BÀI 15: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ KHIẾU NẠI, TỐ CÁO

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Hãy chia sẻ hiểu biết của em về một trường hợp khiếu nại, tố cáo của công dân mà em biết.

Trả lời:

Một trường hợp khiếu nại, tố cáo từ công dân là một sự kiện khi công dân cảm thấy tổn thương hoặc bất công và quyết định nêu lên vấn đề đó lên cấp trên hoặc các cơ quan có thẩm quyền để được giải quyết. Trường hợp này có thể liên quan đến nhiều lĩnh vực như lao động, sức khỏe, tài sản, an toàn giao thông, giáo dục... Khi đối diện với những trường hợp khiếu nại, tố cáo từ công dân, chúng ta cần lắng nghe và đối thoại để giải quyết vấn đề một cách công bằng và hợp lý. Đồng thời, cần tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của cả công dân và các bên liên quan. Việc xử lý các trường hợp khiếu nại, tố cáo cũng cần tuân thủ các quy định pháp luật và tiêu chuẩn đạo đức, tạo ra sự minh bạch, đáng tin cậy trong việc giải quyết vấn đề.

KHÁM PHÁ

1. Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

KHIẾU NẠI

* Quyền của người khiếu nại

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

          THÔNG TIN

Điều 12 Luật Khiếu nại năm 2011 quy định:

“1. Người khiếu nại có các quyền sau đây:

a )Tự mình khiếu nại.

1. b) Nhờ luật sư tư vấn về pháp luật hoặc uỷ quyền cho luật sự khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
2. c) Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại;
3. d) Được biết, đọc, sao chụp, sao chép, tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước;

đ) Yêu cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lí thông tin tài liệu liên quan tới nội dung khiếu nại cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày có yêu cầu để giao nộp cho người giải quyết khiếu nại, trừ thông tin tài liệu thuộc bí mật nhà nước;

1. e) Được yêu cầu người giải quyết khiếu nại áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả có thể xây ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại;
2. g) Đưa ra chứng cứ về việc khiếu nại và giải trình ý kiến của mình về chứng cứ đó;
3. h) Nhận văn bản trả lời về việc thụ lí giải quyết khiếu nại, nhận quyết định giải quyết khiếu nại;
4. i) Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm; được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật,
5. k) Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính;
6. l) Rút khiếu nại”.

           Trường hợp

Trong quá trình tham gia giao thông, anh A phạm lỗi và bị lực lượng cảnh sát giao thông lập biên bản, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Sau đó, anh A phát hiện lỗi xử phạt chưa đúng với lỗi mình vi phạm nhưng anh A phân vân không biết mình có quyền khiếu nại quyết định hành chính hay không. Anh A kể chuyện này cho bạn mình là anh H. Anh H cho rằng anh A hoàn toàn có quyền khiếu vì đây là quyền cơ bản của công dân. Anh A có thể tự mình khiếu nại hoặc nhờ người khác khiếu nại.

- Anh A có được khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hay không?

- Anh A nên thực hiện quyền đó như thế nào?

- Em còn biết các quy định nào khác của pháp luật về quyền khiếu nại?

Trả lời:

- Anh A hoàn toàn có quyền khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm thậm chí là quyền cơ bản của công dân trong pháp luật Việt Nam.

- Anh A cần nộp đơn khiếu nại cho cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Đơn khiếu nại cần được viết rõ ràng, cụ thể, có kèm theo các bằng chứng, tài liệu, thông tin để bản thân anh a có đủ cơ sở để chỉ trích quyết định sai.

- Những quy định khác:

1. Công dân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Cán bộ, công chức có quyền khiếu nại quyết định kỷ luật của người có thẩm quyền khi có căn cứ cho rằng quyết định đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

2. Công dân có quyền tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về hành vi trái pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức”.

* Nghĩa vụ của người khiếu nại

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và thực hiện yêu cầu

         THÔNG TIN

Khoản 2 Điều 12 Luật Khiếu nại năm 2011 quy định:

“2. Người khiếu nại có các nghĩa vụ sau đây:

1. a) Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết
2. b) Trình bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lí của việc khiếu nại; cung cấp thông tin, tài liệu liên quan cho người giải quyết khiếu nại, chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung trình bày và việc cung cấp thông tin, tài liệu đó;
3. c) Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại, trừ trường hợp quyết định, hành vi đó bị tạm đình chỉ thị hành theo quy định tại Điều 35 của Luật này;
4. d) Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật”

        Trường hợp

       Ông A đã gửi đơn khiếu nại đối với quyết định thu hồi đất của Uỷ ban nhân dân huyện Y. Trong quá trình giải quyết khiếu nại, ông A đã cung cấp đầy đủ hồ sơ, giấy tờ đến cơ quan chức năng.

- Từ thông tin trên, em hãy cho biết ông A có nghĩa vụ gì khi khiếu nại?

- Em hãy nêu các quy định khác của pháp luật về nghĩa vụ của công dân về khiếu nại.

Trả lời:

Ông A có nghĩa vụ khi khiếu nại như sau:

1. a) Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết;
2. b) Trình bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lý của việc khiếu nại; cung cấp thông tin, tài liệu liên quan cho người giải quyết khiếu nại, chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung trình bày và việc cung cấp thông tin, tài liệu đó;
3. c) Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại, trừ trường hợp quyết định, hành vi đó bị tạm đình chỉ thị hành theo quy định tại Điều 35 của Luật Kháng nghị, khiếu nại năm 2011;
4. d) Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật.
   
   Các quy định khác về nghĩa vụ của công dân về khiếu nại bao gồm:

- Nghĩa vụ chấp hành quyết định của cơ quan nhà nước, đảm bảo tính pháp lý của quyết định đó;

- Nghĩa vụ tôn trọng pháp luật, không gây ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội và quyền lợi của các cá nhân, tổ chức khác;

- Nghĩa vụ báo cáo, cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực đến cơ quan nhà nước khi có yêu cầu về việc khiếu nại;

- Nghĩa vụ tham gia giải quyết vấn đề một cách tích cực và xây dựng đất nước, cộng đồng.

TỐ CÁO

* Quyền của người tố cáo 

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

         THÔNG TIN

Điều 9 Luật Tố cáo năm 2018 quy định:

“1. Người tố cáo có các quyền sau đây:

1. a) Thực hiện quyền tố cáo theo quy định của Luật này;
2. b) Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tín cá nhân khác;
3. c) Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lý tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức cá nhân có thẩm quyền giải quyết gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ tạm đình chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo;
4. d) Tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết

đ) Rút tố cáo;

1. e) Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo;
2. g) Được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật”.

        Trường hợp

        Trên địa bàn xã M có nhà máy H chuyên sản xuất vật liệu xây dựng. Quá trình sản xuất của nhà máy đã xả chất thải ra môi trường, gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Anh C có ý định tố cáo hành vi xả thải lên cơ quan có thẩm quyền nên đã chia sẻ với một số hộ dân trên địa bàn. Một số đồng tình nhưng một số khác lại cho rằng đây không phải là việc của mình. Tuy nhiên, anh C vẫn quyết tâm làm đơn tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của nhà máy H vì cho rằng đây là quyền và trách nhiệm công dân của mình.

- Việc anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H có phù với quy định pháp luật không? Vì sao?

- Còn những quy định pháp luật nào khác về quyền tố cáo của công dân mà em biết.

Trả lời:

Anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H là phù hợp với quy định pháp luật. Luật tố cáo năm 2018 quy định rõ ràng quyền tố cáo của công dân và bảo đảm quyền lợi của người tố cáo, bao gồm được bảo mật thông tin cá nhân, được thông báo về quá trình giải quyết tố cáo và có quyền rút tố cáo. Đồng thời, công dân là người có trách nhiệm bảo vệ môi trường và có quyền tố cáo những vi phạm pháp luật liên quan đến môi trường.

Các quy định khác của pháp luật về quyền tố cáo:

Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ là tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của các đối tượng sau đây:

1. a) Cán bộ, công chức, viên chức; người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ;
2. b) Người không còn là cán bộ, công chức, viên chức nhưng đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong thời gian là cán bộ, công chức, viên chức; người không còn được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ nhưng đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong thời gian được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ;
3. c) Cơ quan, tổ chức.
4. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực là tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào về việc chấp hành quy định của pháp luật, trừ hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ.

* Nghĩa vụ của người tố cáo

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và thực hiện yêu cầu

          THÔNG TIN

Điều 9 Luật Tố cáo năm 2018 quy định:

"2. Người tố cáo có các nghĩa vụ sau đây:

1. a) Cung cấp thông tin cá nhân quy định tại Điều 23 của Luật này;
2. b) Trình bày trung thực về nội dung tố cáo, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được;
3. c) Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo;
4. d) Hợp tác với người giải quyết tố cáo khi có yêu cầu;

đ) Bồi thường thiệt hại do hành vi cố ý tố cáo sai sự thật của mình gây ra”.

         Trường hợp

     Ông C tố cáo lên Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã M về hành vi vi phạm pháp luật trong khi thì hành công vụ của một công chức xã. Trong quá trình giải quyết, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã M yêu cầu cung cấp tài liệu liên quan thì ông C lại không hợp tác và không cung cấp thông tin. Ông C cho rằng việc giải quyết là trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã M còn ông chỉ có nghĩa vụ tố cáo sự việc.

- Cho biết ông C đã thực hiện quyền và nghĩa vụ nào của người tố cáo.

- Hãy lấy ví dụ minh hoạ việc thực hiện quy định về quyền và nghĩa vụ của người tố cáo.

Trả lời:

Ông C đã không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của người tố cáo. Ông C không hợp tác và không cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo cho chủ tịch Ủy ban nhân dân xã khi yêu cầu.

Ví dụ: Nếu một người phát hiện một công ty đang thải trộm chất thải vào sông, người đó có quyền tố cáo hành vi này theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp này, người tố cáo cần cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến công ty và hành vi của họ để giúp cơ quan chức năng có thể xác minh và giải quyết vấn đề. Nếu người tố cáo không cung cấp thông tin hoặc không hợp tác với cơ quan chức năng, họ sẽ không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của người tố cáo và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.