Giáo án điện tử Ngữ văn 9 kết nối Bài 7: Tiếng Việt (Lưu Quang Vũ)

BÀI 7. HỒN THƠ MUÔN ĐIỆU

VĂN BẢN: TIẾNG VIỆT

I. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

• Giới thiệu trước lớp một số câu ca dao, tục ngữ hay bài thơ nói về tiếng mẹ đẻ mà em đã sưu tầm được.

• Nghe bài hát Tiếng Việt (nhạc Lê Tâm, lời thơ Lưu Quang Vũ) và nêu cảm nhận về tình cảm của người nghệ sĩ đối với tiếng nói dân tộc.

II. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

• Em hãy đọc và tìm hiểu về tác giả Lưu Quang Vũ

• Nêu một số tác phẩm tiêu biểu của Lưu Quang Vũ

2. Tác phẩm

• Tìm hiểu về văn bản: Tiếng Việt của tác giả Lưu Quang Vũ

• Văn bản Tiếng Việt thuộc thể loại gì?

• Xác định bố cục và nêu nội dung chính của từng phần.

1. VĂN BẢN “TIẾNG VIỆT”

• Xác định những đặc điểm của thể thơ tám chữ trong bài thơ Tiếng Việt.

• Bài thơ Tiếng Việt là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về đối tượng nào? Điều đó có ý nghĩa gì?

• Trong cảm nhận của nhà thơ, tiếng Việt rất gần gũi thân thương, bao gồm muôn vàn âm thanh của cuộc sống đời thường. Hãy phân tích một hình ảnh thơ thể hiện rõ điều đó.

• Những yếu tố cụ thể trong tiếng Việt (âm thanh, ý nghĩa của từ ngữ) và chữ viết tiếng Việt gợi lên trong tác giả những liên tưởng gì? 

• Trong các khổ thơ 8 đến 12, nhà thơ đã làm nổi bật sức mạnh trường tồn của tiếng Việt như thế nào?

• Xác định mạch cảm xúc và nhận xét về kết cấu của bài thơ.

• Nêu chủ đề và căn cứ xác định chủ đề của bài thơ Tiếng Việt?

• Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?

1. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

• Tại sao tác giả chọn tiêu đề "Tiếng Việt" cho tác phẩm của mình? Ý nghĩa của tiêu đề này là gì?

• Nhân vật chính trong tác phẩm "Tiếng Việt" là ai? Họ đại diện cho đề tài hay ý nghĩa gì trong tác phẩm?

• Ý nghĩa của việc tác giả sử dụng ngôn ngữ và biểu đạt như thế nào trong "Tiếng Việt"? Điều này có ảnh hưởng như thế nào đến thông điệp chung của tác phẩm?

• Những bài học hay triết lý nào được truyền tải qua tác phẩm "Tiếng Việt"? Tác giả muốn gửi gắm điều gì đến người đọc thông qua tác phẩm này?

• Điểm nhấn văn học nào được tác giả sử dụng trong "Tiếng Việt" để làm nổi bật chủ đề và những điều mình muốn truyền đạt?

• Tác phẩm có những tình tiết gì đặc biệt hay những khía cạnh nào khiến bạn cảm thấy ấn tượng?

• Tác phẩm "Tiếng Việt" của Lưu Quang Vũ có sự phát triển nào trong cách viết và cảm nhận so với những tác phẩm khác của tác giả không?

• Tại sao tác phẩm "Tiếng Việt" được xem là một phần không thể thiếu trong tác phẩm của Lưu Quang Vũ và có ảnh hưởng như thế nào đối với văn học Việt Nam?

• Em cần làm gì để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt?

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) ghi lại cảm nghĩ của em về vẻ đẹp của tiếng Việt được thể hiện ở các khổ thơ 5, 6, 7 của bài thơ Tiếng Việt.

• Bạn cảm thấy thế nào khi đọc các khổ thơ 5, 6, 7 của bài thơ "Tiếng Việt"? Hãy mô tả cảm xúc và ấn tượng ban đầu của bạn.

• Hãy phác họa lại những hình ảnh mà tác giả Lưu Quang Vũ sử dụng để miêu tả tiếng Việt trong các khổ thơ này. Các hình ảnh này đem lại cho bạn cảm giác như thế nào?

• Tác giả sử dụng biện pháp tu từ như thế nào để tăng cường sức hút của tiếng Việt trong bài thơ? Điều này có ảnh hưởng đến cảm nhận của bạn không?

• Hãy nêu ra những từ ngữ hoặc cụm từ đặc biệt mà bạn cảm thấy nổi bật và có ảnh hưởng sâu sắc trong việc tạo dựng hình ảnh về tiếng Việt trong đầu bạn.

• So sánh cảm nhận của bạn về vẻ đẹp của tiếng Việt trong các khổ thơ này với những trải nghiệm và quan sát về tiếng Việt trong đời sống hàng ngày. Sự khác biệt và điểm tương đồng là gì?

• Tóm tắt lại cảm nghĩ của bạn về vẻ đẹp của tiếng Việt được thể hiện qua các khổ thơ 5, 6, 7 của bài thơ "Tiếng Việt". Điều này đã làm thay đổi hoặc củng cố cảm nhận của bạn về ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam như thế nào?