Giáo án và PPT Ngữ văn 12 kết nối bài Ôn tập học kì I

TIẾT    : ÔN TẬP HỌC KÌ I

A. KHỞI ĐỘNG

- GV hướng dẫn HS thảo luận cặp đôi, nêu những thể loại văn học mà em đã học trong học kì I.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

GV cùng HS hệ thống và củng cố lại kiến thức đã học, tạo tiền đề để thực hiện các bài tập ở hoạt động luyện tập và vận dụng.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Đọc văn bản bài thơ Bình đựng lệ (Chế Lan Viên) trong SGK Ngữ văn 12, tập một trang 159 để thực hiện các yêu cầu:

a. Có thể xếp bài thơ Bình đựng lệ vào loại thơ tượng trưng được không? Vì sao?

b. Theo hiểu biết của bạn, hình ảnh “bình đựng lệ” có thể gợi nhớ đến những câu chuyện cổ nào?

c. “Bình đựng lệ” là biểu tượng của cái gì? Căn cứ vào đâu để xác định những hàm nghĩa của biểu tượng này?

d. Tìm những câu thơ thể hiện nhận thức của tác giả về sự tồn tại vĩnh cửu của “bình đựng lệ”. Tác giả phát biểu nhận thức này dựa trên những trải nghiệm cá nhân nào?

e. Thủ pháp đối lập đã được tác giả vận dụng như thế nào và đạt hiệu quả nghệ thuật gì?

Sản phẩm dự kiến:

a. Có thể xếp bài thơ Bình đựng lệ vào loại thơ tượng trưng bởi:

+ Bài thơ là những suy tư, chiêm nghiệm, trăn trở về cuộc sống và tình yêu, đồng thời thể hiện một tâm hồn nghệ sĩ đa cảm, tinh tế.

+ Hình tượng trung tâm của bài thơ (cũng là nhan đề) là một biểu tượng đa nghĩa: bình đựng lệ.

…

b. Hình ảnh “bình đựng lệ” có thể gợi nhớ đến những câu chuyện cổ Nghìn lẻ một đêm hoặc các bộ phim giả tưởng khai thác chủ đề “đánh thức người cổ đại”. Từ đó HS sẽ thấy được bề sâu văn hóa của một hình tượng, biểu tượng mang tính phổ cập.

c. “Bình đựng lệ” là biểu tượng cho nỗi đau muôn thưở của con người, nhắc chúng ta luôn nhớ đến sự hữu hạn của cuộc sống và của những cái biết mà nhân loại đã đạt tới. Để xác định những hàm nghĩa của biểu tượng này cần căn cứ vào:

+ Kết hợp từ: “lệ” và “bình”. Bình đựng lệ là nỗi đau được người xưa “nhốt” lại và “để quên”, “vứt bỏ”.

…

d.  Những câu thơ thể hiện nhận thức của tác giả về sự tồn tại vĩnh cửu của “bình đựng lệ”:

+ Chiếc bình tuột khỏi tay nhân loại/ lại về trở lại/ nằm kia.

+ Ờ, thế mà chẳng có gì mất hết/ chiếc bình kia vẫn còn.

+ Nét hoa văn vẫn cười.

+ Chiếc bình xưa vẫn đó/ Người này vứt dể quên/ Người kia cầm lại nhớ/ Thời này dù vứt bỏ/ Thì thời kia nhặt lên

…

e. Thủ pháp đối lập đã được tác giả vận dụng đạt hiệu quả nghệ thuật:

+ Trừu tượng – cụ thể: từ sâu thẳm không tên và vớt lên bình đựng lệ.

+ Mong muốn chủ quan – thực tại trớ trêu: Lấp vùi trong lãng quên và Chiếc bình… nằm kia.

...

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- Ôn lại kiến thức đã học: Các nội dung liên quan đến bài nói và nghe trình bày về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học.

- Hoàn chỉnh các bài tập phần Luyện tập, Vận dụng (nếu chưa xong).