Giáo án điện tử chuyên đề Ngữ văn 12 chân trời CĐ 2 Phần 1: Từ tác phẩm văn học đến tác phẩm nghệ thuật chuyển thể

CHÀO ĐÓN CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Tham gia trò chơi

“Ai nhanh hơn”

Bức tranh được chuyển thể từ tác phẩm văn học nào?

Truyện Kiều – Nguyễn Du

Các bộ phim dưới đây được chuyển thể từ những tác phẩm văn học nào?

Cánh đồng bất tận – Nguyễn Ngọc Tư

Đất rừng phương Nam – Đoàn Giỏi

Mắt biếc – Nguyễn Nhất Ánh

Tam Quốc diễn nghĩa – La Quán Trung

CHUYÊN ĐỀ 2

TÌM HIỂU VỀ MỘT TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT CHUYỂN THỂ TỪ VĂN HỌC

TỪ TÁC PHẨM VĂN HỌC ĐẾN TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT CHUYỂN THỂ

PHẦN 1

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Thế nào là chuyển thể tác phẩm văn học?

• Tìm hiểu khái niệm.
• Tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học.

II

Hành động tìm hiểu tính sáng tạo trong quá trình chuyển thể tác phẩm văn học thành tác phẩm nghệ thuật.

1. Tìm hiểu ngữ liệu “Ngôn ngữ văn học, sáng tác và tiếp nhận văn học”

NỘI DUNG BÀI HỌC

III

Mục đích, yêu cầu của việc tìm hiểu, giới thiệu tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học.

1. Phân tích ngữ liệu “Văn học- điện ảnh, hành trình chung và riêng”.

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

THẾ NÀO LÀ CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC?

Em hãy thực hiện nhiệm vụ sau:

• Dựa vào ngữ sách giáo khoa Chuyên đề ngữ văn 12 trang 26 để hoàn thành Phiếu học tập số 1.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

TÌM HIỂU KHÁI NIỆM

1. Thế nào là chuyển thể tác phẩm văn học?

2. Tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học

Thảo luận nhóm

Nhóm 1

• Nghe 2 clip:
• Ngâm thơ Lá đỏ (Nguyễn Đình Thi)
• Bài hát Lá đỏ (nhạc Hoàng Hiệp, lời thơ Nguyễn Đình Thi).
• Thực hiện Phiếu học tập 2.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

SO SÁNH TÁC PHẨM VĂN HỌC VÀ BÀI HÁT

Gặp em trên cao lộng gió Rừng lạ ào ào lá đỏ Em đứng bên đường như quê hương Vai áo bạc quàng súng trường.

Đoàn quân vẫn đi vội vã Bụi Trường Sơn nhoà trời lửa.

Chào em, em gái tiền phương Hẹn gặp nhau nhé giữa Sài Gòn. Em vẫy cười đôi mắt trong.

Trường Sơn, 16-12-1974

2. Tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học

Thảo luận nhóm

Nhóm 2

• Đọc đoạn văn bản Thánh Gióng.
• Quan sát đường nét, màu sắc của bức tranh Thánh Gióng (trang 31).
• Hoàn thành Phiếu học tập số 3.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

SO SÁNH TÁC PHẨM VĂN HỌC VÀ BỨC TRANH

2. Tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học

Thảo luận nhóm

Nhóm 3

Từ kết quả trả lời cho các câu hỏi trên, nêu cách hiểu thế nào là chuyển thể tác phẩm văn học?

a. So sánh tác phẩm văn học và bài hát

Khắc họa hình ảnh cuộc gặp gỡ tình cờ, vội vã giữa đoàn quân giải phóng và cô gái tại rừng Trường Sơn lá đỏ.

Lời bài hát, lời thơ: cơ bản giống nhau.

Gợi cảm xúc vừa tha thiết vừa hùng tráng.

Giống nhau

Khác nhau

b. So sánh tác phẩm văn học và bức tranh

c. Chuyển thể tác phẩm văn học

Chuyển thể dựa trên những nội dung cơ bản của tác phẩm văn học.

Sáng tạo tác phẩm thuộc thể loại mới.

Ví dụ

• Nhạc sĩ dùng ca từ, gia điệu.
• Họa sĩ, nhà điêu khắc dùng đường nét, màu sắc, hình khối,...
• Nhà biên kịch dùng lời thoại,...

Mang lại đời sống mới cho văn học

II

HÀNH ĐỘNG TÌM HIỂU TÍNH SÁNG TẠO TRONG QUÁ TRÌNH CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC THÀNH TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT

1. Tìm hiểu ngữ liệu “Ngôn ngữ văn học, sáng tác và tiếp nhận văn học”

Em hãy đọc ngữ liệu trong Sách giáo khoa và trả lời các câu hỏi dưới đây:

• Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học có đặc điểm gì và các đặc điểm đó có quan hệ với nhau như thế nào?
• Theo bạn, việc chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học có đòi hỏi sự gắn bó chặt chẽ giữa “sự hình thành các ý tưởng” và việc “thể hiện chúng bằng ngôn ngữ” hay không? Vì sao?

• Từ nhận định “những sáng tác văn học bao giờ cũng đòi hỏi có người đọc và cho đến khi tác phẩm được công bố, được nhiều người tiếp nhận thì quá trình sáng tạo mới được xem là hoàn tất, đầy đủ”, bạn có suy nghĩ gì về vai trò của người đọc nói chung, trong đó có người đọc là (các) tác giả chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học?

Tổ chức theo một kiểu lời nói riêng – lời nói nghệ thuật mang các đặc điểm:

Ngôn ngữ trong tác phẩm

Sức truyền cảm (hay gọi là tính biểu cảm).

Tính đa nghĩa (hay tính nhiều tầng ý nghĩa).

Tính hình ảnh (hay cách nói bằng hình ảnh).

Luôn có sự gắn bó chặt chẽ giữa hai mặt: “sự hình thành các ý tưởng” và “thể hiện chúng bằng ngôn ngữ”

Việc chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học

Lí do

• Sáng tạo nghệ thuật:
• Là quá trình đi từ tìm ý tưởng
• Đến việc thể hiện các ý tưởng bằng ngôn ngữ nghệ thuật.

Đây là quá trình tâm lí diễn ra phức tạp và đồng thời giữa tư duy bằng hình tượng và ngôn ngữ chuyên ngành.

“những sáng tác văn học bao giờ cũng đòi hỏi có người đọc và cho đến khi tác phẩm được công bố, được nhiều người tiếp nhận thì quá trình sáng tạo mới được xem là hoàn tất, đầy đủ”

Vai trò của người đọc nói chung

Hai mặt hoạt động tạo ra đời sống văn học:

Hoạt động sáng tác (nhà văn, nghệ sĩ...)

Hoạt động tiếp nhận (người đọc, người nghe, người xem)

Vai trò của người đọc nói chung

Tác phẩm văn học không thể tồn tại/không cần tồn tại nếu không có người tiếp nhận.

Văn học được sáng tạo là để giao tiếp, thỏa mãn nhu cầu thẩm mỹ, tinh thần, phục vụ đời sống của con người.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------