Giáo án gộp KHTN (Sinh học) 8 cánh diều kì II

Bài 36: Da và điều hoà thân nhiệt ở người

Bài 37: Sinh sản ở người

Bài tập (Chủ đề 7)

GIÁO ÁN WORD CHỦ ĐỀ 8: SINH THÁI

Bài 38: Môi trường và các nhân tố sinh thái

Bài 39: Quần thể sinh vật

Bài 40: Quần xã sinh vật

Bài 41: Hệ sinh thái

............................................

............................................

............................................

BÀI MẪU

BÀI 40. QUẦN XÃ SINH VẬT

1. MỤC TIÊU

2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Phát biểu được khái niệm quần xã sinh vật.

• Nêu được các đặc điểm cơ bản của quần xã (đặc điểm về độ đa dạng: số lượng loài và số lượng cá thể mỗi loài; đặc điểm về thành phần loài: loài ưu thế, loài đặc trưng). Lấy được ví dụ minh họa.

• Nêu được một số biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã.

1. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện một cách độc lập hay theo nhóm; trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực nhận thức khoa học tự nhiên: Phát biểu được khái niệm quần xã sinh vật; Nêu được các đặc điểm cơ bản của quần xã (đặc điểm về độ đa dạng: số lượng loài và số lượng cá thể mỗi loài; đặc điểm về thành phần loài: loài ưu thế, loài đặc trưng). Lấy được ví dụ minh họa.

• Năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn: Nêu được một số biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã.

1. Phẩm chất

• Tham gia tích cực các hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cẩn thận, trung thực và thực hiện yêu cầu bài học.

• Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.

• Có ý thức bảo vệ giữ gìn sức khỏe của bản thân, của người thân trong gia đình và cộng đồng.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SHS, SGV, SBT khoa học tự nhiên 8.

• Tranh ảnh liên quan đến quần xã sinh vật.

• Video bảo tồn đa dạng sinh học: https://www.youtube.com/watch?v=UjyqHk1eLPA 

2. Đối với học sinh

• SHS khoa học tự nhiên 8.

• Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập.

1. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

2. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)

3. Mục tiêu: Đưa ra các câu hỏi thực tế gần gũi để khơi gợi hứng thú học tập.

4. Nội dung: HS trả lời câu hỏi mở đầu.

5. Sản phẩm: Hướng dẫn trả lời câu hỏi mở đầu.

6. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

• GV đặt vấn đề: Quan sát hình ảnh mô đầm lầy Mangrove (Ấn Độ) dưới đây, hãy chỉ ra các quần thể sinh vật xuất hiện trong hình ảnh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• Các học sinh xung phong phát biểu trả lời

+ Thực vật: đước, vẹt, bần, mắm, cỏ, dương xỉ, rong…

+ Động vật: hổ, khỉ, hươu, cò, tôm, cua, cá…

• HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận và nhận xét:

• GV ghi lên bảng các ý kiến của HS.

• GV dẫn dắt vào bài: “Tập hợp nhiều quần thể sinh vật được gọi là gì? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu Bài 40. Quần xã sinh vật.”

1. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm quần xã sinh vật

1. Mục tiêu: Phát biểu được khái niệm quần xã sinh vật.

2. Nội dung: HS hoạt động nhóm (3 – 4 HS), đọc SGK, quan sát hình và trả lời câu hỏi.

3. Sản phẩm: Khái niệm quần xã sinh vật.

4. Tổ chức thực hiện

Hoạt động 2: Tìm hiểu một số đặc trưng cơ bản của quần xã

1. Mục tiêu: Nêu được một số đặc điểm cơ bản của quần xã (đặc điểm về độ đa dạng: số lượng loài và số cá thể của mỗi loài; đặc điểm về thành phần loài: loài ưu thế, loài đặc trưng).

2. Nội dung: HS hoạt động độc lập, đọc SGK, quan sát hình và trả lời câu hỏi.

3. Sản phẩm: Một số đặc trưng cơ bản của quần xã.

4. Tổ chức thực hiện

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Mục II.1. Độ đang dạng trong quần xã - GV sử dụng phương pháp hỏi – đáp kết hợp trực quan, mời HS quan sát hai ví dụ (a) và (b) trong hình 40.1 trang 186 SGK. - GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau: (1) Số lượng loài ở hai quần xã có sự khác nhau không? (2) Vì sao lại có sự khác nhau đó? (3) Từ sự so sánh trên em rút ra kết luận gì về độ đa dạng của hai quần xã này? Mục II.2. Thành phần các loài trong quần xã - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin và quan sát hai ví dụ trong hình 40.2 trang 187: So sánh loài ưu thế và loài đặc trưng, lấy ví dụ minh họa. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS nghiên cứu SGK, quan sát hình 40.1 và 40.2, trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS giơ phát biểu. Hướng dẫn trả lời câu hỏi mục II.1: (1) Số lượng loài ở hai quần xã là khác nhau, quần xã sinh vật vùng sa mạc (a) ít hơn so với quần xã rừng rụng lá theo mùa (b). (2) Vì điều kiện môi trường, khí hậu ở hai quần xã khác nhau. (3) Số lượng loài và số lượng của quần xã (b) nhiều hơn quần xã (a) → quần xã (b) có độ đa dạng cao hơn. - Các HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét kết quả trả lời của HS. - GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. Một số đặc trưng cơ bản của quần xã 1. Độ đa dạng trong quần xã - Độ đa dạng của quần xã được thể hiện qua sự phong phú về số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài trong quần xã. 2. Thành phần các loài trong quần xã - Loài ưu thế là loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã, ảnh hưởng quyết định tới các nhân tố sinh thái của môi trường do số lượng cá thể nhiều và sinh khối lớn. Ví dụ: Quần xã rừng thông, cây thông là loài chiếm ưu thế trên tán rừng, các cây khác chỉ mọc lẻ tẻ hoặc dưới tán và chịu ảnh hưởng của cây thông. Rừng thông ở Đà Lạt - Loài đặc trưng là loài chỉ có ở một quần xã hoặc số cá thể nhiều hơn hẳn các loài khác trong quần xã.  Ví dụ: Cá cóc ở Tam đảo, dừa Bến Tre…

Hoạt động 3: Tìm hiểu một số biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã

1. Mục tiêu: Nêu được một số biện pháp bảo vệ quần thể. 

2. Nội dung: HS hoạt động nhóm (3 – 4 HS) thảo luận liệt kê ít nhất 3 biện pháp bảo vệ sự đa dạng của quần xã và giải thích.

3. Sản phẩm: Một số biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã.

4. Tổ chức thực hiện:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

2. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức về quần xã sinh vật.

3. Nội dung: Cá nhân HS trả lời câu hỏi về quần xã sinh vật trong Phiếu học tập.

4. Sản phẩm: Hướng dẫn trả lời Phiếu học tập.

5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS trả lời Phiếu học tập.

• GV điều hành, quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• HS giơ tay phát biểu

Hướng dẫn trả lời

• HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét thái độ học tập, phương án trả lời của HS, ghi nhận và tuyên dương.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

2. Mục tiêu: Hướng dẫn HS vận dụng kiến thức về quần xã sinh vật, giải thích được một số hiện tượng trong thực tiễn và vận dụng vào cuộc sống thông qua xử lí các tình huống thực tiễn.

3.  Nội dung: HS làm việc theo cặp thảo luận và trả lời các câu hỏi thực tiễn liên quan đến quần xã sinh vật.

4.  Sản phẩm: Hướng dẫn trả lời câu hỏi câu hỏi vận dụng.

5.  Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi trả lời câu hỏi: Tìm hiểu Luật đa dạng sinh học và nêu những hành vi bị nghiêm cấm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS vận dụng kiến thức vừa học kết hợp với những kiến thức thực tiễn, thảo luận trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

• Đại diện HS trả lời câu hỏi

* Luật Đa dạng sinh học là luật quy định về bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

* Những hành vi bị nghiêm cấm:

+ Săn bắt, đánh bắt, khai thác loài hoang dã trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của khu bảo tồn (trừ việc vì mục đích nghiên cứu khoa học); lấn chiếm đất đai, phá hoại cảnh quan, hủy hoại hệ sinh thái tự nhiên, nuôi trồng các loài ngoại lai xâm hại trong khu bảo tồn.

+ Xây dựng công trình, nhà ở trong khu bảo vệ nghiêm ngặt hoặc trong phân khu phục hồi sinh thái của khu bảo tồn, trừ công trình phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh.

+ Nuôi sinh sản, nuôi sinh trưởng và trồng cấy nhân tạo trái phép loài động, thực vật hoang dã thuộc danh mục loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ.

+ Nhập khẩu, phóng thích trái phép sinh vật biến đổi gene, mẫu vật di truyền của sinh vật biến đổi gene.

+ Chuyển đổi trái phép mục đích sử dụng đất trong khu bảo tồn.

• HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

• GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS.

• GV chốt kiến thức.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ghi nhớ kiến thức trong bài.

- Hoàn thành bài tập trong SBT.

- Chuẩn bị Bài 41. Hệ sinh thái.