Đáp án Kinh tế pháp luật 11 chân trời sáng tạo Bài 15: Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo (P2)

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo 

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

- Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10 000 000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt từ 03 tháng đến 01 năm:

1. a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
2. b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
4. a) Có tổ chức
5. b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
6. c) Đối với 02 người trở lên;
7. d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục, chữa bệnh cho mình;

đ) Đối với người đang thi hành công vụ;

1. e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
2. g) Gây tối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỉ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
3. h) Vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
5. a) Vì động cơ đê hèn;
6. b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỉ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
7. c) Làm nạn nhân tự sát.
8. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 000 000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”.

- Điều 166 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

1. a) Dùng vũ lực đe dọa dùng vũ lực hoặc hành vi khác cản trở việc khiếu nại tố cáo, việc xét và giải quyết khiếu nại tố cáo hoặc việc xử lí người bị khiếu nại tố cáo;
2. b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn cản trở việc thi hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền xét và giải quyết khiếu nại tố cáo gây thiệt hại cho người khiếu nại tố cáo.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
4. a) Có tổ chức
5. b) Trả thù người khiếu nại tố cáo;
6. c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện hành vi quy định tại điểm a khoản 1 Điều này,
7. d) Dẫn đến biểu tình;

đ) Làm người khiếu nại, tố cáo tự sát.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định tù 01 năm đến 05 năm”.

          Trường hợp.

          Do có mâu thuẫn với ông A (Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã N) bà D đã làm đơn tố cáo với nội dung sai sự thật và chia sẻ thông tin này đến nhiều người nhằm hạ uy tín, danh dự, nhân phẩm của ông A. Qua kiểm tra xác minh cơ quan có thẩm quyền xác định nội dung tố cáo là sai sự thật. Ông A đã có đơn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự đối với bà D về hành vi vu khống. Nhận thấy sự việc có dấu hiệu tội phạm, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án mặc dù được minh oan nhưng danh dự, uy tín của ông A đã bị ảnh hưởng.

- Theo em cá nhân tố cáo sai sự thật phải chịu hậu quả gì?

- Em hãy cho biết người bị tố cáo sai sự thật cần làm gì để bảo vệ quyền và lợi ích của mình?

Trả lời:

Theo Điều 156 và Điều 166 của Bộ luật Hình sự năm 2015, người có hành vi bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi của người khác sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng, hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt từ 03 tháng đến 01 năm tù. Trong trường hợp này, nếu bà D bị xác định đã tố cáo sai sự thật thì bà sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và bị áp dụng các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.

Để bảo vệ quyền và lợi ích của mình trong trường hợp bị tố cáo sai sự thật, người bị tố cáo cần hợp tác với cơ quan điều tra, cung cấp đầy đủ thông tin, bằng chứng để chứng minh sự việc là sai hoặc bị bóp méo. Nếu có bằng chứng, người bị tố cáo cũng có thể khởi kiện đòi lại bồi thường thiệt hại và bảo vệ quyền, lợi ích của mình qua các phương tiện pháp luật.

3. Đánh giá một số hành vi thường gặp trong đời sống liên quan đến quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

Câu hỏi: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi.

           Tình huống 1

           Bà N được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng thừa đất có diện tích là 100 m2, nhưng diện tích đất thực tế không đúng theo quy định. Bà N muốn khiếu nại đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để được giải quyết. Do bà N thường xuyên ốm đau lại già yếu, bà đã trao đổi với chị H - con gái của bà, để chị thay mình đi khiếu nại. Tuy nhiên, chị H từ chối vì cho rằng mình không có quyền đại diện bà N đi khiếu nại.

           Tình huống 2

      Anh T biết được hành vi phạm trong khi thực hiện nhiệm vụ của công chức xã X. Anh đã thực hiện việc tố cáo hành vi phạm này tới Chủ tịch Uỷ bạn nhân dân xã X và được yêu cầu “trình bày trung thực về nội dung tố cáo cũng như cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo”. Anh T đã thực hiện đúng nghĩa vụ của người đã thực hiện đúng nghĩa vụ của người tố cáo. Tuy nhiên, anh T lo lắng vì khi cung cấp thông tin thì họ tên, địa chỉ của anh sẽ bị tiết lộ.

- Theo em, trong tình huống 1, việc làm của chị H là đúng hay sai? Vì sao?

- Trong tình huống 2, anh T phải vận dụng quy định nào của pháp luật để bảo vệ bí mật cho thông tin cá nhân của mình?

Trả lời:

- Trong tình huống 1, đúng là chị H từ chối việc đại diện cho bà N đi khiếu nại. Điều này là đúng và hợp lệ vì chị H không phải là người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi vấn đề này và không có quyền kéo dài khiếu nại thay cho bà N

- Trong tình huống 2, anh T có thể sử dụng quy định về bảo vệ thông tin cá nhân của mình theo Luật bảo vệ thông tin cá nhân để đảm bảo an toàn cho thông tin của mình. Anh có quyền yêu cầu cơ quan chức năng bảo mật tên và các thông tin cá nhân khác của anh trong quá trình cung cấp thông tin và bảo vệ an toàn cho những thông tin đó.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

1. Người khiếu nại phải là người thành niên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
2. Người khiếu nại có quyền uỷ quyền cho luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
3. Trong thời gian khiếu nại, người khiếu nại không phải chấp hành quyết định hành chính, hành hành chính mà mình khiếu nại
4. Người tố cáo có quyền được áp dụng các biện pháp bảo vệ khi có nguy hiểm.
5. Người tố cáo phải bồi thường thiệt hại do hành vi tố cáo sai sự thật.

Trả lời:

Em đồng tình với nhận định a, b, d và e .

• Nhận định a, quy định về đối tượng được khiếu nại. Vì nếu một người chưa đủ tuổi hoặc không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ sẽ không thể thực hiện các hành động pháp lý được.
• Về câu b, người khiếu nại có quyền uỷ quyền cho luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Điều này giúp cho việc khiếu nại được hiệu quả và bảo vệ được quyền lợi công bằng của người khiếu nại.
• Về câu d, người tố cáo có quyền được áp dụng các biện pháp bảo vệ khi có nguy hiểm, giúp cho người tố cáo an toàn và không bị đe dọa, phục vụ cho việc bảo vệ công lý và quyền lợi của người dân. Các nhận định còn lại có thể có những vấn đề tranh cãi và không được chấp nhận chung trong pháp luật Việt Nam.
• Về câu e, Khi tố cáo sai sự thật, người tố cáo phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Em không đồng tình với nhận định c. Bởi vì người khiếu nại có nghĩa vụ chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại.

Câu 2: Em hãy cho biết hành vi nào dưới đây thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

1. Anh A (công chức của Uỷ ban nhân dân huyện H) không đồng ý với quyết định điều động công tác nên đã gửi đơn khiếu nại đến người đã ra quyết định đó.
2. Chị B không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm về hành vi lấn chiếm lòng lề đường mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại.
3. Bác T là người bị khiếu nại, đã cung cấp thông tín, tài liệu khi người giải quyết khiếu nại yêu cầu.
4. Chị Y đã nộp đơn tố cáo Công ty cổ phần X đến cơ quan chức năng về hành vi xả nước thải chưa qua xử lí ra môi trường của công ty này.
5. Khi cơ quan chức năng yêu cầu, chị V đã trình bày không trung thực về nội dung tố cáo cũng như cung cấp thông tin liên quan mà mình có được.
6. Bị tố cáo oan về hành vi sử dụng, buôn bán trái phép chất ma túy nên anh N đã giải trình và đưa ra các chứng cứ để chứng minh mình vô tội.

Trả lời:

1. Hành vi khiếu nại của anh A (công chức của uỷ ban nhân dân huyện H) thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo
2. Bác T, người bị khiếu nại, đã cung cấp thông tin, tài liệu khi người giải quyết khiếu nại yêu cầu, thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về cung cấp thông tin trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo.
3. Chị Y đã nộp đơn tố cáo công ty cổ phần X đến cơ quan chức năng về hành vi xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường của công ty này, thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về tố cáo hành vi vi phạm về môi trường.
4. Bị tố cáo oan về hành vi sử dụng, buôn bán trái phép chất ma túy, anh N đã giải trình và đưa ra các chứng cứ để chứng minh mình vô tội, thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ quyền lợi cá nhân và khẳng định sự vô tội của mình trong quá trình giải quyết vụ việc.

Câu 3: Em hãy đánh giá và chỉ ra hậu quả của các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo dưới đây:

1. Nhân viên D phát hiện Giám đốc của cơ quan có hành vì lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt tài sản công với số tiền 500 triệu đồng nên đã đưa thông tin này lên mạng xã hội để mọi người biết.
2. Trên đường đi học về, N nhìn thấy anh T điều khiển xe tải chở trái phép các loại động vật quý hiếm. N đã không tố cáo hành vị vi phạm của anh T.

Trả lời:

1. Hành vi của nhân viên D phát hiện giám đốc của cơ quan có hành vi chiếm đoạt tài sản công là vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo. Tuy nhiên, đưa thông tin này lên mạng xã hội để mọi người biết trong trường hợp này không được xem là hành vi phù hợp với nghiệp vụ của người làm công chức. Việc đưa thông tin này lên mạng xã hội có thể gây ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, dẫn đến tình trạng khó khăn trong quản lý và điều tra vụ việc.
2. Hành vi của N là không tuân thủ nghĩa vụ công dân khi không tố cáo hành vi vi phạm của anh t khi điều khiển xe tải chở trái phép các loại động vật quý hiếm. Công dân có trách nhiệm báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền để đưa ra cách xử lý và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật. Việc không tố cáo có thể khiến cho tình trạng này tiếp tục diễn ra và gây thiệt hại lớn cho môi trường tự nhiên.

VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy viết một bức thư chia sẻ với bạn những việc làm tự giác thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo của em.

Trả lời:

Lan Anh thân mến!

Dạo này bạn có khỏe không? Việc học tập của bạn vẫn ổn chứ/ Mình viết thư này muốn chia sẻ với bạn những việc mà mình đã tự giác thực hiện để tuân thủ quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

Thứ nhất, mình luôn đặt tôn trọng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật.

Thứ hai, mình luôn hành động và bày tỏ những quan điểm của mình một cách trung thực và có trách nhiệm. Mình không sử dụng những tin đồn hay một cách lệnh đặt để tố cáo hoặc khiếu nại về một vấn đề nào đó.

Thứ ba, mình luôn cẩn thận và có trách nhiệm đối với những tố cáo và khiếu nại của mình. Mình chắc chắn rằng những tố cáo của mình dựa trên sự thật và có cơ sở chứ không phải chỉ là những giả định hay tin đồn.

Cuối cùng, mình luôn sẵn sàng hợp tác với những cơ quan chức năng để được giải quyết những vấn đề liên quan đến nghĩa vụ công dân một cách hiệu quả và công bằng.

Với những điều trên, mình hy vọng sẽ được chia sẻ với bạn những hành động mà mình đã làm để thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi công dân một cách trung thực và có trách nhiệm.

Trân trọng,

Mai.

Câu 2: Em hãy nhận xét về một số hành vi thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo.

Trả lời:

Các hành vi thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo là rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi và đáp ứng nhu cầu của cộng đồng. Bất kỳ ai cũng có quyền khiếu nại hoặc tố cáo khi chứng kiến những hành vi không đúng đắn hoặc bất hợp pháp.

Tuy nhiên, việc thực hiện các quy định này cần phải tuân thủ đúng quy trình và quy định của pháp luật để đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Ví dụ, khiếu nại hoặc tố cáo phải được làm đầy đủ thủ tục, đối tượng bị khiếu nại hoặc tố cáo phải được xác định đúng và các bằng chứng liên quan phải được cung cấp để tăng tính đáng tin.

Ngoài ra, tuyệt đối không được thực hiện các hành vi thù địch, nói xấu hay công kích người bị khiếu nại hoặc tố cáo khi chưa có bằng chứng chính thức về hành vi của họ, vì điều này có thể gây ra những hậu quả về uy tín, danh tiếng và bản thân của người bị khiếu nại hoặc tố cáo.

Tóm lại, việc thực hiện các quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo là rất quan trọng, tuy nhiên cần phải tuân thủ đúng quy trình và quy định để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình giải quyết vụ việc.