Giáo án và PPT Ngữ văn 12 kết nối bài 4: Hải khẩu linh từ (Đền thiêng cửa bể, Trích – Đoàn Thị Điểm)

TIẾT    : HẢI KHẨU LINH TỪ (Đền thiêng cửa bể)

A. KHỞI ĐỘNG

- GV đưa ra một câu hỏi và HS suy nghĩ để trả lời.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

GV cho HS đọc lại kiến thức và trình bày một số thông tin về tác giả?

Sản phẩm dự kiến:

- Đoàn Thị Điểm: (1705 – 1748).

- Biệt hiệu: Hồng Hà nữ sĩ.

- Quê quán: huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.

- Sinh ra trong một gia đình có truyền thống khoa bảng. Cha và anh đều đỗ đạt và làm nghề dạy học, bản thân bà cũng từng mở trường và có công dạy học cho cung nữ trong phủ chúa Trịnh. 

…

2. Tác phẩm

Trình bày những hiểu biết của bản thân về Truyền kì tân phả cùng đoạn trích Hải khẩu linh từ?

Sản phẩm dự kiến:

- Truyền kì tân phả (Cuốn phả mới về truyện “Truyền kì”) còn có tên khác là Tục Truyền kì lục.

+ Tên truyện cho thấy rõ ý của tác giả là muốn tiếp nối Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ. Bản gốc Truyền kì tân phả đã thất lạc, hiện còn được một số dị bản. Bản lưu truyền hiện nay do nhà sạch Lạc Thiện xuất bản.

+ Hải khẩu linh từ (Đền thiêng cửa bể) là một truyện trong Truyền 

II. Khám phá văn bản

1. Tìm hiểu về đề tài và cốt truyện

Trình bày đề tài và cốt truyện được thể hiện trong văn bản Hải khẩu linh từ?

Sản phẩm dự kiến:

- Đề tài: Quá trình thống nhất giang sơn của các triều đại phong kiến, sự kiện lịch sử diễn ra ở đời Trần và đời Lê.

- Cốt truyện: Các biến cố, sự kiện, hành động… kì ảo liên kết với nhau thành chuỗi, tạo nên cốt truyện có tính chất li kì, huyền hoặc, cốt truyện của truyện truyền kì Hải khẩu linh từ gắn với các yếu tố văn hóa, tín ngưỡng về đền thờ bà Nguyễn Thị Bích Châu.

2. Phân tích nhân vật Bích Châu

Anh chị có nhận xét gì về nhân vật Bích Châu thông qua lời can gián, suy nghĩ và hành động của nàng?

Sản phẩm dự kiến:

Ở Bích Châu hiện lên là một người phụ nữ với đầy đủ phẩm chất đáng ca ngợi. Điều đó thể hiện qua hành động, lời nói can gián cũng như suy nghĩ của nàng.

3. Yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong văn bản 

Trình bày tác dụng của việc đan xen yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện?

Sản phẩm dự kiến:

- Sự đan xen yếu tố lịch sử và yếu tố huyền thoại trong câu chuyện được tác giả “tổ chức” ở nhiều lớp, nhiều tầng bậc và khía cạnh: cốt lõi là các sự thật lịch sử (sự nghiệp mở rộng bờ cõi của các vua đời Trần và đời Lê, ngôi đền thờ Chế Thắng phu nhân ở Hà Tĩnh….); gắn liền với các chi tiết, nhân vật, sự kiện kì ảo xuất hiện từ đầu đến cuối thiên truyện (Giao thần cản trở, Bích Châu hiên mạng cứu nguy; thủy quốc của Quảng Lợi vương, viên ngọc minh châu, Bích Châu hiển linh…)

…

=> Đây là thủ pháp quan trọng của truyện truyền kì tạo một không gian nghệ thuật có tính phức hợp.

4. Yếu tố ngôn ngữ trong văn bản

Nêu nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thọai trong văn bản?

Sản phẩm dự kiến:

Tính văn chương, giá trị biểu cảm của tác phẩm được chú trọng qua ngôn ngữ. Điều này góp phần làm nên sự hấp dẫn của câu chuyện trong việc thể hiện chủ đề - tư tưởng của tác phẩm.

III. Tổng kết

Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Hải khẩu linh từ?

Sản phẩm dự kiến:

- Nội dung: Thể hiện quá trình thống nhất giang sơn của các triều đại phong kiến. Đồng thời là lời ngợi ca về giá trị, phẩm chất tốt đẹp của người con gái tiết hạnh hi sinh vì nghĩa lớn.

- Nghệ thuật:

+ Sử dụng kết hợp các yếu tố kì ảo và lịch sử đan xen làm tăng thêm tính biểu đạt của câu chuyện.

+ Sử dụng nhiều đoạn đối thoại, lời kể từ đó tăng thêm tính hấp dẫn của câu chuyện. Góp phần tích cực trong thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm.  

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Biệt hiệu của Đoàn Thị Điểm là gì?

A. Bà chúa Thơ Nôm.

B. Ái Lan nữ sĩ.

C. Hà Loan nữ sĩ.

D. Hồng Hà nữ sĩ.

Câu 2: Tác phẩm tiêu biểu của Đoàn Thị Điểm bao gồm có:

A. Truyền kì tân phả và Chinh phụ ngâm khúc.

B. Truyền kì mạn lục và Chinh phụ ngâm khúc.

C. Tân cổ kì bút và Truyện kì mạn lục.

D. Truyện Truyền kì và Chinh phụ ngâm khúc.

Câu 3: Nhân vật chính của Hải khẩu linh từ là ai?

A. Vũ Nương.

B. Bích Châu.

C. Trương Sinh.

D. Vua Dụ Tông.

Câu 4: Bích Châu có tên tự là?

A. Bích Lưu.

B. Bích Vân.

C. Bích Kiều.

D. Bích Cơ.

Câu 5: Nguyễn Cơ đã dâng bài biểu gì lên Vua?

A. Kê minh thất sách.

B. Kê minh thập sách.

C. Kê minh bát sách.

D. Kê minh cửu sách.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

Câu 3: B

Câu 4: A

Câu 5: B

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV hướng dẫn HS làm bài tập vận dụng.