Nêu được một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.
Nhận biết được hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.
Phân tích, đánh giá được hành vi thường gặp trong đời sống liên quan đến quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.
Tự giác thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực giao tiếp và hợp tác: Phân tích được tình huống trong học tập, trong cuộc sống; phát hiện và nếu được tình huống có vấn đề trong học tập, trong cuộc sống.

Năng lực đặc thù:

Nhận thức chuẩn mực hành vi:

+ Nêu được một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

+ Nhận biết được hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

+ Phân tích, đánh giá được hành vi thường gặp trong đời sống liền quan đến quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

+ Tự giác thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

Phẩm chất:

Trách nhiệm: Tự giác, tích cực thực hiện các quy định của pháp luật.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT môn Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11, Giáo án;
Máy tính, máy chiếu, giấy A3, A4,
Các hình ảnh thể hiện chủ đề quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo; hình ảnh về hành vi trái pháp luật như: hình ảnh mô phỏng hành vi, mô phỏng tình huống.
Máy tính, máy chiếu, bài giảng Powerpoint,...(nếu có).

Đối với học sinh

SGK, SBT Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11.
Vở ghi, bút, dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, giúp HS huy động kiến thức, kĩ năng cần thiết của bản thân để kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá tri thức mới.
Nội dung:

- GV hướng dẫn HS đọc nội dung mở đầu trong SGK tr.111 và thực hiện yêu cầu:

Hãy chia sẻ hiểu biết của bản thân về một trường hợp khiếu nại, tố cáo của công dân mà em biết.

- GV dẫn dắt vào bài học.

Sản phẩm học tập: Phần chia sẻ của HS về một trường hợp khiếu nại, tố cáo của công dân.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi phần Mở đầu SGK tr.111:

Hãy chia sẻ hiểu biết của bản thân về một trường hợp khiếu nại, tố cáo của công dân mà em biết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS lắng nghe, dựa vào hiểu biết của bản thân, suy nghĩ câu trả lời.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2 - 4 HS trả lời câu hỏi:

+ Trường hợp tố cáo: Gia đình ông H ở gần xưởng sản xuất của một doanh nghiệp hoạt động suốt ngày đêm khiến cơ sở thường xuyên xả bụi, khói, phát tán mùi hôi thối, ô nhiễm rất nghiêm trọng ra khu dân cư làm cho nhiều người không chịu được và mắc bệnh. Ông H làm đơn gửi đến Uỷ ban nhân dân xã và cảnh sát môi trường để yêu cầu xử lí hành vi vi phạm của doanh nghiệp.

- Các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, tuyên dương câu trả lời của HS.

- GV dẫn dắt vào nội dung bài mới: Công dân có quyền và trách nhiệm tham gia quản lí nhà nước và xã hội. Do đó khiếu nại, tố cáo là quyền cơ bản của công dân được pháp luật Nước Việt Nam công nhận.

Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay - Bài 15. Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.
Nội dung:

- Đọc các thông tin, trường hợp trong SGK trang 111 – 115 và trả lời các câu hỏi.

Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Quyền của người khiếu nại

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc các thông tin, trường hợp trong SGK để trả lời các câu hỏi:

+ Anh A có được khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hay không?

+ Anh A nên thực hiện quyền đó như thế nào?

+ Em còn biết các quy định nào khác của pháp luật về quyền khiếu nại?

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận, khái quát về quy định cơ bản của pháp luật về quyền của người khiếu nại.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin, trường hợp SGK tr.111 - 112, thảo luận và trả lời câu hỏi tr113.

- HS rút ra kết luận, khái quát quy định cơ bản của pháp luật về quyền công dân về khiếu nại.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:

+ Anh A được quyền khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hành chính, vì anh phát hiện lỗi xử phạt của lực lượng cảnh sát giao thông chưa đúng với lỗi mình vi phạm theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật khiếu nại năm 2011: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỉ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.

+ Theo quy định tại khoản 2 Điều 8 Luật Khiếu nại năm 2011, anh A là người khiếu nại có thể thực hiện khiếu nại bằng đơn khiếu nại hoặc khiếu nại trực tiếp.

+ Quy định khác của pháp luật về quyền khiếu nại: Điều 6 Luật khiếu nại năm 2011 về các hành vi bị nghiêm cấm.

- GV mời HS nêu một số quy định của pháp luật về quyền của người khiếu nại.

- Các nhóm HS nhận xét và bổ sung ý kiến cho nhau (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

1. Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo

a) Quyền của người khiếu nại

- Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm luật của các quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

- Quyền của người khiếu nại:

+ Tự mình khiếu nại hoặc uỷ quyền cho người khác thực hiện việc khiếu nại. Mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khiếu nại đều có thể uỷ quyền cho luật sư khiếu nại.

+ Được biết, đọc, sao chụp, sao chép tài liệu, chứng cứ do người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại.

+ Yêu cầu người giải quyết khiếu nại áp dụng biện pháp khẩn cấp.

+ Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại.

+ Được khôi phục quyền, lợi ích bị xâm hại.

Nhiệm vụ 2: Nghĩa vụ của người khiếu nại

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc các thông tin, trường hợp trong SGK để trả lời các câu hỏi:

+ Từ thông tin trên, em hãy cho biết ông A có nghĩa vụ gì khi khiếu nại.

+ Em hãy nêu các quy định khác của pháp luật về nghĩa vụ của công dân về khiếu nại.

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận, khái quát về quy định cơ bản của pháp luật về nghĩa vụ của khiếu nại..

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin, trường hợp SGK tr.113, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận, khái quát quy định cơ bản của pháp luật về nghĩa vụ của người khiếu nại.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi: (Đính kèm dưới hoạt động 1).

- GV mời HS nêu một số quy định của pháp luật về nghĩa vụ của người về khiếu nại.

- Các nhóm HS nhận xét và bổ sung ý kiến cho nhau (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

b) Nghĩa vụ của người khiếu nại

- Nghĩa vụ của người khiếu nại:

+ Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.

+ Đưa ra chứng cứ, thông tin, tài liệu về việc khiếu nại, trình bày trung thực sự việc.

+ Chấp hành quyết định, hành vi bị khiếu nại và quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật.

Nhiệm vụ 3: Quyền của người tố cáo

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc các thông tin, trường hợp trong SGK để trả lời các câu hỏi:

+ Việc anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H có phù với quy định pháp luật không? Vì sao?

+ Còn những quy định pháp luật nào khác về quyền tố cáo của công dân mà em biết?

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận, khái quát về quy định cơ bản của pháp luật về quyền của người tố cáo.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin, trường hợp SGK tr.113 - 114, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận, khái quát quy định cơ bản của pháp luật về quyền của người tố cáo.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:

+ Việc anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H đến cơ quan có thẩm quyền là phù hợp với quy định của pháp luật. Anh C đang thực hiện quyền tố cáo của công dân theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo năm 2018.

+ Những quy định pháp luật khác về quyền tố cáo của công dân: Điều 8 Luật Tố cáo năm 2018 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong tố cáo và giải quyết tố cáo, ...

- GV mời HS nêu một số quy định của pháp luật về quyền của người tố cáo.

- Các nhóm HS nhận xét và bổ sung ý kiến cho nhau (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

c) Quyền của người tố cáo

- Quyền của người tố cáo: thực hiện tố cáo; được bảo đảm bí mật họ, tên, địa chi, bút tích và các thông tin cá nhân khác; được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lí tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết, gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ, tạm đình chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo; tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết; đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo; được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật; quyền rút lại tố cáo.

Nhiệm vụ 4: Nghĩa vụ của người tố cáo

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc các thông tin, trường hợp trong SGK để trả lời các câu hỏi:

+ Cho biết ông C đã thực hiện quyền và nghĩa vụ nào của người tố cáo.

+ Hãy lấy ví dụ minh hoạ việc thực hiện quy định về quyền và nghĩa vụ của người tố cáo.

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận, khái quát về quy định cơ bản của pháp luật về nghĩa vụ của người tố cáo.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin, trường hợp SGK tr.114 - 115, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận, khái quát quy định cơ bản của pháp luật về nghĩa vụ của người tố cáo.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:

+ Ông C thực hiện quyền tố cáo của công dân theo quy định tại Điều 9 Luật tố cáo năm 2018. Nghĩa vụ của ông C là khi tố cáo phải cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung mà ông đã tố cáo theo quy định tại khoản 2 Điều 9 Luật Tố cáo năm 2018.

+ Ví dụ: Nếu một người phát hiện một công ty đang thải trộm chất thải vào sông, người đó có quyền tố cáo hành vi này theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp này, người tố cáo cần cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến công ty và hành vi của họ để giúp cơ quan chức năng có thể xác minh và giải quyết vấn đề. Nếu người tố cáo không cung cấp thông tin hoặc không hợp tác với cơ quan chức năng, họ sẽ không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của người tố cáo và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.

- GV mời HS nêu một số quy định của pháp luật về nghĩa vụ của người tố cáo.

- Các nhóm HS nhận xét và bổ sung ý kiến cho nhau (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo.

d) Nghĩa vụ của người tố cáo

- Nghĩa vụ của người tố cáo: cung cấp thông tin cá nhân; trình bày trung thực về nội dung tố cáo; cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được; chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo của mình; hợp tác với người giải quyết tố cáo khi có yêu cầu; bồi thường thiệt hại do hành vi cố ý tố cáo sai sự thật của mình gây ra.

* Gợi ý trả lời yêu cầu tr113 SGK về nghĩa vụ của người khiếu nại:

- Ông A có các nghĩa vụ khiếu nại:

+ Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại;

+ Có nghĩa vụ trình bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lí của việc khiếu nại;

+ Có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lí thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình;

+ Cung cấp thông tin, tài liệu cho người giải quyết khiếu nại và chịu trách nhiệm về nội dung trình bày và việc cung cấp thông tin, tài liệu;

+ Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại;

+ …

- Các quy định khác của pháp luật về nghĩa vụ của người khiếu nại:

Trong tố tụng hình sự:

+ Người khiếu nại không được từ chối việc cung cấp thông tin hoặc tài liệu khi cơ quan hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại yêu cầu. Trong trường hợp người khiếu nại từ chối cung cấp thông tin và những tài liệu cần thiết thì việc khiếu nại sẽ không được giải quyết và người khiếu nại không có quyền khiếu nại lên cấp trên.

+ Nếu người khiếu nại không trình bày trung thực sự việc, cung cấp những thông tin, tài liệu không chính xác, giả mạo thì người khiếu nại phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc làm nói trên dưới hình thức như trách nhiệm hành chính, trách nhiệm kỉ luật, trách nhiệm dân sự hoặc nặng nhất là trách nhiệm hình sự về tội vu khống. Khi có kết quả giải quyết khiếu nại cuối cùng thì người khiếu nại có nghĩa vụ chấp hành kết quả giải quyết đó.

Hoạt động 2: Tìm hiểu hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo