Giáo án và PPT Ngữ văn 12 kết nối bài 3: Mấy ý nghĩ về thơ (Trích – Nguyễn Đình Thi)

TIẾT   : VĂN BẢN MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ

A. KHỞI ĐỘNG

- GV đưa cho HS câu hỏi để nghiên cứu trả lời.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

GV yêu cầu HS tìm hiểu và trình bày thông tin tác giả?

Sản phẩm dự kiến:

- Tên: Nguyễn Đình Thi

- Năm sinh: 1924 - 2003

- Quê: Thành phố Hà Nội. 

- Ông là nhà nhạc sĩ, nhà thơ, nhà viết kịch, nhà phê bình văn học đã có những đóng góp quan trọng cho việc xây dựng nền văn học cách mạng Việt Nam.

…

2. Văn bản Năng lực sáng tạo

Trình bày hiểu biết về nguồn gốc của văn bản Mấy ý nghĩ về thơ?

Sản phẩm dự kiến:

- Mấy ý nghĩ về thơ là tiểu luận được Nguyễn Đình Thi viết từ năm 1949 sau đó in trong tập Mấy vấn đề văn học.

II. Khám phá văn bản

1. Xác định cấu trúc nghị luận của văn bản 

Xác định các luận điểm của văn bản?

Sản phẩm dự kiến:

- Hệ thống luận điểm được thể hiện trong bài gồm có:

+ Từ trước đến nay đã có nhiều định nghĩa về thơ, nhưng định nghĩa nào cũng vẫn không đủ.

+ Đầu mối của thơ có lẽ ta đi tìm bên trong tâm hồn con người, ngôn ngữ thơ là phương tiện biểu đạt những “rung chuyển khác thường trong tâm hồn”.

+ Thơ không biểu đạt bằng ý niệm, bằng luận lí mà bằng hình ảnh thấm đẫm cảm xúc.

+ Chữ và tiếng trong thơ phải có nhịp điệu, nhạc điệu để không chỉ gọi tên sự vật mà còn gợi ra những ý tứ sâu xa.

+ Những luật lệ của thơ, từ âm điệu đến vần, đều là những võ khí rất mạnh trong tay người làm thơ.

III. Phân tích nghệ thuật lập luận

Chỉ ra các luận điểm thể hiện quan niệm của tác giả về thơ?

Sản phẩm dự kiến:

Thơ không biểu đạt bằng ý niệm, bằng luận lí mà bằng hình ảnh thấm đẫm cảm xúc. Câu chủ đề: “Nên thơ không nói bằng ý niệm thuần túy”.

IV. Sự kết hợp các thao tác nghị luận trong văn bản

Theo tác giả điều gì đóng góp vai trò quan trọng trong sáng tạo thơ? Tác giả đã dùng những thao tác nghị luận nào để làm sáng tỏ điều đó?

Sản phẩm dự kiến:

Các thao tác nghị luận đã được tác giả phối hợp nhuần nhuyễn, khiến cho quan điểm về sáng tạo thơ có sức thuyết phục.

V. Mục đích thái độ của người viết

Tác giả cho rằng “chúng ta không nên lo thơ đi vào hình thức này hay hình thức khác… dùng bất cứ hình thức nào, miễn là thơ diễn tả được đúng tâm hồn con người mới ngày nay”. Bạn có tán thành quan điểm đó không? Vì sao

Sản phẩm dự kiến:

Đây là quan điểm đúng đắn vì:

+ Hình thức thơ ca là phương tiện, không phải mục đích: thơ ca trước hết là để diễn tả cảm xúc, suy tư của con người.

+ Sự đa dạng của hình thức thơ ca: Việc sử dụng đa dạng các hình thức thơ ca sẽ giúp cho thơ ca phong phú và đáp ứng được nhu cầu thể hiện nội dung phong phú của con người.

+ Sự phát triển của ngôn ngữ và xã hội: Ngôn ngữ và xã hội luôn thay đổi. Việc bó buộc thơ ca vào những hình thức cũ kĩ sẽ khiến cho thơ ca trở nên lạc hậu và không thể diễn tả được đúng tâm hồn con người mới ngày nay.

+ Tuy nhiên, hình thức thơ ca cũng có vai trò quan trọng. Đó là sự sáng tạo của nhà thơ.

=> Chỉ có một cái nhìn khoáng đạt chấp nhận mọi tìm tòi để cách tân thơ, làm cho thơ luôn luôn mới, phù hợp với xu thế chung của thế giới thơ.

VI. Tổng kết

Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Mấy ý nghĩ về thơ?

Sản phẩm dự kiến:

- Nội dung: Văn bản giải thích được năng lực sáng tạo là gì, phạm vi bản chất cũng như vai trò của nó đồng thời những điều kiện để phát huy năng lực sáng tạo…

- Nghệ thuật: 

+ Bố cục bài nghị luận chặt chẽ.

+ Lập luận, dẫn chứng sắc bén có chiều sâu.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Sáng tác của Nguyễn Đình Thi bao gồm những thể loại nào?

A. Kịch, phê bình văn học, thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết.

B. Kịch, phê bình văn học.

C. Thơ, tiểu luận

D. Phê bình văn học, truyện ngắn.

Câu 2: Câu hỏi tu từ “Đầu mối của thơ có lẽ ta đi tìm bên trong tâm hồn con người chăng?” có mục đích gì?

A. Để triển khai hàng loạt quan điểm phía sau.

B. Tăng tính hấp dẫn cho văn bản.

C. Thu hút sự chú ý của người đọc.

D. Thể hiện sự tinh tế của tác giả nhằm triển khai những suy nghĩ của mình.

Câu 3: Theo tác giả làm thơ có nghĩa là gì?

A. Là dùng lời và những dấu hiệu thay cho lời nói tức là chữ để thể hiện một trạng thái tâm lí đang rung chuyển khác thường.

B. Là việc diễn tả suy nghĩ của nhà thơ.

C. Là việc tác giả thể hiện suy nghĩ cũng như cảm xúc của mình.

D. Là một phần nhỏ của kết quả sáng tạo

Câu 4: Nội dung chính của đoạn thứ 2 trong văn bản là gì?

A. Là khái niệm về thơ là gì?

B. Là nguồn gốc của những rung cảm trong thơ.

C. Là quan điểm về làm thơ của tác giả, cũng như những đầu mối của thơ.

D. Nói đến khái niệm “hình ảnh” trong thơ.

Câu 5: Trong phần 3 tác giả cho rằng tư tưởng của thơ xuất phát từ đâu?

A. Cảm xúc

B. Cuộc sống 

C. Hình ảnh

D. Ngôn ngữ

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

Câu 3: A

Câu 4: C

Câu 5: B

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV hướng dẫn HS làm bài tập vận dụng.