống hóa được các thông tin, hình ảnh về địa lí Liên Bang Nga từ các nguồn khác nhau.

Năng lực

Năng lực chung:

- Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
- Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực địa lí:

Nhận thức thế giới theo quan điểm không gian: Xác định được vị trí địa lí của Liên Bang Nga trên bản đồ, phân tích được ý nghĩa của vị trí địa lí đối với phát triển kinh tế - xã hội.
Sử dụng các công cụ của Địa lí học: Đọc được bản đồ để rút ra các nhận xét về vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, đô thị: đọc được biểu đồ về dân cư.
Khai thác internet phục vụ môn học: Tìm kiếm, chọn lọc thông tin từ các trang web về nội dung bài học.
Cập nhật thông tin và liên hệ thực tế: Tìm kiếm được thông tin từ các nguồn tin cậy để cập nhật số liệu về một vấn đề liên quan đến nội dung bài học.

Phẩm chất

Giáo dục thế giới quan khoa học, tình yêu thiên nhiên.
Thấy được tầm quan trọng của nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có của Liên Bang Nga đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của nước Nga. Liên hệ tới Việt Nam.
Tôn trọng các giá trị nhân văn khác nhau, khâm phục tinh thần sáng tạo của người dân Nga về văn hóa, lịch sử, sự đóng góp của người Nga vào kho tàng văn hóa chung của nhân loại.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Đía lí 11.
Máy tính, máy chiếu.
Bản đồ các nước trên thế giới.
Bản đồ tự nhiên Liên Bang Nga.
Bản đồ phân bố dân cứ Liên Bang Nga.
Tranh ảnh, video về tự nhiên, dân cư, xã hội của Liên Bang Nga.
Đường link một số trang web tìm hiểu dữ liệu về Liên Bang Nga:

+ https://cac.nuoc.vn/

+ https://data.worldbank.org

+ https://www/gso.gov.vn

Đối với học sinh

SGK, SBT Địa lí 11.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu:

- Học sinh chia sẻ những hiểu biết cá nhân về Liên bang Nga, từ đó GV có thể kết nối những kiến thức HS đã có với nội dung bài mới.

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của người học.

Nội dung:

- GV tổ chức trò chơi: Vượt chướng ngại vật cho HS, HS trả lời những câu hỏi liên quan đến Liên bang Nga.

- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức cá nhân nêu những hiểu biết về đất nước Liên bang Nga.

Sản phẩm:

- Câu trả lời 4 ô chữ hàng ngang và lật mở mảnh ghép để tìm ra chướng ngại vật cuối.

- Câu trả lời của HS về những hiểu biết cá nhân về đất nước Liên bang Nga.

Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1: Chơi trò chơi Vượt chướng ngại vật.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi: Vượt chướng ngại vật – trả lời các câu hỏi liên quan đến địa danh, văn học … Liên bang Nga để lật mở mảnh ghép.

- GV phổ biến luật trò chơi:

+ Lớp chia thành hai đội tương ứng với hai dãy lớp, mỗi đội sẽ giành quyền trả lời một trong những hàng ngang trong thời gian 10 giây.

+ Nếu trả lời đúng thì đội đó được cộng 10 điểm và có quyền mở một mảnh ghép bất kì, đội trả lời sau sẽ nhường quyền trả lời cho đội còn lại.

+ Các đội có quyền đoán Chướng ngại vật cuối cùng bất cứ lúc nào, trả lời đúng sẽ được 40 điểm.

- GV lần lượt nêu câu hỏi:

Câu 1(5 chữ cái): Tác gia nào được mệnh danh là “Mặt trời thi ca Nga”?

Câu 2: (11 chữ cái): Người đầu tiên trong lịch sử nhân loại bay vào vũ trụ?

Câu 3: (7 chữ cái): Ai là người được mệnh danh là lãnh tụ vị đại của giai cấp vô sản?

Câu 4 (6 chữ cái): Hình ảnh dưới đây nói đến thủ đô nổi tiếng nào?

Chướng ngại vật cuối cùng (11 chữ cái).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, hiểu biết của bản thân và trả lời ô chữ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt trả lời 4 ô chữ hàng ngang và mảnh ghép được lật.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.

Câu 1: Puskin

Câu 2: Yuri Gagarin

Câu 3: V. I. Lenin

Câu 4: Moskava.

Chướng ngại vật cuối cùng: Liên bang Nga

VƯỢT CHƯỚNG NGẠI VẬT

P	U	S	K	I	N
Y	U	R	I	G	A	G	A	R	I	N
V	I	L	E	N	I	N
M	O	S	K	A	V	A

- GV chuyển sang nổi dung mới.

Nhiệm vụ 2: Trả lời câu hỏi

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi: Nêu những hiểu biết về đất nước Liên bang Nga.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ trực tiếp, hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu hiểu biết về đất nước Liên bang Nga

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập.

GV nhận xét, đánh giá và nêu ví dụ: Liên Bang Nga là một đất nước đẹp còn được biết đến cái tên “xứ sở Bạch Dương”nổi tiếng với nền văn hóa phong phú, độc đáo cùng với sự đóng góp cho nhân loại những kiến trúc, văn học nổi tiếng.

Quảng trường Đỏ Cung điện mùa đông

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Liên Bang Nga có diện tích rộng lớn, giáp nhiều khu vực và quốc gia, điều kiện tự nhiên độc đáo, tài nguyên thiên nhiên phong phú; dân cư và xã hội với nhiều nét đa dạng, khác biệt. Những đặc điểm này có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài học ngày hôm nay – Bài 20: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Liên Bang Nga.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Xác định được phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên Bang Nga.

- Phân tích được ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên bang Nga.

- Rèn luyện được kĩ năng khai thác bản đồ.

Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 20.1, mục Em có biết, thông tin trong mục I SGK tr.97 và trả lời câu hỏi:

+ Nêu đặc điểm phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên bang Nga.

+ Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên bang Nga.

Sản phẩm: Câu trả lời của HS về đặc điểm và ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ, vị trí địa lí của Liên bang Nga và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 20.1, thông tin trong mục I SGK tr.81 và trả lời câu hỏi (đính kèm phía dưới Hoạt động 1):

+ Nêu đặc điểm phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên bang Nga.

+ Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga.

- GV nêu câu hỏi gợi mở:

+ Nhận xét về lãnh thổ Liên bang Nga.

+ Xác định vị trí của Liên bang Nga trên bản đồ.

+ Kể tên các nước giáp với Liên bang Nga.

+ Kể tên một số biển và đại dương bao quanh Liên Bang Nga.

+ Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Liên bang Nga tới phát triển kinh tế - xã hội.

- GV trình chiếu cho HS quan sát thêm hình ảnh, video có liên quan đến vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Liên bang Nga:

Vị trí của Liên bang Nga trên thế giới (màu đỏ).

Bản đồ vị trí tiếp giáp của Liên bang Nga

- GV mở rộng kiến thức, hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.97: Diện tích và đường biên giới của Liên bang Nga.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu phạm vi lãnh thổ vị trí địa lí; phân tích khó khăn, thuận lợi của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận: Liên bang Nga gọi tắt là Nga – một quốc gia nằm ở phía Bắc lục địa Á – Âu. Đây là quốc gia có diện tích lớn nhất trên thế giới và tiếp giáp với gần 14 nước khác. Chính những điều kiện lãnh thổ rộng lớn là điều kiện giúp Nga có tầm ảnh hưởng trên thế giới đồng thời tạo điều kiện phát triển kinh tế.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Vị trí địa lí

- Đặc điểm vị trí:

+ Là quốc gia rộng lớn nhất thế giới.

+ Nằm ở cả hai châu lục Á – Âu.

+ Lãnh thổ bao gồm:

· Phần lớn đồng bằng Đông Âu.

· Khu vực Bắc Á.

· Phần lãnh thổ không liên tục Ca – li – nin – grát.

+ Tiếp giáp:

· 14 quốc gia

· Tiếp giáp với biển và đại dương: Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương, Ca – ra…

- Ảnh hưởng phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội:

+ Thuận lợi:

· Vị trí nổi bật trên thế giới.

· Thuận lợi cho giao thương.

· Phát triển kinh tế, văn hóa.

+ Khó khăn:

· Khó khai thác lãnh thổ.

· Khó đảm bảo an ninh quốc phòng.

Hoạt động 2: Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Trình bày được đặc điểm nổi bật điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga.

- Phân tích được ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên bang Nga.

- Rèn luyện được kĩ năng khai thác bản đồ.

Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo 6 nhóm, khai thác Hình 20.1 - 20.4, Bảng 20.1, thông tin mục II SGK tr.98 - 101 và hoàn thành Phiếu học tập số 1:

- Trình bày đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga.

- Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của HS và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 6 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

Khai thác Hình 20.1 - 20.4, Bảng 20.1, thông tin mục II SGK tr.98 - 101 và hoàn thành Phiếu học tập số 1 (Đính kèm ảnh phía dưới Hoạt động 2):

+ Nhóm 1, 3: Trình bày đặc điểm và phân tích ảnh hưởng của địa hình và đất đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

+ Nhóm 2, 4: Trình bày đặc điểm và phân tích ảnh hưởng của khí hậu và sông, hồ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

+ Nhóm 3, 5: Trình bày đặc điểm và phân tích ảnh hưởng của sinh vật, khoáng sản và biển đối với sự phát triển kinh tế – xã hội Liên bang nga.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

ĐẶC ĐIỂM VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỀU KIỆN

TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN

THIÊN NHIÊN CỦA LIÊN BANG NGA

Thành phần tự nhiên	Đặc điểm	Ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội
1. Địa hình và đất
2. Khí hậu
3. Sông hồ
4. Sinh vật
5. Khoáng sản
6. Biển

- GV cung cấp thêm cho HS quan sát thêm hình ảnh, video liên quan đến điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

- GV yêu cầu mở rộng, yêu cầu HS liên hệ thực tế bản thân và trả lời câu hỏi: Tại sao phía Đông Liên bang Nga có tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là tài nguyên khoáng sản dồi dào nhưng cho tới nay kinh tế vẫn kém phát triển.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS trong nhóm làm việc độc lập, ghi phần trình bày của mình ra giấy nháp trong vòng 8 phút.

- Kết thúc thời gian làm việc cá nhân, HS thảo luận theo nhóm, khai thác hình ảnh, video, thông tin trong mục, sưu tầm thêm thông tin từ sách, báo, internet, hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 3 nhóm trình bày kết quả thảo luận theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu 3 nhóm còn lại nhận xét, bổ sung hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời kết quả câu hỏi mở rộng (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga phong phú và đa dạng. Tuy nhiên Liên bang Nga vẫn còn tồn tại những mặt thách thức riêng trong việc khai thác tài nguyên thiên nhiên do những yếu tố địa hình, thời tiết của quốc gia này.

- GV chuyển sang nội dung mới.

II. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

Kết quả Phiếu học tập số 1 đính kèm phía dưới Hoạt động 2.

Bảng 20.1. Trữ lượng một số khoáng sản chính của Liên bang Nga năm 2020

Khoáng sản	Trữ lượng
Dầu mỏ (tỉ tấn)	14,8
Khí tự nhiên (nghìn tỉ m³)	37,4
Than đá (tỉ tấn)	162,2
Quặng sắt (tỉ tấn)	25,0
Kim cương (tỉ ca – ra)	1,1
Vàng (nghìn tấn)	6,8