Giáo án và PPT Ngữ văn 12 kết nối bài 2: Đàn ghi ta của Lor-ca (Thanh Thảo)

TIẾT   : VĂN BẢN ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA

A. KHỞI ĐỘNG

- GV cho HS xem video và phát biểu cảm nhận.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu tác giả Thanh Thảo và văn bản Đàn ghi ta của Lor-ca

1. Tác giả

Trình bày một số hiểu biết về tác giả Quang Dũng và bài thơ Tây Tiến?

Sản phẩm dự kiến:

- Tên: Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công (sinh năm 1946)

- Quê quán:  Tỉnh Quảng Ngãi.

…

 2. Tác phẩm

Trình bày bố cục và mạch cảm xúc của tác phẩm?

Sản phẩm dự kiến:

- Dòng 1 – 6: Hình ảnh Lor-ca, người nghệ sĩ tự do và đơn độc.

- Dòng 7-18: Lor-ca với cái chết oan khuất và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật.

- Dòng 19-22: Niềm xót thương Lor-ca qua hình ảnh tiếng đàn.

- Dòng 23-31: Hình ảnh Lor-ca cái chết và sự bất tử.

II. Phân tích hình tượng Lor-ca

1. Hình ảnh Lorca, người nghệ sĩ tự do và đơn độc

Hình ảnh Lorca, người nghệ sĩ tự do và đơn độc được gợi tả qua hình ảnh nào?

Sản phẩm dự kiến:

Được gợi tả bằng những hình ảnh như:

+ “Áo choàng đỏ”: Gợi bản sắc văn hóa Tây Ban Nha và hình ảnh Lor-ca như một đấu sĩ với khát vọng dân chủ truớc nền chính trị Tây Ban Nha độc tài bấy giờ.

+ Âm thanh tiếng đàn: Đàn ghi ta là nhạc cụ của người Tây Ban Nha, thể hiện tài năng nghệ thuật của Lor-ca với khát vọng cách tân nghệ thuật. Tiếng đàn bọt nước: đẹp, mong manh mà sinh sôi bât tận như “bọt nước”. 

…

2. Lorca với cái chết oan khuất và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật

Trình bày biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thể hiện cái chết oan khuất và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật?

Sản phẩm dự kiến:

+ Đối lập: Hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết đỏ 

+ Nhân hóa: Tiếng đàn ghi ta…. Máu chảy.

+ Hoán dụ: Áo choàng, tiếng ghi ta.

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: tiếng đàn mang tâm tư, thành thân phận, linh hồn, sinh thể của người tạo ra nó

…

3. Niềm thương xót cùng những suy tư về cuộc từ giã của Lor-ca

Niềm thương xót cùng những suy tư về cuộc từ giã của Lor-ca được thể hiện qua những hình ảnh nào?

Sản phẩm dự kiến:

+ Lời đề từ: “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” thể hiện niềm đam mê nghệ thuật và lời nhắn gửi hãy biết quên nghệ thuật của Lor-ca để tìm hướng đi mới.

+ “Không ai chôn cất tiếng đàn/tiếng đàn như cỏ mọc hoang”:  Nghệ thuật của Lor-ca có sức sống và lưu truyền mãi như “cỏ mọc hoang”: 

…

III. Ngôn ngữ và chất nhạc

Nhạc tính của bài thơ được tạo nên bởi những yếu tố nào? Nhận xét về âm hưởng, giọng điệu của thi phẩm này?

Sản phẩm dự kiến:

- Sử dụng biện pháp điệp âm, điệp ngữ và các từ láy tạo nên sự dìu dặt, ngân nga, cho các câu, đoạn và cả bài thơ (lang thang, chếnh choáng, nghêu ngao, bê bêt, ròng ròng, long lanh, đơn độc, mòi mòn, sang ngang tiếng ghi ta, tiếng đàn, ném…)

=> Bài thơ mang âm hưởng của một khúc bi tràn về hình tượng người anh hùng vớ gióng điệu lắng đọng, xót thương, căm phẫn vừa bay bổng, hào sảng và kết lại với nhiều dư ba….

IV. Biểu tượng và yếu tố tượng trưng siêu thực

1. Yếu tố biểu tượng

Ý nghĩa của yếu tố biểu tượng trong tác phẩm?

Sản phẩm dự kiến:

- Ý nghĩa: “Giọt nước mắt vần trăng/ long lanh trong đáy giếng”: giọt nước mắt sáng trong được ví với vầng trăng, vầng trăng nơi “đáy giếng” như giọt nước mắt muôn đời. Đem cái đẹp bao laa, trường cửu đặt vào mặt nước nhỏ và sâu như một biểu tượng của niềm tin mãnh liệt nhưng âm thâm về sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca.

2. Yếu tố tượng trưng, siêu thực

Trình bày tác dụng của yếu tố tượng trưng, siêu thực?

Sản phẩm dự kiến:

Tác dụng: Tạo hình ảnh thơ cô đúc, có tính tượng trưng (thiên về gợi hơn là tả), logic liên kết giữa các hình ảnh thơ bị xóa mờ, kích thích sự liên tưởng, tạo ra hiệu quả “lạ hóa” và “độ mở” cho những suy tưởng tiếp nối của người đọc.

V. Tổng kết

Trình bày nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?

Sản phẩm dự kiến:

- Nội dung: Bài thơ đã xây dựng được hình tượng Lor-ca với những khía cạnh khác nhau: một nghệ sĩ tự do và cô đơn, một cái chết oan khốc…

- Nghệ thuật: kết hợp hai yếu tố thơ và nhạc về kết cấu; mang phong cách tượng trưng pha màu sắc siêu thực rất gần gũi với phong cách thơ Lor-ca…

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đáp án nào không phải giá trị nghệ thuật của bài thơ Đàn ghi ta của Lor – ca:

A. Bài thơ là minh chứng cho sự tìm tòi thể nghiệm của tác giả về hình thức biểu đạt của thơ và dấu ấn ảnh hưởng của trường phái thơ tượng trưng, siêu thực trong văn học phương Tây

B. Kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố thơ và nhạc

C. Kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố lãng mạn và hiện thực

D. Hình ảnh thơ phong phú, đa dạng, giàu sức gợi mở

Câu 2: Thể thơ của bài thơ “Đàn ghi ta của Lor – ca” là:

A. Thơ 5 chữ

B. Thơ 6 chữ

C. Thơ 7 chữ

D. Thơ tự do

Câu 3: Nội dung của khổ thơ thứ hai và thứ ba trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là gì?

A. Cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca và nỗi đau xót, tiếc thương của tác giả.

B. Nỗi đau đớn xót xa khi sự nghiệp đấu tranh và những nỗ lực cách tân nghệ thuật của Lor - ca không có ai tiếp tục.

C. Suy tư về cách ra đi, sự giải thoát của Lor-ca.

D. Tái hiện hình ảnh Lor-ca trong bối cảnh không gian văn hóa mang đậm chất Tây Ban Nha.

Câu 4: Đáp án nào dưới đây không phải ý nghĩa nhan đề của bài thơ “Đàn ghi ta của Lor – ca”?

A. Đàn ghi ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha nên còn được gọi là “Tây Ban Cầm”

B. Lor – ca là người đầu tiên chơi đàn ghi ta ở Tây Ban Nha và có công quảng bá loại nhạc cụ này

C. Đàn ghi ta gắn bó thân thiết với Lor – ca trên những nẻo đường ca hát và sáng tạo. Nhan đề bài thơ thể hiện tình yêu của Lor – ca đối với đất nước Tây Ban Nha

D. Nhan đề tượng trưng cho con đường nghệ thuật của tác giả, cho khát vọng cao cả mà Lor – ca hướng tới suốt đời.

Câu 5: Hình ảnh “tiếng ghi ta nâu” là hình ảnh biểu tượng cho:

A. Biểu trưng cho những con đường, những mảnh đất Tây Ban Nha

B. Biểu trưng cho tình yêu, cuộc sống mãnh liệt

C. Sự nghiệp dang dở của Lor – ca

D. Số phận thảm khốc, cái chết đầy đau đớn của Lor – ca

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: D

Câu 3: A

Câu 4: B

Câu 5: A

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV hướng dẫn HS làm bài tập vận dụng.