Giáo án điện tử Địa lí 12 chân trời Bài 7: Dân số

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MÔN ĐỊA LÍ!

TRÒ CHƠI “HIỂU Ý ĐỒNG ĐỘI”

Luật chơi:

• Mời 4 HS lên bảng bốc thăm từ khóa.
• Mỗi HS bốc thăm 2 từ khóa, diễn giải từ khóa trong thời gian 30 giây.
• HS lưu ý không được tách từ, sử dụng tiếng Anh, nhắc đến từ có tên trong từ khóa.
• HS dưới lớp xung phong trả lời từ khóa. Nếu trả lời đúng, HS trả lời và HS diễn giải được cộng 1 điểm.

Dân đông

Già hóa dân số

Dân tộc

Đa dạng

Cân bằng

Giới tính

Phân bố

Thành thị

Một số từ khóa:

?

BÀI 7: DÂN SỐ

CHƯƠNG 2: ĐỊA LÍ DÂN CƯ

NỘI DUNG BÀI HỌC

II.

Chiến lược và giải pháp phát triển dân số

I.

Đặc điểm dân số

I.

ĐẶC ĐIỂM DÂN SỐ

Chia HS cả lớp thành 4 nhóm

HS khai thác Hình 7.1 - 7.2, Bảng 7, và thông tin SGK tr.29 - 32:

Hình 7.1. Số dân và tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên Việt Nam, giai đoạn 2005 - 2021

Bảng 7. Tuổi thọ trung bình và cơ cấu dân số theo nhóm tuổi ở nước ta, giai đoạn 2009 - 2021

GV tổ chức “Hội nghị dân số Việt Nam” với sự tham gia của 4 nhóm chuyên gia.

Mỗi nhóm chuyên gia sẽ lần lượt báo cáo về đặc điểm dân số được phân công, trả lời câu hỏi của nhóm khác đặt ra nhằm làm rõ thế mạnh, hạn chế của dân số Việt Nam.

QUY MÔ VÀ TÌNH HÌNH GIA TĂNG DÂN SỐ

• Quy mô và tình hình gia tăng dân số ở nước ta có đặc điểm gì?
• Vùng nào có tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên cao nhất và thấp nhất nước ta? Giải thích sự thay đổi tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên ở nước ta trong những năm gần đây.
• Quy mô dân số ở nước ta mang lại những thuận lợi và khó khăn gì đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

Nhóm 1:

CƠ CẤU DÂN SỐ THEO TUỔI VÀ GIỚI TÍNH

• Cơ cấu dân số theo tuổi ở nước ta có đặc điểm gì? Phân tích nguyên nhân, những thế mạnh và hạn chế của cơ cấu dân số theo tuổi ở nước ta.
• Cơ cấu dân số theo giới tính ở nước ta có đặc điểm gì? Phân tích nguyên nhân và những hậu quả của hiện trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta.
• Những địa phương nào có tỉ số giới tính khi sinh chênh lệch ở nước ta?

Nhóm 2:

Nhóm 3:

CƠ CẤU DÂN SỐ THEO THÀNH PHẦN DÂN TỘC

1. Cơ cấu dân theo thành phần dân tộc ở nước ta có đặc điểm gì?

2. Phân tích những thế mạnh, hạn chế của cơ cấu dân số theo thành phần dân tộc ở nước ta.

Nhóm 4:

PHÂN BỐ DÂN CƯ

1. Phân bố dân cư ở nước ta có đặc điểm gì?

2. Tại sao một số khu vực ở nước ta có phân bố dân cư chưa hợp lí? Phân tích vấn đề phân bố dân cư chưa hợp lí ở nơi em đang sinh sống hoặc ở địa phương mà em biết.

1. QUY MÔ VÀ TÌNH HÌNH GIA TĂNG DÂN SỐ

Câu 1: Đặc điểm quy mô và tình hình gia tăng dân số ở nước ta

Là quốc gia đông dân (98,5 triệu người).

Đứng thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á, thứ 15 trên thế giới (2021).

Câu 2: Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên

Vùng có tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên thấp nhất nước ta là đồng bằng sông Cửu Long (0,55% năm 2021).

Vùng có tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên cao nhất nước ta là Tây Nguyên (1,25% năm 2021).

Hình 7.1. Số dân và tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên Việt Nam, giai đoạn 2005 - 2021

Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên có xu hướng giảm, nhờ chính sách dân số phù hợp với các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

Câu 3: Thuận lợi và khó khăn của quy mô dân số ở nước ta đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

Thuận lợi:

Nguồn lao động dồi dào.

Thị trường tiêu thụ rộng lớn.

Là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế đất nước.

Khó khăn:

Gây sức ép về kinh tế - xã hội, môi trường.

2. CƠ CẤU DÂN SỐ

a) Cơ cấu theo tuổi và giới tính

Câu 1:

Đặc điểm cơ cấu dân số theo tuổi ở nước ta

Tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên có xu hướng tăng.

Có xu hướng già hóa.

Tháp dân số năm 1999, 2009 và 2014

Video “Việt Nam trong nhóm già hóa dân số nhanh nhất thế giới”

Nguyên nhân, những thế mạnh và hạn chế của cơ cấu dân số theo tuổi ở nước ta:

Nguyên nhân

Sự phát triển kinh tế, điều kiện sống, các dịch vụ y tế được cải thiện.

Giảm tỉ lệ sinh, duy trì mức sinh hợp lí.

Chính sách an sinh xã hội được cải thiện.

Thế mạnh:

Hạn chế:

Là nguồn lao động có kinh nghiệm, trình độ.

Suy giảm năng suất lao động và sự tăng trưởng kinh tế.

Gia tăng nghèo đói và bất bình đẳng trong xã hội.

Sức ép đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi và hệ thống y tế.

Thách thức về xã hội: đảm bảo đời sống văn hóa và tinh thần cho người cao tuổi, điều chỉnh thị trường lao động - việc làm,…

Già hóa dân số đặt ra thách thức đối với hệ thống chăm sóc y tế và dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người già.

Câu 2:

Cơ cấu dân số theo giới tính

Đặc điểm

Nguyên nhân

Hậu quả

Tỉ lệ giới tính của dân số: khá cân bằng - 99,4 nam/100 nữ (2021).

Tỉ số giới tính khi sinh: chênh lệch lớn - 112 bé trai/100 bé gái (2021).

Yếu tố tâm lí xã hội.

Mất cân bằng giới tính khi sinh.

Gây khó khăn về phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai.

Mất cân bằng giới tính dẫn đến tình trạng thừa nam thiếu nữ. Ở độ tuổi kết hôn, nam giới khó lấy vợ, một bộ phận có thể kết hôn muộn, hoặc không thể kết hôn.

4 hệ lụy nghiêm trọng từ tình trạng mất cân bằng giới tính

Tư tưởng “trọng nam, khinh nữ”, lựa chọn giới tính khi sinh làm nghiêm trọng thêm tình trạng mất cân bằng giới tính.

Câu 3: Những địa phương có tỉ số giới tính khi sinh chênh lệch ở nước ta

Hòa Bình (121,8/100)

Bắc Giang (126,8/100)

Hà Nam (125,3/100)

Bà Rịa - Vũng Tàu (121,1/100)

Sơn La (121,8/100)

Hưng Yên (123,6/100)

: Số liệu năm 2021

b) Cơ cấu thành phần dân tộc

Câu 1:

Đặc điểm

cơ cấu dân số theo thành phần dân tộc

Có nhiều thành phần dân tộc

(54 dân tộc):

Bộ phận

người Việt Nam ở nước ngoài:

• Dân tộc Kinh và các dân tộc thiểu số (Tày, Thái, Mường, Khơ-me,…).
• Dân tộc Kinh có số dân đông nhất (85%), dân tộc thiểu số chiếm 15% cả nước (2021).
• 5,3 triệu người.
• Là bộ phận không tách rời, nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam, luôn hướng về quê hương, đất nước.

Một số dân tộc ở Việt Nam

Dân tộc Tày

Dân tộc Thái

Dân tộc Mường

Một số dân tộc ở Việt Nam

Dân tộc Kinh

Dân tộc Ê-đê

Dân tộc Gia Rai

Những thế mạnh, hạn chế của cơ cấu dân số theo thành phần dân tộc ở nước ta

Thế mạnh

Hạn chế

Tạo nên sự phong phú, đặc sắc về văn hóa, đa dạng ngành nghề truyền thống.

Các dân tộc đoàn kết, lợi thế trong xây dựng và phát triển đất nước.

Chênh lệch về trình độ phát triển kinh tế - xã hội giữa các dân tộc.

Việc bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống của các dân tộc gặp khó khăn.

Cộng đồng các dân tộc thiểu số trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc Việt Nam.

3. PHÂN BỐ DÂN CƯ

--------------- Còn tiếp ---------------